Openbaar bestuur

Sinds de opkomst van de bestuurskunde in de jaren tachtig is het vakgebied met enige argwaan bezien. Nu, decennia later, blijkt dat zij haar waarde meer dan bewezen heeft, maar dat neemt niet weg dat kritische zelfreflectie het vakgebied goed zou doen. Dat betoogt Lex Cachet aan de hand van twee recente publicaties over bestuurskunde....

Lobbyen of public affairs vindt nog te vaak plaats op schimmige wijze. Het is tijd voor maatschappelijk verantwoorde public affairs, betogen Robbert Coops en Arco Timmermans. Daar hebben politiek, samenleving én beoefenaren van public affairs zelf baat bij. In de komende jaren zal het werkterrein van public affairs verder opschuiven naar de samenleving.[1] Dit is...

Ontslagbescherming is een verworvenheid in ons arbeidsbestel waar we terecht blij mee kunnen zijn. Het beschermt werknemers immers tegen het risico van willekeur. Maar tegelijkertijd is het de vraag of het huidige systeem van ontslagbescherming niet te rigide is en een gezonde mobiliteit op de arbeidsmarkt in de weg staat, stelt Jan Soons. Welk onheil...

Beste Martijn, Merlijn en Lisette, In deze wekelijkse reeks onderzoeken Merlijn Ballieux, Martijn Jebbink en Lisette de Waard de praktijk van samenwerken aan complexe maatschappelijke opgaven. Van binnen en van buiten. Deze week is de bijdrage van Shervin Nekuee. Groeten vanaf het Haagse Zuiderstrand. Hier is de horizon wijds, hier haal ik de energie vandaan...

De discussies over en tijdens de totstandkoming van de Nationale Omgevingsvisie waarin het toekomstige ruimtelijk ordeningsbeleid werd geschetst, kenden een bekend patroon. Enerzijds was er kritiek op het ontbreken van een “integrale visie”, altijd een makkelijk argument van stuurlui aan de wal. Anderzijds bestond er weinig vertrouwen in het realiseren van de doelstellingen, zowel qua...

Jullie kennen de slogan wel: van A naar B (Beter). Hoewel hij persoonlijk ervaart dat onze wegen inmiddels tot de beste van Europa behoren, krijgt Patrick Spigt het gevoel dat we bij een aantal grote opgaven nog te veel spookrijden. Bewust en onbewust worden stappen overgeslagen, werken we met sterk verouderde scenario’s of worden we...

Nu veel gemeenten een coalitieakkoord hebben gesloten, is er werk aan de winkel voor het lokaal bestuur. Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel hebben verschillende akkoorden onder de loep genomen en zien door het land veel overeenkomstige doelen voor de komende regeerperiode. Rest nog wel de vraag: wat is er nodig om die doelen...

Nederlandse ambtenaren krijgen regelmatig te maken met negatieve associaties. Lui, rigide, star, 9 tot 5 mentaliteit: dat zijn niet bepaald de meest complimenteuze termen om mee geassocieerd te worden. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar deze negatieve associaties met ambtenaren, maar hierin ontbreekt het perspectief van de ambtenaar. Welke impact hebben deze negatieve associaties op...

Hi Martijn en Merlijn, Dank voor jullie brieven. Om beeld te creëren bij taal start ik altijd eerst met associëren. Ik knip en structureer jullie zinnen en kijk vervolgens wat boven komt drijven. Dat laat ik een tijdje resoneren, zowel in mijn logica als in mijn gevoel. In deze wekelijkse reeks onderzoeken Merlijn Ballieux, Martijn...

Wat als strategie of strategisch is aan te merken, is voor discussie vatbaar. De beelden over strategie binnen het openbaar bestuur zijn divers en variëren van heel positief tot heel negatief. Een goed gesprek voeren over strategie valt dan ook niet mee. In dit essay gaan we op zoek naar hoe strategie binnen de context...

Met stijgende verbazing en verontwaardiging hebben velen het parlementaire onderzoek over de toeslagenaffaire gevolgd. Dit schouwspel communiceerde een onthutsend beeld van een zieke, egocentrische bestuurs- en politieke cultuur, waarin belangen van burgers en samenleving tot een voetnoot zijn gedegradeerd. Helaas staat deze kwestie niet op zich. Tal van eerdere (parlementaire) onderzoeken laten eenzelfde beeld zien,...

Wat erfgoed is staat niet in de sterren geschreven. Wat het is, is wat de provincie zegt dat het is. Daarmee is het bij uitstek politiek, preciezer nog: cultuurpolitiek. Deze politieke definitie is bepalend voor de wijze waarop de provincie sturing van het erfgoeddomein vormgeeft.   In Nederland is cultuurpolitiek echter een weinig gehanteerde term....

Ha Merlijn, Ik wil het graag even met je hebben over afhankelijk zijn. Laatst zat ik in een online overleg met de titel ‘Samenwerken aan ambtelijk leiderschap’. Het viel me op dat we vooral bezig waren om elkaar te vertellen over ons eigen werk. Het klonk niet als samenwerken, en het voelde ook niet zo....

De scheidende directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau Kim Putters – die binnenkort voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER) wordt – houdt de politiek, maar zeker ook de sociaaleconomische partners een spiegel voor met zijn betoog over het pijnlijk ontbreken van sociale samenhang, stelt Robbert Coops. Om daar wat aan te doen pleit hij...

