Participatie voor gevorderden, zo kenschetst projectleider Ines Balkema ‘haar’ onderwerp Right to Challenge. Balkema is adviseur Inspraak en Participatie bij de gemeente Rotterdam. Rotterdammers die denken lokale voorzieningen en gemeentelijke taken efficiënter en beter te kunnen organiseren, kunnen de gemeente uitdagen. Daarbij is het belangrijk dat de buurt of wijk er beter van wordt. Balkema: ‘Een aannemer uit de straat die het onderhoud van een park goedkoper kan doen, levert geen maatschappelijke meerwaarde op en zien wij niet als challenge.’
Balkema noemt de Schepenstraat als voorbeeld van Right to Challenge. Balkema: ‘Deze straat is verzakt en wordt opgehoogd waardoor een groot aantal bomen het niet overleeft. De presentatie van de nieuwe inrichting van de straat door de gemeente veroorzaakte onrust. In de straat wonen een aantal landschapsontwerpers en architecten en die hebben de gemeente ‘gechallenged’ met een plan om de participatie met bewoners en het maken van het inrichtingsplan over te nemen. De challenge is toegekend en zij kregen budget voor de uitvoering. Het voorlopig ontwerp is met omwonenden besproken en natuurlijk zijn veel mensen het meest geïnteresseerd in wat er voor hun deur gebeurt. De ontwerpers staan nu zelf midden in het spanningsveld van de wensen van individuele bewoners en het ontwerp voor de gehele straat. Ook is het nog onzeker hoeveel bomen daadwerkelijk behouden kunnen worden.’
Tien tips
Tien tips voor inwoners en gemeenten bij de Right to Challenge zijn: 1) Kies er bewust voor; 2) Bepaal samen de definitie; 3) Leg een basis met transparantie; 4) Experimenteer, leer en reflecteer!; 5) Houd een breed perspectief; 6) Denk en werk procesmatig; 7) Werk toe naar volwaardig partnerschap; 8) Zoek ruimte in de regels; 9) Werk met een vaste contactpersoon; 10) Laat je inspireren. Lees hier meer over de tien tips: http://open-overheid.nl/open-overheid/tiptop10/.
Voorloopproject
Het project levert meer op dan alleen maar betrokkenheid en meer verantwoordelijkheid van omwonenden voor de straat’, vervolgt ze. ‘Door de bijeenkomsten over de nieuwe inrichting van de straat, hebben meer bewoners elkaar leren kennen. En ontstonden er ook andere activiteiten, zoals een boodschappenservice en het op elkaars kinderen passen.’
Volgens Balkema is Right to Challenge op dit moment de leukste activiteit in gemeenteland. ‘We zitten als gemeenten aan het begin van een transitie en we moeten een andere rol gaan pakken. En al die onderwerpen waar die transitie om vraagt, die zitten in Right to Challenge. Het is écht een voorloopproject. Het begint ermee dat we als gemeente transparant worden, inzicht gaan bieden in waar we als gemeente ons geld aan uitgeven en wat we aan het doen zijn. In de kern gaat het om een verschuiving van geld, macht en middelen. En dan kom je onderwerpen tegen zoals gelijkwaardig partnerschap tussen bewoners en een gemeente die moet leren loslaten. Het experimenteren met andere gemeentelijke rollen is natuurlijk heel erg spannend en leuk.’
Echte gesprekken
Right to Challenge begint met transparantie vanuit de gemeente, zo vindt Balkema: ‘Rotterdammers kunnen onze gemeente pas uitdagen als ze weten welk budget er beschikbaar is en wat de gemeente voor dat budget terugverwacht. Pas dan kunnen ze zeggen of ze die ene concrete taak efficiënter of beter kunnen doen. Neem bijvoorbeeld het onderhoud van de buitenruimte. Dat kost tussen de €1,20 en €3 per m2 per jaar. Velen vinden dit een laag bedrag. Natuurlijk is het de vraag of inwoners voor dat bedrag dan een inrichting terugkrijgen waar ze tevreden over zijn, maar daar kunnen we het over hebben. Als inwoners door Open Data of Open Verantwoording kunnen meepraten over wat de gemeente doet en wat het effect daarvan zou moeten zijn, dan kunnen ze beter meedenken en meedoen. Dan hoor je als gemeente dat inwoners soms liever wat anders willen of andere effecten waarnemen. Inwoners zien in hun wijk wat er nodig is! Je krijgt echte gesprekken. Openheid, werkelijk open contact met inwoners, dat is waar iedereen uiteindelijk beter van wordt.’
De tien tips (zie kader) zijn het eindresultaat van de Community of Practice (CoP) over RtC, georganiseerd door gemeenten (waaronder Rotterdam, Utrecht, Amsterdam en Arnhem), het ministerie van BZK en het Leer- en Expertisepunt Open Overheid. De CoP kwam zes maal bijeen en bestond uit ambtenaren van verschillende gemeenten in Nederland, actieve bewoners en sociaal ondernemers. Ines Balkema en Mikis de Winter waren beiden zowel mede-organisator als deelnemer aan deze CoP. Wil je meer weten over Right to Challenge en de ervaringen van Ines Balkema? Lees dan het volledige interview: http://open-overheid.nl/interview/ines-balkema.
