Publieke organisatie

Ha Lisette en Martijn, In deze wekelijkse reeks onderzoeken Merlijn Ballieux, Martijn Jebbink en Lisette de Waard de praktijk van samenwerken aan complexe maatschappelijke opgaven. Van binnen en van buiten.  Het is een mooie gewetensvraag Martijn; hoe gebruik je je macht als ambtenaar en wat is er nodig om echt moeite te doen voor elkaar?...

Werkt politieke voorkeur door in beleid en werk? Dat lijkt wel mee te vallen. Nederland heeft sterke institutionele mechanismen waardoor voorkeur en achtergrond geen grote invloed hebben op werk en beleid. Onder advocaten zijn VVD en D66 populair, leraren (specifieker, leden van de Algemene Onderwijsbond) stemmen vaak op GroenLinks en bij ambtenaren blijken D66 en...

De Universiteit Utrecht, de Vereniging voor Bestuurskunde, de Vereniging voor Overheidsmanagement en platform O organiseren het Succesverhalenfestival 2021. Iedereen die betrokken is bij de publieke sector wordt uitgenodigd om waargebeurde, maar vooral ook mooi vertelde verhalen in te sturen over kleine en grote overwinningen in overheidsland. Scott Douglas beschrijft hoe verhalen geloofwaardig, relevant en invoelbaar...

In augustus 2020 overleed Arthur Docters van Leeuwen, jarenlang een gewaardeerd topambtenaar en bovendien een markante persoonlijkheid. Jozias van Aartsen en Roel Bekker bespreken de nalatenschap van Docters van Leeuwen en reflecteren op het ambtelijk vakmanschap. ‘Het uitgesproken karakter van Docters van Leeuwen staat in schril contrast met de ambtelijke schuchterheid van tegenwoordig.’ Arthur Docters...

Vanwege het coronavirus bevindt ook de overheidsdienaar zich in een snel veranderende context. Welke vaardigheden en rolopvattingen heeft hij of zij nodig om de nieuwe opgaven te lijf te gaan? Diverse Europese leiders noemden de door het coronavirus ontstane situatie recentelijk de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. In korte tijd is een publiek gezondheidsvraagstuk...

De overheid deugt in ons land best, maar zo zien we het vaak niet. Er mag daarom meer aandacht komen voor de kwaliteit van uitvoering. Dat stelt Pieter Jeroense, plaatsvervangend algemeen directeur van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. In een reeks blogs op platform Overheid kijkt hij de komende maanden naar de kwaliteit van uitvoering....

Waardecreatie, maatschappelijke betrokkenheid, purpose, bestaansrecht en waarden... termen waarop organisaties in het publieke domein en het bedrijfsleven, maar ook de wetenschap aanslaan. Maar waarom eigenlijk? Wat wordt er mee gedaan en wat voegt het toe? Dit artikel geeft antwoord op deze vragen door in te gaan op het thema public value. Public value beschrijft de...

Bezuinigingen in (overheids)organisaties zorgen geregeld voor weerstand onder medewerkers. Dat bezuinigingen ‘eerlijk’ moeten zijn, is elementair maar in de praktijk ingewikkeld omdat ‘eerlijkheid’ op verschillende manieren ingevuld kan worden. Het is belangrijk om weerstand onder medewerkers zoveel mogelijk te voorkomen, omdat – juist in tijden van bezuinigingen – hun veranderbereidheid hard nodig is om de...

Op 18 oktober en op 7 november plaatste ik mijn observaties over publiek leiderschap op platform O. Inmiddels ben ik verdergegaan in mijn zoektocht naar publiek leiderschap. Daartoe voer ik gesprekken met sleutelpersonen binnen en buiten de overheid. Inmiddels heb ik met circa honderd sleutelpersonen gesproken. Deze gesprekken zet ik om in observaties. De input...