Een veel gehoord samenlevingsverwijt jegens Haagse politieke beleidsmakers is dat zij in ivoren torens zitten. Losgezongen van de ‘echte’ mensenwereld. Opgesloten in een institutionele wereld van modellen, ronkend politiek egogedrag, spelletjes en bedroevende analyses. Met een beklemmend onvermogen om aan zelfkritiek te doen. Arm volk dat zucht onder het juk van deze ondraaglijke lichtheid van...

Doordat de sociale sector geen prijsmechanisme heeft, kost het ongelofelijk veel moeite om sociale innovaties van de grond te krijgen. Marcel Canoy ontwaart zes barrières die maken dat het niet lukt om de samenleving een stukje beter te laten functioneren. Innovaties in de markt kennen doorgaans het volgende patroon. Iemand bedenkt iets. Meestal een individu...

Het is nogal wat, wethouder zijn. Ik ben het zelf nooit geweest, maar heb in de bijna 25 jaar dat ik nu rondstamp in het lokaal bestuur allerlei wethouders meegemaakt in tientallen gemeenten. Van dichtbij, van afstand, uit de krant of als collega. En ik moest aan iedereen die opnieuw of voor de eerste keer...

Ligt de oplossing voor de grote maatschappelijke problemen in Nederland in het opzetten van burgerberaden? In Nu is het aan ons betoogt Eva Rovers dat burgers cruciaal zijn voor het oplossen van de grote problemen van deze tijd. Robbert Coops bespreekt het werk op platform O.   De aangekondigde stikstofmaatregelen van het kabinet leverden ogenblikkelijk een...

Politici hebben verschillende afweermechanismen waardoor (soms zeer belangrijke) informatie uit de samenleving hen niet bereikt. Waarom handelen politici en ook ambtenaren zo? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat belangrijke informatie de politiek wel bereikt? In een reeks artikelen gaan Peter van Hoesel, Rob van Engelenburg en Hans Stol op zoek naar antwoorden op die...

Politici hebben verschillende afweermechanismen waardoor (soms zeer belangrijke) informatie uit de samenleving hen niet bereikt, stellen Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel. Waarom handelen politici en ook ambtenaren zo? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat belangrijke informatie de politiek wel bereikt? In een reeks artikelen gaan verschillende auteurs op zoek naar antwoorden op...

Politici hebben verschillende afweermechanismen waardoor (soms zeer belangrijke) informatie uit de samenleving hen niet bereikt, stellen Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel. Waarom handelen politici en ook ambtenaren zo? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat belangrijke informatie de politiek wel bereikt? In een reeks artikelen gaan verschillende auteurs op zoek naar antwoorden op...

Agrarische locaties komen steeds vaker leeg te staan of zijn slechts in beperkt gebruik. Door daar seniorenwoningen te bouwen, kan de overheid de woningnood lenigen, boeren een extra inkomstenbron bieden en ondermijnende criminaliteit tegengaan, stellen Josefa Janssen, Benthe Booiman, Julia van Herpen en Anna Bosch. Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft het directoraat-generaal Ondermijning...

Het Instituut voor Briljante Mislukkingen (IvBM) zet zich in voor het faciliteren en toegankelijk maken van leerervaringen. Myrthe Stijns sprak met Paul Iske, hoogleraar Open Innovation & Business Venturing aan de Universiteit Maastricht en oprichter van IvBM, over ‘briljante mislukkingen’ en wat de overheid hiervan kan leren. Je voert een strijd tegen de georganiseerde domheid....

Adaptief leiderschap is een veel gebezigde term in het openbaar bestuur. Maar wat is het precies en berust het begrip wel op een solide wetenschappelijke basis? Marij Swinkels en Sandra Groeneveld betogen dat het gevaar bestaat dat adaptief leiderschap zich niet verder ontwikkelt dan het zoveelste buzzwoord in de leiderschapsindustrie, en even snel kan verdwijnen...

Met de City Deal Zicht op Ondermijning brengen verschillende overheidsorganisaties relevante data samen om meer zicht te krijgen op patronen rondom ondermijning. De data in het dashboard van de zogeheten ‘Zicht op’ methode vormen een voedingsbron voor handelingsperspectief.  Toine Dam, projectleider van Zicht op Ondermijning, spreekt met platform O over de methode, de grenzen van...

Politici hebben verschillende afweermechanismen waardoor (soms zeer belangrijke) informatie uit de samenleving hen niet bereikt, stellen Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel. Waarom handelen politici en ook ambtenaren zo? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat belangrijke informatie de politiek wel bereikt? In een reeks artikelen gaan verschillende auteurs op zoek naar antwoorden op...

Als de coronacrisis, de aardbevingsproblematiek, de toeslagenaffaire en de vluchtelingencrisis ons iets duidelijk maken is het wel dat onze bestuurders geen crisismanagers zijn. Ze polderen te veel, zijn zich veelal niet bewust van de urgentie van de zaak, communiceren vanuit de reputatiegedachte en zijn niet opgeleid om onder stressvolle omstandigheden de juiste besluiten te nemen....

Trollen, fake news presidenten en een oorlog sterk gebaseerd op beeldvorming en manipulatie van informatie, vanuit een steeds kleiner wordende bubbel van gelijkgestemden, domineren het nieuws. Even inzoomen dus op dit kwalijke fenomeen. Het aantal communicatiemedewerkers, strategisch adviseurs en spindoctors neemt al jaren toe in de ambtelijke wereld. Met als taakstelling: hoe verkoop ik de...

