Nu zo ongeveer iedereen een smartphone bezit, is het een ware hype in Nederland: whatsapp-preventiegroepen. In zijn recente overzichtsstudie De burger op wacht bespreekt Vasco Lub een scriptieonderzoek over dit nieuwe fenomeen dat positieve uitkomsten laat zien: er zou sprake zijn van een langdurige daling van woninginbraken binnen de Tilburgse wijk waar het veldwerk werd uitgevoerd.
Geheel origineel en verrassend zijn de inzichten van Lub overigens niet. Al in 2014 rapporteerde Marco van der Land c.s. over het mogelijk afschrikwekkende effect dat whatsapp-preventiegroepen op inbrekers heeft. Hoe dan ook, beide publicaties roepen de vraag op of sociale media dan eindelijk het lang verwachte panacee tegen criminaliteit is. Bezorgt whatsapp ons een heerlijke misdaadloze wereld die mensen bovendien dichter bij elkaar brengt via een simpele swipe of tap op hun touch screen?
Ik kon zelf de proef op de som nemen. Eind februari 2016 startte in mijn eigen wijk een whatsapp-preventiegroep. Wat zeg ik? Nog geen week later zag een concurrerende preventiegroep in dezelfde wijk het licht, eveneens compleet met Facebook-pagina, maar zonder de mogelijkheid van whatsapp. Over wildgroei gesproken. Ik werd dus lid van de whatsapp-variant. Gelukkig spraken de zonder twijfel goedbedoelende oprichters geruststellende woorden: nee, van eerdere veiligheidsproblemen was geen sprake. De aanleiding voor het oprichten van de groep was alle nieuwsaandacht die er voor whatsapp-buurtpreventie is geweest. Daarna volgde er een kaartje van de wijk, keurig opgedeeld in kleurige vakken, en een A-4 met de spelregels waaraan deelnemers zich moeten houden. Het zag er erg professioneel uit. Maar zit er toch niets iets merkwaardig paradoxaals in het initiatief? De hele boodschap al: niks aan de hand hoor, maar iedereen moet wel extra alert zijn… Een mens zou zich er plots unheimisch van gaan voelen.
Donkere mannen
Luttele dagen later het volgende bericht: ‘Verdacht wit busje rijdt rond in de omgeving met twee donkere mannen erin’. Tsja, hebben we het hier over criminelen, terroristen of gewoon twee gasten die graag bijklussen met verhuizen? Het lijntje tussen een beetje op elkaar letten en stigmatiseren is flinterdun. Ondertussen werd ik op de hoogte gehouden van enkele inbraakpogingen (hoe fijn is het om alles te weten wat er gebeurt?) en weer een paar dagen later kwam er een appje binnen met zelfs een foto erbij: wederom een getinte, bebaarde man. Hij maakte kiekjes van een huis. Buitengewoon verdacht tegen de achtergrond van al die inbraken. Daarom 112 gebeld, politie ter plaatse, man aangehouden. Hij was zich van geen kwaad bewust. Het bleek om een potentiële koper te gaan.
De wijkagent sloot het incident vrolijk af met: ‘Klasse gewerkt allemaal’. Nou, ik weet het nog zo net niet. Dank zij de whatsapp-preventiegroep moest er een dure surveillancewagen voor niets met spoed komen aanrijden en zet een goedmoedige huizenkoper waarschijnlijk nooit meer een voet in onze mooie gemeente. Is het niet sympathieker en handiger om zo’n man aan te spreken, een vriendelijk praatje te maken en uit te vinden dat er niets raars aan zijn gedrag is?
Leuker maken
Whatsapp-buurtpreventie organiseert mensen primair rondom wat zij niet met hun wijk willen en drijft hen daarmee – onbedoeld – uit elkaar. In plaats daarvan zouden initiatieven moeten gaan om wat burgers bindt, wat zij wel willen en hoe zij dat gezamenlijk vorm kunnen geven. Er schijnen ook buurt-apps te bestaan die bewoners in contact willen brengen met als doel om Nederland leuker te maken. Misschien moet ik me daar maar eens bij aansluiten.
