‘Leiderschap is andere mensen laten functioneren’


In Soms is alles wel eens waar treedt Toon Gerbrands buiten de gebaande paden van de managementwereld. Thomas Veenstra, auteur van platform jOng, is te spreken over de praktische insteek van het boek, maar mist een persoonlijke inslag.

Soms is alles wel eens waar. Toon Gerbrands, de algemeen directeur van voetbalclub PSV, biedt met zijn tiende boek een relaas tegen het huidige managementdogma. Aan de hand van 52 lessen biedt Gerbrands een opening voor andersdenkenden, voorbij het soms doorgedraaide management speak van heidagen, functioneringsgesprekken, managementslagen en al het andere wat hip en ingeburgerd is in managementland. Het boek biedt via deze opening een nuchtere insteek, en zet een beeld neer van leiderschap op dat ook van pas komt in de publieke sector.

Praktische insteek
De sterke punten van dit boek berusten duidelijk op de praktische en korte insteek waarmee deze lessen worden aangeboden. Per les volgt een probleemstelling, een sfeerbeeld met praktische context, en een oplossing. Via deze herhalende structuur weet Gerbrands in korte tijd de lezer in de juiste stand te zetten, waardoor de informatie in het boek helder aangeleverd wordt. Deze indeling bevordert ook de leesbaarheid van het boek.

‘De praktische insteek zorgt voor een laagdrempelige kijk op management’

De flapteksten van het boek zijn aansprekend en beloven een eigen mening over managementtrends en bijbehorende goeroes. Het boek begint met de ontmaskering van veel managementwijsheden als pseudowetenschap. En daarmee is de toon gezet: veel managementtheorieën zijn ontmaskerd als pseudowetenschap, zekerheden bestaan niet, en toeval speelt een rol bij het halen van resultaten.
Het boek belooft een nuchtere kijk op managementstrategieën die bij de gemiddelde Nederlander een snaar raakt. Managers, zowel als de managementleek, kunnen waardevolle lessen uit dit boek trekken. Het boek gaat namelijk ook in op werkrelaties, de werk/privé-verhouding, en hoe je effectief keuzes kan maken en samen kan werken. De praktische insteek van het boek, die via intuïtieve voorbeelden tot uiting komt in de tekst, zorgt voor een laagdrempelige kijk op management.

Overzicht en reflectie
Een duidelijk en kort overzicht van de 52 lessen had geholpen bij de toepassing van deze lessen in de praktijk. Nu is het nog wel eens zo dat het bladeren geblazen is wanneer men toch een les terugvinden wil. Dit staat toch enigszins tegenover de praktische en overzichtelijke insteek van de lessen zelf.
Ook had een afsluitend, langer hoofdstuk waar Gerbrands reflecteert over hoe hij deze lessen direct toegepast heeft in zijn eigen leven voor een grotere samenhang van het boek gezorgd. Echter, een dergelijk persoonlijk verhaal had wel afbreuk gedaan aan het algemeen toepasbare karakter van het huidige boek. Daarbij is deze persoonlijke insteek ruimschoots terug te vinden in Gerbrands’ andere boeken.

‘Besturen kan je leren’

Desondanks toont de enigszins ironische werking van dit boek – het is een zelfhulpboek, die afgeeft op andere zelfhulpboeken, met oog voor de realiteit van de dag – juist hoe gezond verstand, logisch nadenken, en scherp en kritisch analyseren universeel toepasbaar zijn in een praktische context. En dus niet een almanak voor management. Besturen kan je leren, en daarbij helpt het om een leider te zijn die wil experimenteren, wil leiden, maar ook kan vertrouwen op een ander.

Lessen
Gerbrands’ ideale manager, leider of CEO is reflectief, actief, menselijk, feilbaar, lerend, en weet om hulp te vragen. Hij of zij weet ook wanneer het werk voorbij is. Leiderschap voor Gerbrands is andere mensen laten functioneren. Dat houdt in dat je maatwerk moet leveren, en dat er niet één universele regel of handeling is die altijd werkt. Soms, is alles wel ééns waar. Niet iedereen wil een manager die veel ruimte geeft, of juist dicht op het werk zelf zit. Maar ook, zoals Gerbrands aangeeft, wordt alles wel eens waar als je maar lang genoeg meeloopt.
Wat betekent dit voor de overheid? Is leiderschap bij de overheid hetzelfde als leiderschap bij een bedrijf of sportclub, waar je direct betrokken bent bij je werk, maar er ook direct op afgerekend wordt? Bij de overheid geven de meerdere overheidslagen en het grote aantal betrokken mensen een andere dynamiek aan leiderschap. Het boek biedt uitkomst. Eén van de tips uit het boek: plan flexibele blokken in je agenda, zodat je de tijd kan nemen om signalen onder je werknemers of uit de maatschappij op kan pakken. Dat werkt zowel voor de CEO als de topambtenaar.

‘Leiderschap bij de overheid heeft effect op je werknemers, maar ook op burgers’

Door het boek is de rode lijn van leiderschap en het laten functioneren van anderen als een flexibele mal, waarmee talent niet in een keurslijf wordt gegoten, maar in een lijf waar het talent het beste tot recht komt, aldus Gerbrands. Binnen de overheid heeft leiderschap niet alleen effect op je directe werknemers, maar ook op de burgers, wier leven jouw werk weer beïnvloedt. De ‘ander’ wie jij laat functioneren wordt daarmee een stuk breder.

Context
Dit boek is het laatste boek van Gerbrands. Als hekkensluiter is het nog niet eens zo gek. Het boek leert de universele tips en tricks af van conventionele managementboeken, managementcoaches, en zelfhulpboeken. In plaats daarvan biedt het boek een alternatieve managementstijl.
Deze managementstijl vergt om in te spelen op de context. Ook moet je het doel van leiderschap in het oog houden: de ander laten functioneren. Daarbij moet je leren om mensen van de kar te gooien wanneer dat nodig is. Ook moet je als manager mensen de ruimte laten om te luchten en ontplooien. Tot slot kan het grootste obstakel jezelf zijn. Wanneer pik je signalen op, wie durft met je een eerlijk gesprek te voeren, en wanneer werkt je zelfbeeld je tegen?

‘De huidige managementdogma’s moeten doorbroken worden’

In het boek wordt bij elk van deze lessen context gegeven. Een voorbeeld van context is les negen: ‘Planningen zorgen voor schijnzekerheden. Ze leiden tot blindheid als zich kansen voordoen.’ Planning biedt houvast, een manier om een resultaat in de kijker te brengen. Een keurslijf aan systemen, plannen, en overzichten zorgen ervoor dat er aan de planning gehouden wordt, maar mist daadkracht en aanpassingsvermogen. Gerbrands komt met een eerste advies om losser te plannen, zodat op een veranderende context makkelijk ingespeeld kan worden.
Soms is alles wel eens waar is een boek dat zeker interessant is voor managers van publiek en privaat Nederland. Het boek biedt praktische en intuïtieve lessen waarbij het hoofdzaak is om te sturen op context en leiderschap. Daarvoor moeten huidige managementdogma’s worden doorbroken. Hoewel het boek sterker zou zijn met een beter overzicht en een meer aanwezige persoonlijke insteek, is er in de 52 lessen voor ieder probleem in elke organisatie een oplossing te vinden.

Bibliografie
Toon Gerbrands, Soms is alles wel eens waar, Van Duuren Management 2021.

Vond je dit artikel interessant? Lees alle artikelen van: Thomas Veenstra
Deel dit artikel

Er zijn nog geen reacties op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

*