Politici hebben verschillende afweermechanismen waardoor (soms zeer belangrijke) informatie uit de samenleving hen niet bereikt, stellen Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel. Waarom handelen politici en ook ambtenaren zo? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat belangrijke informatie de politiek wel bereikt? In een reeks artikelen gaan verschillende auteurs op zoek naar antwoorden op...

Wil je als overheidsorganisatie innoveren, dan zijn medewerkers en cultuur van doorslaggevend belang. Dat blijkt uit de resultaten van de eerste Innovatie Barometer Overheid. Voortbouwend op het voorbeeld in een aantal Scandinavische landen, heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in 2021 het initiatief genomen tot de eerste Innovatie Barometer Overheid. In dit...

Raadsbrede akkoorden zijn bruikbaar in verband met de politieke versplintering die ook in de gemeentepolitiek steeds verder doorgaat, vinden Peter van Hoesel en Rob van Engelenburg. Maar belangrijker nog is dat ze de kans op beter beleid vergroten. Hoe ziet zo’n raadsbreed akkoord eruit en hoe geef je het vorm?  Eenzijdig samengestelde coalities met dienovereenkomstige...

Gemeenten hebben de afgelopen 30 jaar steeds meer taken gekregen. Welke gevolgen heeft dat gehad voor de lokale democratie? In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 organiseert de Vereniging Bestuurskunde (VB) samen met het Kenniscentrum Decentraal Bestuur een serie van 20 korte online colleges (10-15 min.) waarin onderzoekers en praktijkexperts hun licht laten schijnen op uiteenlopende actuele...

Nederland staat voor grote uitdagingen. Het rijk wil die oppakken door samen te werken met andere overheidslagen, provincies, waterschappen en gemeenten in samenwerking met het maatschappelijk middenveld. De Denktank van de Vereniging Nederlandse Gemeenten heeft hier al in het jaarbericht over 2018 aandacht aan besteed. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) heeft de...

Op 16 maart 2022 vinden in de meeste Nederlandse gemeenten gemeenteraadsverkiezingen plaats. Op veel plekken wordt daarom gewerkt aan overdrachtsdossiers en inwerkprogramma’s voor raadsleden en bestuurders. In Almere voegen we daar het perspectief van een trendverkenning, Tijd voor Toekomst. Trendverkenning Almere 2026, aan toe. Een nieuwe raadsperiode, daar kun je wel wat toekomstperspectief bij gebruiken,...

De idee dat er in Den Haag een nieuwe bestuurscultuur moet komen, wordt breed gedeeld. Dat moet dan komen van meer dualisme, meer transparantie met name naar de Kamer en een regering die de Tweede Kamer meer serieus neemt. Maar in de structurele constellatie van ambtelijk apparaat, regering, Kamer en de media verandert niets. Dus...

Wanneer uitvoering van overheidsbeleid misgaat door gebrekkige samenwerking tussen parlement, ministeries en uitvoeringsorganisaties, komen burgers in de knel. Het stellen van krachtige kaders in de uitvoering kan dat voorkomen, stellen Maxime Dekkers, Lars Brummel, David Schelfhout en Meike Bokhorst. Om het vertrouwen in de overheid te herstellen, wil het nieuwe kabinet Rutte IV uitvoeringsorganisaties “versterken”....

Fatsoenlijke politiek: bestaat dat? Recente affaires en huidige parlementaire omgangsvormen doen wellicht vermoeden van niet. Een oefening in zelfkritiek en zelfreflectie kunnen politici en ambtenaren daarom zeker gebruiken, meent Lex Cachet. Als dat zou kunnen. Waar het in de politiek om moet gaan van Uri Rosenthal kan daarbij helpen. De roep om ‘een nieuwe bestuurscultuur’...

Waarom gaan kiezers stemmen bij gemeenteraadsverkiezingen en waarom blijven ze thuis? Nicolette Ouwerling en Anne van de Meerakker van bureau Citisens presenteren onderzoek naar de motieven van stemmers en niet-stemmers en eindigen met een aantal tips. In deel 5 van Lokaal bestuur in perspectief: hoe kunnen gemeenten de opkomst bevorderen? In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen...

Mirko Noordegraaf zag dat bij visitaties en evaluaties in de publieke sector steevast organisatieontwikkeling centraal staat. Hoewel de organisaties die hij bezocht uiteenlopend zijn van aard en structuur, zijn er enkele belangrijke algemene lessen te leren. Noordegraaf formuleert zeven richtlijnen voor organisatieontwikkeling in de publieke sector. Gedurende de afgelopen jaren ben ik betrokken geweest bij...

Werkt politieke voorkeur door in beleid en werk? Dat lijkt wel mee te vallen. Nederland heeft sterke institutionele mechanismen waardoor voorkeur en achtergrond geen grote invloed hebben op werk en beleid. Onder advocaten zijn VVD en D66 populair, leraren (specifieker, leden van de Algemene Onderwijsbond) stemmen vaak op GroenLinks en bij ambtenaren blijken D66 en...

Waar staan lokale partijen? Klopt het beeld dat ze populistisch zijn? In deel 3 van Lokaal bestuur in perspectief praat Simon Otjes ons hierover bij en deelt hij de eerste resultaten van een baanbrekend onderzoek naar gemeentelijke verkiezingsprogramma’s. In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 organiseert de Vereniging Bestuurskunde (VB) samen met het Kenniscentrum Decentraal Bestuur een...