Directeur Staatsbosbeheer Sylvo Thijsen is Overheidsmanager van het Jaar geworden. De Beste Overheidsorganisatie van het Jaar is de gemeente Tilburg. Dat is gisteravond bekend geworden tijdens een feestelijke bijeenkomst in de Ridderzaal in Den Haag.  Over Tilburg zegt de jury: 'De gemeente Tilburg heeft een indrukwekkende transformatie doorgemaakt. Van een klassiek dienstenmodel naar netwerkmodel, van...

Wat maakt volgens ambtenaren een overheidsmanager succesvol? Dat blijkt een combinatie van mensgericht en visionair leiderschap te zijn. Ook leiderschap gericht op maatschappelijk en politiek bewustzijn, speelt een belangrijke rol. Leiderschapsontwikkeling moet om die reden gericht zijn op een repertoire aan diverse vaardigheden en gedragingen. Dat blijkt uit onderzoek onder bijna 5300 ambtenaren. Ook dit jaar...

Politiemensen voelen zich bij de uitoefening van hun taken niet meer gesteund, in een samenleving die steeds risicovoller wordt. Een belangrijke reden hiervan: de politie is een speelbal geworden in het politieke krachtenveld. Laat ambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid en Tweede Kamerleden eens een weekje met agenten meelopen. Dan zal het urgentiebesef...

De finalisten van de Verkiezing Beste Overheidsorganisatie van het Jaar voor 2019 zijn bekend. Uit tien kandidaten heeft de jury gekozen voor: Centraal Justitieel Incasso Bureau, gemeente Tilburg en ProRail. Deze organisaties gaan met elkaar de strijd aan in de finale, die op 19 november aanstaande wordt gehouden in de Ridderzaal. Op 9, 16 en 30 oktober...

Veel publieke organisaties hebben inmiddels een vorm van Het Nieuwe Werken ingevoerd. Toch werkt dit in de praktijk niet optimaal. Vaak gaan twee dingen mis. Ten eerste wordt het te veel ingestoken als besparing op facilitaire kosten door strak te sturen op het aantal werkplekken, overleg- en vergadervoorzieningen. Dit resulteert in klachten van medewerkers over...

Volgens hoogleraar Publiek Management Sandra Groeneveld neemt het vertrouwen van inwoners in publieke instanties licht toe, maar heeft nog geen 50 procent van de bevolking vertrouwen in het ambtelijk apparaat. Dat geeft aan dat het 'vanzelfsprekend gezag' van de overheid tanende is. In het boek Publiek Management biedt Groeneveld publieke managers een nieuw handelingsperspectief. Tijdens het...

Nederlandse Overheidsorganisaties doen het relatief goed, zeker als je rekening houdt met de druk waaronder ze moeten presteren. Als het gaat om zogenoemd hoog-presteren, scoren ze gemiddeld tussen de 6+ en 7-. Tegelijkertijd geeft deze score aan dat burgers (nog) geen topkwaliteit van hun overheid kunnen verwachten. Terwijl overheidsfunctionarissen die kwaliteit wel willen leveren. In...

Er zijn veel organisaties die in de wisselwerking tussen publiek en privaat functioneren. Sommige organisaties vanuit de publieke sector, andere organisaties vanuit de private sector. Er zijn echter ook organisaties die zelf onderdeel zijn van dat snijvlak. Denk aan publieke organisaties met een markt-aanpak, of private organisaties met publieke aandeelhouders. Werken en samenwerken op het...

De finalisten van de Publiek Denken Top 100 Beste Ambtenaar 2018 zijn bekend. Na het tellen van ruim 11.000 stemmen die via Twitter, de website en Linkedin werden uitgebracht zijn de volgende kandidaten in de top 12 beland: Decentrale overheden, management: - Marjon van der Maat, afdelingshoofd Dienstverlening, gemeente Tilburg - Laurens Bijl, gelukscoördinator, gemeente...

