Sander van Waveren is bureauhoofd van de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS). In maart nam hij deel aan het SXSW-congres in Austin: een mega-congres met tienduizenden deelnemers en sessies op onderwerpen van automatisering tot marketing en van cultuur tot openbaar bestuur. Dat leverde hem interessante dwarsverbanden en inzichten op. De komende weken doet hij daarom verslag. In vier delen, onder andere op het gebied van arbeidsmarkt, mobiliteit en de toekomst van de online wereld. In dit artikel een aantal eerste, korte, inzichten.
Lees ook het tweede en derde artikel van Sander van Waveren over zijn bezoek aan het SXSW-congres in Austin.
Eén van de sterke punten van het congres is de mix van grote bedrijven, wetenschappers, politici, ambtenaren en vooral vertegenwoordigers uit de ict. Dat levert interessante crossovers op. In een interessante sessie vertelden directeuren van Airbnb, Lyft (hier niet zo bekend, maar daar even groot als Uber) en Patagonia (rugzakken, bergkleding) hoe ze met maatschappelijke druk omgaan. Voor hun bedrijven is aansluiting en wederzijds contact met klanten weer steeds belangrijker aan het worden. Een sterke band (community) zorgt voor blijvende klandizie, maar het afbreukrisico van verkeerde beslissingen is ook groot. Ook een beslissing om iets niet te doen. Alle drie gingen ze ervan uit dat grote bedrijven de komende tijd hier veel bewuster mee om zullen moeten gaan en een maatschappelijke visie moeten ontwikkelen die ze consistent uitdragen. Zo steunde Patagonia bewust senatoren van verschillende partijen die zich inzetten voor natuurbehoud, omdat hun verhaal over toegankelijkheid van natuurgebieden niet toeliet om buiten het maatschappelijke debat te blijven.
Politieke kandidaten
Onder de vele landelijke politici (waaronder een hele reeks democratische presidentskandidaten) die op het congres waren was ook Kevin McCarthy, de leider van de Republikeinen in het huis van afgevaardigden. Uiteraard een partijdige bijdrage, maar ook wel interessante inzichten. Zo zag hij een groot risico in Legislation as a statement. Dat zijn wetten die snel door het congres geloodst worden om een politieke boodschap te ondersteunen, maar in de details slecht uitgewerkt zijn en daarom weinig maatschappelijk effect hebben. In Nederland komt dat nog minder voor, maar je zou aan het voorbeeld van de Klimaatwet kunnen denken, die nadrukkelijk een statement afgeeft, zonder invulling daarbij. Om diezelfde reden haalden wetten om Obamacare af te schaffen het uiteindelijk (net) niet in de Verenigde Staten: ze waren te veel een statement en bevatten zoveel onzekerheden dat er uiteindelijk toch geen meerderheid voor was.
‘President Trump is zo weinig koersvast dat het een unieke kans is voor de Democraten om hun onderwerpen te agenderen’
Ook interessant, in de Nederlandse actualiteit: het belang van politieke kandidaten. Met de opkomst van Trump (bij de Republikeinen) en Bernie Sanders (bij de Democraten) blijkt dat in beide partijen het niet meer van belang is om dienstjaren en ervaring op te doen in de partij. Dat partijleden net zo makkelijk een buitenstaander tot kandidaat kiezen. Dat geeft te denken voor de positie en rol van partijen, volgens McCarthy.
Tot slot, verwees hij naar de moeilijke verhoudingen, die besturen lastig maken. Zijn stelling is (NB: als Republikeinse leider) dat president Trump zo weinig vast is in de partijkoers dat het eigenlijk een unieke kans is voor de Democraten om hun onderwerpen te agenderen, als ze niet al hun energie in het bestrijden van Trump hadden gestoken. De waarheid ligt ongetwijfeld in het midden, maar de veranderende dynamiek met een Democratische meerderheid in het huis zal de Amerikaanse politiek ongetwijfeld voor jaren tekenen: of er een vorm van samenwerking ontstaat of dat het systeem vastloopt omdat partijen lijnrecht tegenover elkaar blijven staan.
Spannend
De deelsessies die door de ICMA georganiseerd werden richtten zich in het bijzonder op de overheid, participatie en dienstverlening. Er was een overzicht van initiatieven op het gebied van participatief begroten (participatory budgetting), gebaseerd op 200 interviews wereldwijd. Interessant, maar ik denk dat we met de kennis die, onder andere in de Democratic Challenge in Nederland zijn opgedaan daar weinig verrassends in zat.
Een Finse bijdrage ging over vrijheid en de vergelijking tussen Scandinavië en de Verenigde Staten. Anu Partanen beschrijft hoe Amerikanen gehecht zijn aan hun liberty en small government, maar daardoor juist minder vrijheid hebben, bijvoorbeeld omdat ze vast zitten in een baan omdat ze van hun werkgever afhankelijk zijn voor een zorgverzekering.
Sociale Media analyse wordt door steeds meer overheden serieus genomen als vorm van participatie. ZenCity is inmiddels voor een hele reeks gemeenten in verschillende landen actief op dat gebied. Zij vertelden over hoe analyses, niet van klachten, maar van alle berichten op sociale media, over een bepaalde locatie of probleem hele nieuwe inzichten gaven.
Deelsessies over burgerparticipatie (in Bratislava) en over veranderende mobiliteit in steden (door voormalig ICMA-voorzitter David Johnstone) zullen voor de meeste Nederlandse ambtenaren weinig verrassingen hebben gebracht. Deelsessies over overheidsopbouw in Midden-Amerika waren interessant, maar gingen gelukkig vooral over dilemma’s (corruptie, basale dienstverlening), die in Nederland niet aan de orde zijn. Kortom, de spannendste sessies, vanuit Nederlands perspectief waren juist die over technologie en arbeidsmarkt, die vanuit andere branches dan de overheid werden georganiseerd. Daarover komende weken meer dus!