Een kompas en bijbehorende richtingen voor publiek leiderschap staan centraal in de nieuwe visie op publiek leiderschap die Mark Frequin onlangs opleverde in opdracht van Bureau ABD. Sandra Groeneveld en Ben Kuipers van het Leiden Leadership Centre van de Universiteit Leiden legden uitgangspunten uit het Kompas voor publiek leiderschap langs de wetenschappelijke meetlat. Mark Frequin,...

De Omgevingswet moet dit jaar in werking treden, maar er valt nog altijd heel wat op af te dingen, ziet Bert van Dijk. Bovendien is de wet een lakmoesproef voor de nieuwe bestuurscultuur. Als Rutte IV voornemens is wetten vooraf te toetsen op uitvoerbaarheid, lijkt het Van Dijk wijs om te beginnen met de Omgevingswet....

Voor ambtenaren is het in de praktijk lastig om een evenwicht te vinden tussen wat bestuurders willen en wat goed is voor de samenleving. Een beroepsopleiding voor de ambtenaar zou helpen om dat evenwicht beter te vinden en bovendien het vertrouwen van de burger in de overheid te vergroten. Peter van Hoesel en Rob van...

De vele misstanden die de laatste tijd over het overheidsoptreden naar buiten komen doen vrezen dat de publieke zaak zélf in een crisis verkeert. De afronding van de kabinetsformatie laat ons dat alles heel even vergeten. Twintig ministers en negen staatssecretarissen, waarvan er enkele van buiten de kring van de overheid komen, en die de...

Te veel onderzoek belandt in de la en heeft weinig maatschappelijke impact. Dat is slecht voor het vertrouwen in de overheid. Wat maakt dat onderzoek wel maatschappelijk bijdraagt? Dat illustreren we aan de hand van het onderzoek dat de grondslag vormde voor het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. Dit is het tweede deel van een tweeluik...

Traditiegetrouw analyseert Boudewijn Steur ook dit jaar de nieuwjaarstoespraken van burgemeesters en commissarissen van de Koning. Door het coronavirus veranderde niet alleen de vorm van de toespraken, maar ook de inhoud: de nadruk lag in toespraken voornamelijk op het virus. Het is traditie: aan het begin van ieder jaar houden burgemeesters en Commissarissen van de...

Veel burgers willen meer zeggenschap over hun directe leefomgeving. En overheden zoeken naar manieren om burgers meer direct te betrekken bij beleidsbeslissingen. Eén van die manieren is het burgerforum, ook wel burgerberaad genoemd. De roep om burgerfora vaker in te zetten neemt toe. Maar wat is een burgerforum en waar moet je op letten als...

Aan de veelgehoorde kritiek dat een lange termijnvisie op het coronabeleid ontbreekt, komt wellicht binnenkort een einde, nu enkele experts via brainstormsessies hun visie delen met het nieuwe kabinet. Het nieuwe boek Leren van Corona; inspirerende inzichten vanuit de praktijk van Gert-Jan Ludden en Fred Zaaijer kan dienen als inspiratie. Robbert Coops bespreekt het werk...

In Het Brusselse moeras. Achter de schermen van de macht in Europa leggen Tijn Sadée en Bert van Slooten bloot hoe het er werkelijk aan toe gaat in de Europese Unie. Het boek laat de dagelijkse Brusselse praktijk zien en geeft tegelijkertijd inzichten in de uitdagingen waar de EU voor staat aan de Europese rafelranden,...

Een nieuwe bestuurscultuur, meer openheid, ambtelijk vakmanschap: hoognodige wensen en ambities, maar hoe bereiken we die? Mark Frequin maakte een rondgang langs vele ambtelijk leiders en schreef op basis daarvan het Kompas voor publiek leiderschap, hier besproken door Robbert Coops. Vol verwachting wordt uitgekeken naar een nieuw kabinet maar vooral naar de met enig aplomb...

De coronacrisis stelt ons als samenleving voor ethische dilemma’s, ziet Henk Bruning. Uitspraken over ethiek van de Denker des Vaderlands konden rekenen op een flinke dosis kritiek, maar volgens Bruning stelde hij de juiste vragen. Het stellen van die vragen helpt ons als individu, als medische stand, als overheid en als samenleving om de juiste...

Hoe kan de overheid ervoor zorgen dat de kans op succesvol beleid groter wordt? Een belangrijk vraagstuk, zeker nu een nieuw regeerakkoord op tafel ligt. Peter van Hoesel benoemt vijf principes die moeten leiden tot beter beleid.     Van het overheidsbeleid blijkt nogal eens weinig te deugen, dat hebben we in de afgelopen decennia kunnen...

Joyce Sylvester was de eerste zwarte vrouwelijke burgemeester in Nederland. In Bent u de burgemeester? Autobiografie van een pionier beschrijft ze haar leven en carrière. Lex Cachet beschrijft het werk op platform O. Joyce Sylvester is een rolmodel en dat wil ze weten ook. Ze was, alweer enige tijd geleden, de eerste vrouw van kleur...

Ervaringen uit het verleden wijzen uit dat je niet langer dan circa zes maanden effectief leiding kunt geven aan een complexe crisissituatie. Daarna raak je oververmoeid, raak je de focus kwijt, kom je in een tunnelvisie en overtuiging van het eigen gelijk en sta je niet meer open voor adviezen van derden. En dat is...

De pandemie heeft overheden wereldwijd voor ongeëvenaarde uitdagingen geplaatst. In Governance at a Glance 2021 onderzocht de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) hoe zij het ervan af hebben gebracht in deze crisis. OESO roemt het flexibele, innovatieve en vastberaden beleid van overheden, maar waarschuwt voor gebrekkige transparantie in besluitvorming en afname van vertrouwen...

