Er komt toch een onafhankelijk onderzoek naar de kabinetsaanpak van de coronacrisis. Dit is tegen de zin van kabinet en in het bijzonder van minister Hugo de Jonge, die geen behoefte heeft aan onafhankelijke mee kijkers. Om eerlijk te zijn begrijp ik dat wel.
In het licht van zijn politieke ambities om CDA-lijsttrekker te worden, zit je niet te wachten op kritische reflecties die deze ambities kunnen verstoren. Als je dan ook nog weet hebt van de uitkomsten van tal van eerdere (onafhankelijke) parlementaire onderzoeken, dan zou ik er ook niet gerust op zijn. Zeker nu, n.a.v. de onthutsende toeslagenaffaire, ook Kamerleden door krijgen dat er iets fundamenteel mis is met de Haagse politiek-bestuurlijke werkelijkheid.
Wie de moeite neemt om de conclusies van alle onderzoeken van de laatste twintig jaar tot zich te nemen, ontdekt dat één woord bij herhaling terugkomt: ‘tunnelvisies’. Je leest in al die onderzoeksverslagen over ditzelfde, terugkerende ‘tunnel-patroon’. Het is dé werkwijze in de Haagse wereld van besturen en politiek bedrijven. Zo zijn de Haagse manieren. Hoe deze politieke bestuurscultuur werkt, wordt in detail in al deze rapporten beschreven. Het is een vast patroon, waarbij ambtenaren wdoor de ambtelijke-politieke leiding onder druk worden gezet om gewenste uitkomsten te produceren. Er wordt uiterst selectief omgegaan met informatie; kritische rapporten verdwijnen in bureauladen of worden publiekelijk afgefakkeld, of het vuur onder de doofpotten wordt nog eens stevig opgestookt.
‘De prijs die voor tunnelvisies wordt betaald ligt altijd bij de samenleving’
Met welk belang? Ook dat is te lezen in die onderzoeksverslagen. Het gaat om reputatie en prestigebelangen. Het gaat om (politieke) macht en het eigen gelijk. Om een positieve beeldvorming te scheppen. Om maar geen verantwoordelijkheid te hoeven nemen en fouten te erkennen. De prijs die voor deze tunnelvisies wordt betaald ligt altijd bij de samenleving. Bij gewone mensen die onder aan de streep van deze Haagse politieke bestuurscultuur nog minder dan een voetnoot zijn. Vraag het maar eens aan de slachtoffers van de toeslagenfraude, van de Q-koorts, de Chroom-6-slachtoffers, de Groningse aardbeving-slachtoffers en al die andere affaires waar de samenleving en burgers een hoge prijs voor deze egocentrische Haagse cultuur betalen.
Het zal met de uitkomsten van het onafhankelijke onderzoek naar de corona-aanpak niet anders zijn. Ook hier zal het woord ‘tunnelvisie’ met hoofdletters worden geschreven. Het is daarom dat Hugo de Jonge en het CDA met grote vreze moeten vrezen. Overigens heeft de samenleving dit soort onderzoeken niet nodig. We zien ‘live’ het tunnelvisie-monster aan ons voorbijtrekken. We hebben immers de afgelopen periode zelf gezien hoe deze politieke-bestuurscultuur met behulp van mediavrienden zich ook in de corona-aanpak manifesteert. Alleen het eigen medisch-RIVM-gelijk doet er oe. Afwijkende visies, o.a. die van Maurice de Hondt, worden verketterd. Kritische samenlevingsgeluiden worden in de bureaula’s gelegd en met censuur op diverse sociale mediakanalen bejegend.
Ook nu betalen de samenleving en miljoenen ‘gewone’ burgers de prijs voor deze tunnelvisie. En wel een zeer hoge deze keer: met name de sluiting van verpleeg- en verzorgtehuizen. Vaststaat dat de geschiedenis over dit besluit snoeihard zal zijn. Het leed, het verdriet, de wanhoop en de pijn die honderdduizend ouderen en hun kinderen, kleinkinderen en andere familieleden is aangedaan, is – net als het leed van de toeslagen-families- ongekend. Het valt in de categorie onmenselijk, misdaad tegen de menselijkheid en grove schending van de meest elementaire mensenrechten.
Met deze bagage in zijn rugzakje kan minister Hugo de Jonge het wel schudden. Het geeft het CDA de tijd om eens kritisch in de spiegel te kijken en de vraag te beantwoorden hoe het toch kan dat juist in christelijk-politieke kringen macht en het eigen-gelijk, de menselijke waarden van nabijheid, liefde, zorgzaamheid, empathie en menselijke warmte heeft overwoekerd met het onkruid van machtspolitiek en tunnelvisies.
Geweldig goed, verhelderend, vooral nuttig