Eind oktober 2018 presenteerde het Sociaal Cultureel Planbureau een studie naar werkende armen. Een belangrijk pijnpunt is de fluctuatie in hun banksaldo. Hoe zit dat? Te veel toeslag en later terugbetalen lijkt geen probleem. Kwestie van sparen, toch? Zo simpel is het niet.
Als Peters bedrijf failliet gaat komt hij in de schuldsanering en later in de bijstand. Peter is goed met cijfers. Maar al op de eerste dag ontdekt hij dat hij niet zeker kan weten wanneer er geld binnenkomt en uitgaat. Hij kwam onder bewindvoering en zijn banksaldo werd op nul gezet. Toevallig kwam zijn kindgebonden budget een dag te vroeg. Weg.
Peter blijft een ondernemer. Inmiddels heeft hij er nu zijn werk van gemaakt om anderen hierover te adviseren. Maar dat maakt het nog niet eenvoudig voor hemzelf.
In januari ging hij samenwonen. Leuk, maar erg spannend, omdat er financieel veel verandert. Enerzijds mag hij niet te veel geld hebben. Verwerkt de Belastingdienst pas laat dat hij samenwonend is, dan ontvangt hij te veel kindgebonden budget. Pas laat blijkt dan, dat dit eigenlijk een schuld is. Dat is een risico, want in de bijstand mag je niet te veel geld hebben. Dat betekent: geld op zijn rekening. Zijn saldo kan ook niet te laag worden, want dan heeft hij geen eten. Zijn vriendin kan haar huur- en zorgtoeslag zelf stopzetten, maar wanneer krijgt hij dan de verhoogde gezamenlijk huur- en zorgtoeslag? Het kan allemaal op een paar dagen aankomen.
‘De schuldsanering en de bijstand zijn puzzels vol onzekerheden’
En hoe lang dit duurt, is niet precies te zeggen. Als zijn vriendin zich inschrijft op zijn adres met DigiD, krijgt hij een brief ter controle. Bevestigen kan niet online. Na bevestiging verwerkt de gemeente de adreswijziging en daarna gaan gegevens naar de Belastingdienst. Die mag er vervolgens maximaal dertien weken over doen, al gaat dat vaak veel sneller. Wat nu te doen?
Zijn kindgebonden budget kan hij niet zelf verlagen. Zijn vriendin kan haar huur- en zorgtoeslag stopzetten, zodra de gemeente de verhuizing heeft verwerkt. Maar wanneer heeft de Belastingdienst zijn huur- en zorgtoeslag verhoogd naar het gezamenlijke niveau? Het is een puzzel vol onzekerheden.
In een reactie adviseert de Belastingdienst om te bellen. Dan weten mensen zeker dat toeslagen op hetzelfde moment verwerkt worden. Maar zelfs de snelheid waarmee de overheid gegevens uitwisselt en verwerkt, zo blijkt, heeft reële gevolgen voor de inkomenszekerheid van mensen.
*Deze column verscheen oorspronkelijk in het Financieele Dagblad op 26 januari 2019.
Stichting Kafkabrigade verzorgt ook masterclasses over digitalisering en behoorlijk bestuur. Klik hier voor meer informatie.