Dit is het derde artikel in een serie van drie artikelen over New Public Management (NPM) in het waterschap Amstel, Gooi en Vecht aan de hand van de termen governance, synergie en assetmanagement. In dit laatste artikel gaat Marjolein Quené in op het principebesluit van de gemeente Amsterdam om de samenwerking tussen waterschap, Waternet en...

In Soms is alles wel eens waar treedt Toon Gerbrands buiten de gebaande paden van de managementwereld. Thomas Veenstra, auteur van platform jOng, is te spreken over de praktische insteek van het boek, maar mist een persoonlijke inslag. Soms is alles wel eens waar. Toon Gerbrands, de algemeen directeur van voetbalclub PSV, biedt met zijn...

De memoires van Jet Bussemaker bieden een boeiend inkijkje in het verschil tussen het hebben en het realiseren van idealen in de politiek, ziet Lex Cachet, maar over andere aspecten van het werk is hij minder enthousiast. ‘De kracht van Bussemaker, haar veelzijdigheid, blijkt in het boek ook haar zwakte.’ In Nederland schrijven ex-bewindslieden meer...

Bij woningcorporaties, onderwijs- en zorginstellingen zijn het afgelopen decennium verscheidene ervaren bestuurders van hun voetstuk getuimeld. Vaak zaten krachtige bestuurders al lang op hun plek en kregen zij in de loop der tijd steeds minder tegenspel, zien Meike Bokhorst en Sjors Overman. Op welke manier zijn signalen van bestuurlijk verval te herkennen? En welke rol...

Wat doen we met de ruimte in Nederland en wie gaat er eigenlijk over de ruimte? Nederlandse bestuurders en politici hebben veel ambities die allemaal beslag leggen op de ruimte. Zo zijn er enerzijds ingrijpende transities als de energietransitie, de uitvoering van het klimaatakkoord, klimaatadaptatie, de omslag naar kringlooplandbouw en het deltaplan biodiversiteit. Anderzijds zijn...

In dit essay reflecteren Myrthe van Delden, Paul Frissen, Jorgen Schram en Mark van Twist op de rol van de provincie bij de aanpak van ondermijning. De aanpak van georganiseerde criminaliteit was lange tijd een kwestie die met name de aandacht trok in grote steden en in enkele (grens)regio’s, bijvoorbeeld in Brabant. Dat is niet...

Opgavegericht werken wordt in onze tijd gepresenteerd als hét antwoord op de uitdagingen waar het publieke domein zich voor gesteld ziet. Het idee is dan dat organisaties niet langer de eigen taak en bedrijfsvoering als vertrekpunt nemen, maar in plaats daarvan de gezamenlijke opgave centraal stellen waar zij met anderen aan willen werken, zoals het...

De Universiteit Utrecht, de Vereniging voor Bestuurskunde, de Vereniging voor Overheidsmanagement en platform O organiseren het Succesverhalenfestival 2021. Hierin worden verhalen verzameld over kleine en grote overwinningen in overheidsland. Het Succesverhalenfestival sprak met Mirko Noordegraaf, hoogleraar Publiek Management aan de Universiteit Utrecht en voorzitter van de Vereniging voor Bestuurskunde (VB). Verhalenvertellers gezocht! De Universiteit Utrecht,...

Dit jaar wordt voor het eerst de overheidsinnovatie van het jaar gekozen. Als lid van de voorselectiecommissie hielp Menno Spaan de eerste tien overheidsinnovaties selecteren, waarvan er inmiddels drie zijn geselecteerd door een vakjury en op 18 november één tot Beste Overheidsinnovatie van het Jaar wordt gekozen. Het nadeel van dat proces is dat er...

De Universiteit Utrecht, de Vereniging voor Bestuurskunde, de Vereniging voor Overheidsmanagement en platform O organiseren het Succesverhalenfestival 2021. Hierin worden verhalen verzameld over kleine en grote overwinningen in overheidsland. Het Succesverhalenfestival sprak met Murat Isik, winnaar van de Libris Literatuur Prijs en jurylid bij het festival. Verhalenvertellers gezocht! De Universiteit Utrecht, Vereniging voor Bestuurskunde, Vereniging voor...

Hoewel het te vroeg is de coronacrisis en de bestuurlijke reactie daarop volledig te evalueren, kunnen we wel al enkele lessen trekken. Lex Cachet bespreekt Lessen uit de coronacrisis: het jaar 2020, samengesteld door Vina Wijkhuis en Menno van Duin. ‘Zo’n langdurige crisis is moeilijk vol te houden, ook voor bestuurders.’ De coronacrisis die de...

De klacht dat ambtenaren managers zonder inhoudelijke kennis zijn is niet onschuldig, schrijven Mirko Noordegraaf en Erik-Jan van Dorp. De politiek leider van de ChristenUnie, Gert-Jan Segers, bestempelde 1.500 ambtelijke managers bij de Rijksoverheid in een debat in de Tweede Kamer als een kaste zonder praktijkkennis. In een recent hoofdredactioneel commentaar van NRC werd gepleit voor ‘een medisch...

Zowel de electorale als de niet-electorale pijler van de democratische rechtsstaat is van levensbelang, maar beide vertonen gebreken en de verhouding tussen de twee is niet in balans. Dat schrijft Ruud Koole in Twee pijlers; het wankele evenwicht in de democratische rechtsstaat, hier besproken door Robbert Coops. Politicoloog Ruud Koole, PvdA-lid van de Eerste Kamer,...

