Ha Martijn en Merlijn,
De inspiratie op jullie brieven vond ik deze keer snel: De verzoeking van de heilige Antonius, een schilderij van Salvador Dalí. Dat gaat voor mij over de balans tussen verstand, geweten en behoefte. Over het klein zijn en weerstand bieden tegen de omgeving. En dat er een schijnwerkelijkheid is. Want hoe ervaar jij jezelf en de wereld om je heen? Wat is waar en hoe kijk jij naar jezelf?
Bij Antonius ging het om een rotsvast vertrouwen in zijn geloof. Zichtbaar in een sobere leefwijze en in de nacht onzichtbaar vechtend tegen zijn demonen. Om het meer naar het nu te vertalen put ik uit jullie brieven. Wat zien jullie gebeuren? Welke verleidingen en gewoontes zien jullie? En waar zouden wij ambtenaren ons op moeten richten of in geloven?
‘Bij urgentie gooien we er gewoon geld tegenaan’
Algemeen denk ik dat de neiging om te schikken groter wordt als het gaat om gedrag wat verder weg ligt dan het gemiddelde. Ik herken de reflex van de financiële knop, ‘het spaarvarken’, als interventie binnen het rijk. Bij urgentie gooien we er geld tegenaan, maar daarna verdelen we het geld in plaats van te kijken naar wat en waar de beste besteding is. De leeuw overschreeuwt zichzelf en laat daarin het gedrag van de nieuwe kleren van de keizer zien: is hij eigenlijk bang voor het maken van fouten of ergens voor te gaan staan?
De duif staat voor de behoefte aan informatie. Wij, als rijksambtenaren, kunnen eigenlijk niet iets doen voordat duidelijk is wat het geheel is of dat we er volledig in betrokken zijn. We houden elkaar daarom veel bezig met het versturen van plannen, voortgang en ideeën wat betreft voorgenomen verbeteringen. Het feitelijk uitvoeren van die verbetering is een heel ander verhaal.
‘Wanneer kijken we om en volgen we niet de kudde schapen?’
Ik meen te zien dat we meer tijd besteden aan het spel van samenwerken, hoe de hazen lopen, dan ter plekke strubbelingen benoemen, hoe moeilijk en kwetsbaar dat ook is. Want daarin ontmoeten we diverse typen van Antonius. Ik zie meer de verleiding van de weg van de minste weerstand, gevoed door het gevoel dat we lekker bezig zijn. Wanneer kijken we om en volgen we niet de kudde schapen?
In deze verbeelding roep ik op om het morele kompas expliciet te maken: wat is voor jou belangrijk? Wanneer kun je als een hond zo trouw zijn aan de bedoeling en recht doen aan de gezamenlijke belangen? Waar zijn de dolfijnen die wendbaar en slim door het systeem bewegen? Dolfijnen werken met ogenschijnlijke tegenpolen goed samen om het voor iedereen beter te maken. Oh, en ze hebben humor! Laten we die kwaliteit benutten om niet polariserend maar vooral vanuit de waardes van de verschillende systemen te kijken in het werken aan complexe opgaven.
Met groet,
Lisette
