In een wereld vol geopolitieke spanningen staat Nederland op een cruciaal kruispunt. Welke afslag nemen wij als handelsnatie in 2025 nu de globalisering ernstig verstoord is? En welke stappen zetten we om veilig en welvarend te blijven?
Het antwoord ligt in een combinatie van slimmer (samen)werken en het intern beter verbinden van uitdagingen met kansen.
Duidelijk is dat we komend jaar nog nauwer zullen samenwerken met onze internationale partners. Hoe moeizaam dit soms ook is. Ook kunnen we nog actiever bondgenootschappen aangaan met landen die ons niet kwaadgezind zijn. Zo houden we hen namelijk uit de greep van autocratische (terreur)landen.
Voor de EU staat de vormgeving van de strategische autonomie op de agenda. Onze welvaart zal namelijk verdampen als we niet snel assertiever, proactiever en preventiever worden. Met name richting partijen die de EU direct of indirect met hybride oorlogsvoering schade toebrengen.
Ook als land staan we voor de opgave om actiever onze interne en externe veiligheid op orde te brengen, en dat gaat veel verder dan investeren in afschrikking. Gericht zullen er extra investeringen in techniek en capaciteit nodig zijn. En we ontkomen niet aan een vorm van dienstplicht. Zeker nu anderen zich niet meer houden aan een aantal geschreven en ongeschreven regels. De maat is vol als het gaat om cyberaanvallen, sabotage, terreuraanslagen, internationale criminaliteit en vuurwerkbommen in woonwijken.
Om onze welvaart en veiligheid op peil te houden ontkomen we er niet aan om ons bedrijfsleven veel actiever te beschermen, bijvoorbeeld zoals de recente stappen in de regio Eindhoven. Hoewel onze interne markt gebaat is bij alle vormen van wereldwijde handel zonder beperkingen, is hard ingrijpen onvermijdbaar. De markt wordt namelijk te veel gemanipuleerd door anderen en onze lokale regels worden niet nageleefd, zowel in de fysieke als in de digitale wereld (zie ook mijn artikel Begrens aan de grenzeloze online wereld).
Wij hebben de opdracht om essentiële goederen, zoals medicijnen, halfgeleiders, wapens en voedsel, lokaler en duurzamer te produceren. Technologie biedt ons die mogelijkheid. Met onze partners moeten we daar wel goede afspraken over maken, zodat we dit efficiënt en effectief doen. Of het nu gaat om het bouwen van parlementsgebouwen, staalproductie of het opwekken van energie.
En dan is er nog de arbeidsmarkt. Met de toenemende vergrijzing en automatisering verandert de wereld van werk in rap tempo. De oplossing? Permanente educatie, het ontwikkelen van menselijke vaardigheden in het samenspel met de techniek en mensen zo lang mogelijk in het arbeidsproces houden. Alle sectoren zullen hierdoor stapsgewijs veranderen, de landbouw, zorg en industrie voorop. Een belangrijke ontwikkeling omdat het huidige systeem met veel handwerk onhoudbaar wordt. Dit is bijvoorbeeld mogelijk door een kraamhotel te bouwen met veel technische en AI ondersteuning in plaats van maatwerk en zorg aan huis.
Hetzelfde geldt voor de maakindustrie en de landbouw door versneld te investeren in automatisering en standaardisering (met bijvoorbeeld 3D printen en drones). Alles is technisch en biologisch al ontwikkeld, maar we moeten de implementatie actiever stimuleren. Ik ben er van overtuigd dat dit zal leiden tot minder verspilling, minder handwerk, minder onderhoud en meer lokale (circulaire) productiviteit.
Belangrijk is dat we als overheid die ontwikkeling ondersteunen met nieuwe bijbehorende wetgeving en beleid. Een mooie eerste stap is bijvoorbeeld om bij elke nieuwe wet in 2025 vooraf een heldere opdracht mee te geven. Bijvoorbeeld door nieuwe wetgeving en beleid alleen toe te staan als het direct leidt tot een drastische versimpeling van de huidige situatie, tot zichtbaar minder regels en aantoonbaar leidt tot minder capaciteit/handwerk. Dan weten we zeker dat het geheel steeds beter uitvoerbaar wordt.
Kortom: het jaar 2025 zal weer veel van ons vragen. Naast meer proactie en preventie op internationaal niveau, hoop ik dat we elkaar in Nederland meer perspectief kunnen geven door gericht vele stapjes voorwaarts te zetten. Het kan namelijk veel slimmer. Op naar een mooi 2025!
Geraadpleegde literatuur
- Anne Applebaum, Autocratie BV: Hoe Dictaturen Werven en Hoe Ze Overleven.
- Koen De Leus & Philippe Gijsels, De Nieuwe Wereldeconomie: Vijf Trends voor de Komende Dertig Jaar.
- Pascal Bornet, Irreplaceable: Hoe We Menselijke Waarden Behartigen in een AI-Gedreven Wereld.
- Ethan Mollick, Co-intelligentie: Slimmer Werken met AI.
- Draghi-rapport, EU competiveness, Looking ahead
Geef een reactie