Van overheidsmanagers wordt steeds meer gevraagd. Ze moeten horizontaler werken. Gezagsverhoudingen zijn minder vanzelfsprekend en iedereen bemoeit zich met alles. Bovendien moeten ze leren omgaan met nieuwe technologieën. Om de beste krachten aan te trekken, zou de overheid maatregelen moeten nemen, zegt Zeger van der Wal, bijzonder hoogleraar op de Ien Dales leerstoel. Neem Singapore:...

Het succes of het falen van een project of programma kent vele vaders en moeders. Een van de indicatoren is de mate waarin een team groupthink en een tunnelvisie weet te vermijden en openstaat voor andere invalshoeken. Verrassend is dat de drempel om een frisse blik van buiten te organiseren nog altijd hoog is. Tegenspraak...

‘De overheid verandert nooit’ is een algemeen heersend beeld. Klopt dat beeld? De afgelopen 50 jaar heeft de rijksdienst talloze veranderingen ondergaan om te verbeteren. Voormalig secretaris-generaal Roel Bekker inventariseerde al deze initiatieven. Het resultaat is de online tentoonstelling ‘50 jaar verbetering rijksdienst’. Ook gaf Bekker een bijbehorende workshop tijdens het BZK WERKcongres 2017, een...

Een recensie schrijven over het nieuwste boek van je baas, in dit geval directeur-generaal Mobiliteit Mark Frequin, kan dat eigenlijk wel? Ben je niet geneigd om het boek de hemel in te prijzen en kritische opmerkingen achterwege te laten, hopend op een schouderklop (of meer)? Of om juist een paar speldenprikken uit te delen als...

Water, de digitale overheid, de algemene wet bestuursrecht, de modernisering van de burgerlijke strafrechtprocedure en aardbevingsproblematiek in Groningen... deze onderwerpen hebben één gemeenschappelijk kenmerk. Op al deze onderwerpen vervult een regeringscommissaris een aanjagende functie. Dat een regeringscommissaris op zoveel terreinen functioneert, roept de vraag op wat een regeringscommissaris nu eigenlijk is en hoe het ambt...

'De overheid is er om maatschappelijke vraagstukken op te pakken en samen met de betrokkenen doelen te bereiken die met de samenleving afgesproken zijn.' Dit pleidooi voor een nieuwe ambtelijke cultuur[1] is nu, 12 jaar later, nog steeds van kracht. Gelukkig is er vooruitgang te melden, maar de oude cultuur is hardnekkig. Uit de verhalen...

Niet eerder had ik het verband tussen spiegelneuronen en bewonersparticipatie gelegd. Dat verband ontstond dankzij een DNa-Lab, waarin een bevlogen wijkambtenaar zijn queeste op tafel legde om nieuwe bewoners te betrekken bij de vernieuwing van de wijk. Op enig moment tijdens dit gesprek, realiseerden wij ons dat de gebruikelijke deelnemers aan de avonden in tal...

Een wendbare organisatie die op inhoud en capaciteit kan inspelen op actuele opgaven. Dat is, kort gezegd, het uitgangspunt van Nieuw BZK, het vorig jaar gereorganiseerde ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Om dat doel te realiseren, is een nieuwe structurele directie opgericht: BZK Flex. Vanuit Flex werken gekwalificeerde medewerkers in programma’s en projecten...

In de publieke sector wordt gesproken over de maatschappelijke waarde die voor en met de burgers, leerlingen, cliënten en patiënten wordt gecreëerd. Dit gebeurt vaak als reactie op een doorgeschoten manier van bedrijfsmatig sturen. Maar wat is maatschappelijke waarde eigenlijk? Wat kan je hier als organisatie, bestuurder of professional in de praktijk mee? Er is...

Ook het vierde overleg ging grotendeels over de wensen van de opdrachtgever. Omdat de opdrachtgever er niet bij was kwam het gesprek niet verder dan speculatie en inschatting door de aanwezige adviseurs, inhoudelijke experts en proces-managers. Net zoals bij de vorige drie overleggen ging het om scenario’s: als dit, dan dat…. Maar de opdrachtgever moest worden...