Sinds mijn boek De Digitale Kooi heb ik wekelijks op deze site, op iBestuur.nl en in het Financieele Dagblad mogen schrijven over digitalisering en behoorlijk bestuur. Aan de hand van tientallen ervaringen van burgers heb ik laten zien dat digitalisering niet alleen gaat om kosten besparen of mogelijkheden benutten. De maatschappelijke consequenties gaan veel verder...

Sanne Riezebos schetst de historische achtergrond van adviescolleges en commissies en bespreekt de Kaderwet. Is het onderscheid tussen adviescolleges die adviseren over toekomstig beleid en wetgeving en adviescolleges die adviseren over de uitvoering van bestaand beleid nog steeds nuttig? De beeldspraak blijft treffend. Een wildgroei aan advies- en overlegorganen. Een landschap met per organisatie verschillende...

Tom heeft al jaren een bedrijf. Hij staat dan ook al tien jaar ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en heeft even lang een btw-nummer bij de Belastingdienst. Elk kwartaal herinnert de Belastingdienst hem per brief aan zijn btw-aangifte. Maar in oktober krijgt hij opeens twee van die herinneringen. Gek, denkt Tom. De nummers zijn...

Als de toeslagenaffaire een structurele weeffout blootlegt in de overheid, welke ontwikkelingen liggen dan hieraan ten grondslag? Jos Maessen laat zien welke invloed New Public Management, digitalisering, digitale vaardigheid en zelfredzaamheid hebben gehad en doet suggesties ter verbetering van ons openbaar bestuur. De toeslagenaffaire van de Belastingdienst is geen affaire maar een groot probleem. Voor...

Het vertrouwen in de overheid kalft al decennialang af, schrijven Sander van Reedt Dortland en Cies de Theije in De overheid als veelkoppige leeuw, hier besproken door Robbert Coops. Voor dat probleem zijn geen eenvoudige oplossingen te vinden, maar onorthodoxe manieren van samenwerking kunnen een eerste stap vormen. ‘Veel overheden laten zich kenmerken door een...

Met Het land moet bestuurd worden schreef Wim Voermans een goed en toegankelijk boek over openbaar bestuur in Nederland, vindt Lex Cachet. Hoewel hij twijfelt of Voermans nu pessimistisch of optimistisch is over de staat van het openbaar bestuur, bevat het boek veel boeiende inhoud voor eenieder die zich verwondert over wat er toch allemaal...

Hoe moet ons land nu en in de toekomst bestuurd worden, onder welke voorwaarden en tegen welke prijs? Die vraag staat centraal in het nieuwe boek van Wim Voermans, hier besproken door Robbert Coops. Voermans is er niet gerust op dat het democratische gehalte van ons bestuur op peil blijft. Hoogleraar bestuursrecht Wim Voermans is...

Regels zijn regels. Dat klinkt redelijk voor velen, tot ze zelf in een situatie komen waarin dat absurd is. Wie zelf, zoals Nathalie uit de vorige column, een cent te veel betaalt en dan hoort dat je je niet aan de afspraken houdt, begrijpt opeens dat de situatie ertoe doet. Toch is niet altijd even...

Tijdens de coronacrisis zijn honderden extra communicatieadviseurs ingezet om de boodschap van het kabinet goed over het voetlicht te brengen. We constateren echter dat deze miljoeneninvestering niet tot een gewenst resultaat heeft geleid en dat de taal van de overheid niet meer aansluit bij de taal van de ‘gewone burger’. Overheidsspotjes zijn van een bedenkelijk...

Beter beleid kan zorgen voor meer vertrouwen van de samenleving in de overheid, meent Peter van Hoesel. Dat begint met eenvoudiger beleid, waarbij de samenleving directer wordt betrokken. De kranten staan de laatste tijd bol van beschouwingen over het geringe vertrouwen van burgers in de overheid, sterker, de overheid wordt vooral gewantrouwd. Als oplossing komt...

Rien Fraanje, secretaris-directeur van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB), bespreekt de invloed van corona op het openbaar bestuur. In samenwerking met de website Coronapapers.nl laat de Vereniging voor Bestuurskunde (VB) auteurs van deze papers aan het woord. In de “VB Corona Colleges” (VB-CC) vertellen zij in korte digitale bijdragen over hun analyses, en actualiseren...

Bij prestigeprojecten speelt bestuurlijke manie een grote rol, stellen Wouter Jan Verheul en Meike Bokhorst. Dit leidt tot hoge kostenoverschrijdingen en tegenvallende opbrengsten. Wat zijn de symptomen en gedragsmechanismen van bestuurlijke manie bij prestigeprojecten en hoe zijn die te beteugelen? Prestigeprojecten bieden veel inzicht in de werking van het openbaar bestuur. Vooral prestigieuze stadsprojecten kunnen...

Nauw contact tussen bedrijfsleven en ministers is niet nieuw, net als de ophef daarover, stellen Caelesta Braun en Bert Fraussen. Ondanks voornemens dit contact transparanter te maken is er tot dusver weinig veranderd. Een deel van de oplossing ligt bij de ambtenarij. Onder de kop ‘Minister legt loper uit voor de CEO’, was het begin...

De menselijke maat moet terug in de uitvoering. Het moet anders. Fundamenteel anders. Dat is de conclusie na een jaar onthullende parlementaire commissies, meerdere vernietigende rapporten en de val van het kabinet. Maar niet alleen uitvoeringsdiensten moeten veranderen. Dit vraagt des te meer een andere houding van de politiek en beleidsdepartementen. Wat moeten politici en...

