Elon Musk slaat met Tesla Model 3 de testfase over en gaat direct in productie. Kan dat? Hoe onveilig is dat? Zoiets zou vijf jaar geleden ondenkbaar zijn. Is het voortdurend in bèta-versie opleveren het nieuwe normaal? Niet alleen Jan van Ginkel wijdde hier recent een column aan, ook tijdens de recente i-dialoogtafels kwam het ter sprake (zie kader).
VOM- en VB-tour
Het dialoog-diner van 24 april is de eerste bijeenkomst geweest uit de VOM- en VB-tour Wat het nieuwe kabinet zich moet realiseren over het thema i-samenleving. Deze bijeenkomst is georganiseerd in samenwerking met KING/VNG in het kader van het actieprogramma van de Digitale Agenda 2020. De belangrijkste inzichten uit deze agendaz-ettende dialoog worden weergegeven in een essay dat in het kader van de VOM- en VB-dialoogreeks in het najaar zal verschijnen.
Het traject gaat niet over de informatiesamenleving als iets waarin we moeten maken, opleveren of regelen. Het gaat wel over de niet-materiële kant: dat wat we ervaren en hoe we ons verhouden en welk eigentijds antwoord we als lokale overheid moeten organiseren. Het Tesla bericht was een treffend voorbeeld van het veranderende karakter van de i-samenleving. Door alle ict-ontwikkelingen veranderen ook de spelregels. Als spelregels en organisatiemodellen veranderen spreken we van een shape shift.
In de huidige tijd spelen de veranderingen in handelen haasje over met het veranderen in het denken.
Kenmerkend van de huidige tijd is dat we heel gericht zijn op doen, maken, experimenteren. Er zijn heel veel pilots en labs, waarbij het adagium geldt: fouten maken mag, anders leer je niet. Maar let wel: de eerste drone pilot heeft zelf gevlogen, de jongste generatie piloten niet. Deze maand werd een e-sporter door de rechtbank erkend als topsporter waardoor hij voor het lopen van zijn co-schappen extra tijd krijgt. Er is in dit voorbeeld sprake van vervaging tussen mens en techniek en Wat betekent dat? Hoe ontwikkelen ons collectieve waardensysteem en onze ervaringen zich? Vinden we dat piloten van drones geen vliegervaring hoeven te hebben en dat topsport ook virtueel kan? Hebben we deze mind shift al gemaakt?
Old power values komen onder druk te staan
De context van werken is aan het veranderen. Steeds vaker overkomt ons, dat we werken in een ecosysteem van verschillende actoren, online en offline. De vooraf gekaderde opdracht, rol en specialisatie gaat over in de ontwikkeling vanuit een relatie. Besluitvormingsprocessen zien er anders uit: steeds vaker worden bestuursvisies op basis van maatschappelijk opgaven, samen met burgers ontwikkeld. In Arnhem wordt bijvoorbeeld een derde van de totale begroting direct aan de wijken toegekend. Via (leefomgeving en sociale-)wijkteams worden bewoners in staat gesteld om mee te (be)sturen.
Welke shape en mind shifts kunnen we aan als lokale overheid?
We accepteren geen nee meer van het systeem; in een netwerk of ecosysteem ontstaat immers consent tijdens het werken met elkaar. Er is een nieuwe configuratie nodig van het lokale antwoord op de i-samenleving. Huidige systemen staan onder druk om te shiften naar maatschappelijke thema’s zoals duurzaamheid en leefbaarheid en aan te sluiten bij de nieuwe deel en klus economie. Veel millennials hebben geen vast contract van 8 uur per dag, maar vaak meerdere kleine contracten, waarin tijdelijke en continue verbindingen door hen geregisseerd worden. Welke nieuwe taal, organisatievorm en denken is nodig?
Een nieuw contract tussen overheid en samenleving
Er zijn nieuwe, eigentijdse antwoorden nodig, maar hoe organiseren we dat? We hebben een democratie die fouten corrigeert, daar is ons systeem van wet en regelgeving en politieke afstemming op gebaseerd. Wat staat ons te doen? Meer experimenteren, op zoek naar new design? Onze democratie in bèta? Kan dat? Hoe onveilig is dat? Deze bètaversie zou vijf jaar geleden ondenkbaar zijn!