Er zijn vele manieren waardoor prestaties van publieke organisaties onder druk kunnen komen te staan. Aan publiek managers is het de taak om, ook als een organisatie onder druk staat, te zorgen dat de prestaties van hun organisatie op peil blijven. Maar hoe bescherm je, als publiek manager, de prestaties van je organisatie tegen bedreigingen...

Sandra Groeneveld is dit jaar toegetreden tot de jury van Overheidsmanager van het Jaar. Tijdens het Diner Overheidsmanager van het Jaar op 13 maart jongstleden in Noordwijk hield ze onderstaande speech. ‘Mijn collega’s en ik doen onderzoek naar management en leiderschap in publieke organisaties met een focus op organisatieverandering, nieuwe organisatievormen zoals teamwerk, en diversiteit....

We zijn doeners in Enschede. Betrokken en bevlogen bij onze stad, ons werk en onze directe collega’s. We spelen snel in op veranderingen, nieuwe taken, kansen, bezuinigingen: wij in Enschede gaan aan de slag. Het tekent de compacte en flexibele organisatie die de gemeente Enschede wil zijn.   Verkiezing Beste Overheidsorganisatie Vanaf 17 april gaat...

Bekijkt u het eens van een andere kant! De Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) leerde, door zijn gevoelige werk, hoe belangrijk dit is en vaak de sleutel tot succes. Oók voor de dienst. Verkiezing Beste Overheidsorganisatie  Vanaf 17 april gaat de Verkiezing van de beste Overheidsorganisatie weer van start. De winnaar van vorig jaar was...

Ze zijn er maar druk mee, onze publieke organisaties: bekeken worden. Ze zijn in de afgelopen twintig jaar omgeven geraakt door transparantie-eisen. Hun functioneren wordt beoordeeld in een dicht web van professionele en politiek-bestuurlijke evaluatierituelen. Toezichthouders en accountants houden een vinger aan de pols. Leren maakt verschil Deze column is ook gepubliceerd in Leren maakt...

Medewerkers binnen de vreemdelingenketen nemen dagelijks beslissingen die ingrijpend zijn voor de vreemdeling. Zij moeten op basis van wet- en regelgeving beslissingen nemen waarbij altijd een goede belangenafweging moet worden gemaakt omdat het ‘blind’ toepassen van regels in sommige gevallen kan leiden tot een ongewenste uitkomst. Algemeen wordt aangenomen dat binnen de kleine vreemdelingenketen een...

In afwachting van de verkiezingen zijn publieke organisaties drukdoende zich voor te bereiden op wat een volgend kabinet voor hen in petto heeft. De kans op een nieuwe bezuinigingsronde is altijd aanwezig, omdat de geschiedenis ons leert dat ook in goede tijden regelmatig geprobeerd is om in het overheidsapparaat te snijden. Tegelijkertijd blijven we nog...

Objectiviteit en rationaliteit worden gezien als basiscompetenties voor ambtenaren en vormen het fundament van onafhankelijke advisering. Maar, waarschuwt Pascale Georgopoulou, als het wantrouwen ten aanzien van feiten groeit, staat onafhankelijke advisering onder druk. Ook meningen moeten hun waarheidsgehalte bewijzen. Tijdens een sollicitatiegesprek als griffier kreeg ik de vraag of ik er problemen mee zou hebben...

Zoals iedereen weet zijn mannen veel beter in zoeken dan vrouwen. Als ik de boter in de koelkast niet kan vinden dan haal ik de hele koelkast leeg, zet alles keurig op een rijtje terug en stel vast dat de boter op is. Ik roep dan stellig: ‘De boter is op!’ Mijn echtgenote opent vervolgens...

Risicogericht en effectief werken: wie kan daar iets tegen hebben? Eelke Renkema van de Douane in ieder geval niet, maar hij ziet regelmatig dat er in de praktijk van de mooie doelstellingen niet zoveel terecht komt. Digitalisering en automatisering, die zijn bedoeld om de efficiency te bevorderen, veroorzaken in de praktijk juist stroperigheid. Zijn oplossing:...