Er is weinig vertrouwen in de politiek en inwoners zien de overheid als een logge, inefficiënte organisatie. Dat stelt Maarten Koningsveld in Democratie in crisis, hier besproken door Robbert Coops. De politieke crisis komt voort uit grote technologische en maatschappelijke veranderingen waarop de overheid onvoldoende heeft geparticipeerd. Tijdens de coronacrisis en in het kielzog daarvan...

Als door digitalisering en technologisering alles verandert, hoe verandert dan de manier waarop onze gemeenten, waterschappen, provincies en ons land worden bestuurd? Hoe verandert de manier waarop al die bestuurslagen functioneren? En hoe veranderen bestuurders? Dat zocht de Future City Foundation uit in het boek Zo bestuur je een slimme stad. Voor dit boek sprak...

De huidige tijd vraagt om nieuwe vormen van beleidsontwikkeling. Dat stellen Peter van Hoesel en Max Herold in hun boek Beleidsontwikkeling in de 21e eeuw, hier besproken door Rob van Engelenburg. Een verfrissende kijk op beleidsontwikkeling, meent Van Engelenburg, die hoopt dat beleidsmakers gaan leren en experimenteren. Beleidsontwikkeling in de 21e eeuw. Het is een...

De rol van de topbestuurder is relatief in vergelijking met die van professionals in de frontlinie, maar toch zijn ook topbestuurders cruciaal in deze tijd. Menno Spaan sprak met topbestuurders die midden in de crisis staan en deelt enkele lessen uit de afgelopen periode. Afgelopen week voerde ik acht gesprekken met topbestuurders die midden in...

De aanpak van de coronacrisis door het openbaar bestuur oogst tevredenheid en lof, maar tegelijkertijd zijn er zorgen over de democratische legitimatie en rechtsstatelijke borging van veel genomen maatregelen. Dat zijn de gemene delers van de reader ‘Het openbaar bestuur voorbij corona’, waarin ruim dertig auteurs hun visie op het openbaar bestuur tijdens de coronacrisis...

We zijn vaak snel negatief in ons oordeel over openbaar bestuur, maar er zijn ook talloze overheidsprojecten die zeer succesvol zijn. Dat betogen Mallory Compton en Paul ’t Hart in de bundel Great Policy Successes, die Lex Cachet bespreekt en positief waardeert. Falen van het openbaar bestuur lijkt eerder regel dan uitzondering. De aanleg van...

Katrien Termeer, hoogleraar bestuurskunde aan Universiteit Wageningen, legt uit welke bestuurlijke reflexen ontstaan als wicked problems opspelen. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de lessen die we kunnen trekken uit de Covid-19-crisis. Termeer gaat in op hoe een...

Arjen Boin, hoogleraar Publieke Instituties en Governance aan Universiteit Leiden, gaat in dit minicollege in op het coronavirus als grensoverschrijdende crisis, of transboundary crisis in de internationale literatuur. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de bestuurskundige lessen die...

Ook in de huidige crisistijd is het van groot belang onze rechtsstatelijke cultuur in ere te houden. Tussen overheid en burgers is wederzijds vertrouwen en de beperking van onze vrijheden vindt plaats op basis van rechtsstatelijke spelregels, maar dat is allemaal geen vanzelfsprekendheid.   Het adviesrapport Een sterkere rechtsstaat. Verbinden en beschermen in een pluriforme...

De keerzijde van openbaarheid is een toenemende voorzichtigheid om informatie aan het (digitale) papier toe te vertrouwen. Liever een gesprek zonder verslag dan kwetsbare zaken vastleggen die vroeger of later in een andere context worden geplaatst. Past bij het bestuur van een stad of land ook niet een mate van beslotenheid? In 1998 zijn de 'Aanwijzingen...

De democratie staat wereldwijd voor grote uitdagingen en kan zich in verschillende richtingen ontwikkelen. Versterken we de parlementaire democratie of willen we juist richting presidentialisering? Van groot belang is in ieder geval dat de burger meer invloed krijgt en dat de democratie gemoderniseerd wordt, aldus de Franse historicus en filosoof Pierre Rosanvallon. Dave van Ooijen...

Op 12 december jongstleden werd het boek Het Waddengebied bij nader inzien gepresenteerd. Onder de vele aanwezigen was ook de Friese commissaris van de Koning Arno Brok, die een oproep deed om vooral de huidige bestuurlijke samenwerking rond het beheer van de Waddenzee een kans te geven. Het is de vraag of dat effectief genoeg...

In zijn recente signalement De rijksoverheid als middenbestuur stelt de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) dat de nieuwe rol en positie van de rijksoverheid - vanwege fundamentele maatschappelijke, economische en politieke verschuivingen in haar omgeving - als ‘middenbestuur’ moet worden aangeduid. Op bondige en overzichtelijke wijze stelt de ROB dat regionalisering, mondialisering (samen: ‘glokalisering’)...

Iemand moet het doen - ingaan tegen de tijdgeest van ‘onttovering’ van publieke instituties en gezagsdragers. Er is een dagelijkse oceaan aan nieuws, opinies, onderzoek en politieke retoriek over de vele dilemma’s, conflicten en wicked problems waarmee overheden worden geconfronteerd. En er staan legertjes democratische, juridische en professionele waakhonden klaar om aan te slaan op...