Politieman Frank de Vetter zette begin december 2016 een hartekreet op Facebook. Hij was het zat om nog langer ‘het pispaaltje’ van de Nederlandse samenleving te zijn. Spreekt de politie iemand aan op veel te hard rijden, krijgen agenten meteen een grote mond. Alsof alle dienders slecht getraind zijn, een nekklem leggen of gevoelige informatie...

Binnen de Belastingdienst is er enthousiasme én bezorgdheid over de grote automatiseringsslag die de dienst aan het maken is. Zo is er vrees dat de uitgebreide toepassing van ict een bedreiging vormt voor het ambtelijk vakmanschap. Ten onrechte, vindt belastinginspecteur Adri Sprokholt: ‘Automatisering kan juist bijdragen aan het werken met je Fingerspitzengefühl. Dat heb je...

Er is van alles aan het veranderen en aan het verschuiven in de (semi-)publieke sector. Tenminste, als je naar de grote lijnen kijkt. Hoe werken de grote ontwikkelingen op het gebied van governance, control en leiderschap door in de praktijk van de publieke sector? Op welke concrete punten is recentelijk vooruitgang geboekt, en wat zijn...

Soms vraag ik me af waarom ik het zo leuk vind om ambtenaar te zijn. Laatst was ik bij een lezing van een vooraanstaand leraar van een bijzonder goed voorgeschreven opleiding. 'Veranderingen in een organisatie duren 5 jaar', oreerde hij. 'In 1980', dacht ik dat hij daarna zou zeggen. Maar dat zei hij niet. En toen ik...

De rol en taken van gemeenten gaan de komende jaren sterk veranderen. Naast de veranderingen in het sociaal domein zullen ook onder andere de Omgevingswet en participatie verder vorm krijgen. Om hier goed mee om te kunnen gaan zijn flexibiliteit en wendbaarheid in de organisatie noodzakelijk. Door een flexpool voor adviseurs op te zetten kan...

Een tijd geleden sprak ik met een medewerker van de rijksoverheid over mijn onderzoek naar motivatie voor de publieke zaak. Hij wilde weten wat mijn onderzoek aan inzichten opleverde die gebruikt konden worden in beleid. Want hoewel er veel wordt gepraat over passie voor de publieke zaak, kon hij maar weinig onderzoek er naar vinden....

‘Rijksoverheid streefcijfer voor vrouwen aan de top gepasseerd’, zo klonk het enige tijd geleden, toen Minister Blok bekend maakte dat 31 procent van de topfunctionarissen van de rijksoverheid vrouw is. Een mooi resultaat op zichzelf, maar wat betekent dit voor de vrouwen in die posities? Er worden verschillende metaforen gebruikt om de uitdagingen te omschrijven...

De Nederlandse samenleving ondergaat een meervoudige transformatie. De impact van technologie, het vernetwerken van de samenleving en nieuwe vormen van democratie... het speelt allemaal een rol. Wat kun je vanuit je professionele discipline doen om de kracht van de samenleving te stimuleren? Een interview met gemeentesecretaris van Zaanstad Jan van Ginkel. Samen met Frans Verhaaren...

Middenmanagers (het ‘middenkader’) vormen een vitale schakel tussen het hogere management en de werkvloer. Men zou dus kunnen verwachten dat zij ook tijdens veranderingen een belangrijke rol op zich kunnen nemen. Maar is dat wel zo? Het artikel Managing Change, or Changing Managers? The Role of Middle Managers in UK Public Service Reform focust op...

Een inclusieve organisatie doet meer dan quota’s en streefcijfers hanteren voor de werving en selectie van bepaalde doelgroepen. Ze stimuleert een inclusieve omgeving waarin verschillen worden gewaardeerd en een gelijkwaardige behandeling garant staat voor minder ‘wij-zij-denken' tussen groepen met verschillen in sociale status en ervaren macht. Het streven naar diversiteit wordt binnen Nederlandse publieke organisaties vaak gemotiveerd...