Op donderdag 19 september organiseert de Vereniging voor Bestuurskunde (VB) een volgende editie van de rubriek VB Boeken. Hans Bosselaar en Marcel Boogers gaan met in gesprek met Mark van Twist over zijn boek Woorden wisselen; Taal is essentieel en met Hans de Bruijn over zijn boek Framing; Over de macht van taal in de politiek. VB ontvangt...

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) zoekt ook dit jaar weer talentvolle hbo- en wo-studenten die een scriptie hebben geschreven op het brede terrein van arbeid en organisatie in het openbaar bestuur. Heb jij in de periode van 1 september 2017 t/m 31 augustus 2018 een originele en beleidsrelevante afstudeerscriptie op dit gebied...

Wat is goed bestuur? Een definitie daarvan is niet eenvoudig te geven. Definities bevatten onvermijdelijk kernwaarden waarvan sommige op gespannen voet staan met elkaar. Welke waarden we voorrang geven, verschilt met de tijd. Daarnaast bepaalt onze culturele achtergrond sterk hoe wij invulling geven aan goed bestuur. Is onze invulling niet te veel op westerse leest...

Het Huis van Thorbecke is ontworpen in een andere tijd. Het traditionele beeld, waarbij er een verdieping is voor rijk, een voor de provincies en een voor de gemeenten sluit niet meer aan bij de samenleving. Is het tijd voor een ingrijpende verbouwing van het Huis van Thorbecke of is een opknapbeurt en een nieuwe...

Publieke professionals worden in hun werk geconfronteerd met pogingen tot criminele beïnvloeding. Zo geven burgemeesters, vooral in de grotere gemeenten, aan dat zij met een crimineel oogmerk bedreigd zijn. Dat zegt bijna een kwart (24 procent) van de 225 ondervraagde burgemeesters. Bij de bedreigingen gaat het om (anonieme) uitingen. De genoemde bedreigingen met fysiek geweld...

Zou een sprong mogelijk zijn, zoals een sprong van Naomi Klein in Neen is niet genoeg? Zij heeft in Canada een manifest gemaakt, dat de mondiale crisissen verbindt. Wat bereiken wij met het incrementele beleid, het voorzichtig prutsen aan marginale verbeteringen? In de lijstjes doet ons land het goed, maar moeten we tevreden achterover leunen?...

Zelfs het best georganiseerde systeem kan zo af een toe een zetje gebruiken. Deliverology biedt dat extra zetje. De mechanische doping voor het overheids-peloton. Het is een ongelofelijk simpele manier van werken. Maar wel een manier van werken die je naast je reeds werkende systeem moet durven introduceren. Ondanks de geijkte vooroordelen over gemeentelijke organisaties,...

Vindt u dat het de slechte kant op gaat met Nederland? Het merendeel van de Nederlanders beantwoordt die vraag bevestigend, zo blijkt uit cijfers van het SCP. Zij zijn pessimistisch over de toekomst van de samenleving. Het is een breed gedeeld gevoel van maatschappelijk onbehagen. Nederlanders uiten dat in zorgen over de omgangsvormen tussen mensen,...

Wat hebben de februariramp van 1953, de Bijlmerramp, de cafébrand in Volendam, de vuurwerkramp in Enschede en het neerstorten van MH17 met elkaar gemeen? Zo op het eerste gezicht weinig of niets. Wie wat beter kijkt, ziet toch overeenkomsten. Het zijn relatief grote incidenten, met dito aantallen slachtoffers en materiële schade. Het zijn ook gebeurtenissen...

Vorige week werd de trendreportage Staat van het bestuur gepresenteerd (zie ook Lokale focus en schaalvergroting). Dit jaar viert deze tweejaarlijkse publicatie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zijn tienjarige jubileum. Een mooie gelegenheid om terug te blikken op wat er in de afgelopen tien jaar allemaal veranderd is. In dit artikel wil Boudewijn...

Lokale focus en schaalvergroting. Dat zijn de trends in het openbaar bestuur van de afgelopen tien jaar. Lokale partijen doen het goed en leveren zelfs de meeste wethouders. Taken zijn vanuit het rijk gedecentraliseerd naar gemeenten en tegelijkertijd zijn er steeds meer grote steden en minder gemeenten. Dat blijkt uit de Staat van het Bestuur 2016...

Het gezag van de overheid en de legitimiteit van het overheidshandelen staan meer dan ooit ter discussie. Aan wetten en regels houden: oh, ja, jôh? Voor welke mondige burger is dat vanzelfsprekend? En wat betekent dat: ieder voor zich en God voor ons allen? Wanneer wordt het gezag van de overheid wel geaccepteerd? Wat hebben...

De Opgave Centraal? Er waart een spookduo door bestuurlijk Nederland: het spook van ‘opgavegericht werken’ en van ‘publieke waardecreatie’. Het zijn de nieuwe buzzwords in en om het openbaar bestuur. Beide reflecteren nobele intenties. In plaats van hun eigen structuren, regels en routines tot uitgangspunt van haar handelen te nemen, moeten overheden zich organiseren rond...

Ervaringen in het verlenen van stadsrechten kunnen volgens historicus Boudewijn Steur behulpzaam zijn bij het huidige denken over differentiatie in het Nederlandse openbaar bestuur. Differentiatie is logisch tegen de achtergrond van verscheidenheid in maatschappelijke opgaven binnen Nederland, waarbij afspraken over differentiatie een uitkomst kunnen zijn van een dialoog tussen de betrokken overheidslagen. Al enige decennia...