De nieuwe Omgevingswet: veranderen is doen in kleine stapjes

De implementatie van de nieuwe Omgevingswet: vanuit antropologisch inzicht weten we dat verandering geen eenvoudige van oud-naar-nieuw-beweging is. Maar dat de verandering ‘in het ondertussen’ plaatsvindt met bijbehorende onzekerheid. Dat (cultuur)verandering in dialoog ontstaat vanuit betekenisgeving.

Oude routines zijn kennelijk heel hardnekkig. Aangeleerd gedrag is onderdeel van de organisatiecultuur. Dus van mij en jou. Dit ondanks binnen de overheid bekende principes vanuit ‘verdraaide organisaties’.

Mijn observatie is dat de meeste overheden toch vrijwel direct ‘de verkeerde afslag lijken te nemen’. Met als gevolg: ‘traagheid en hetzelfde’ in plaats van ‘snel en anders’. Geheel aansluitend bij de aangepaste quote van Einstein in de titel.

Waarom gebeurt dit? Het antwoord daarop kunnen we alleen met elkaar ontdekken. Ik weet het antwoord ook niet. Maar op de een of andere manier is het blijkbaar lastig afscheid nemen van traditionele instrumenten en werkwijzen. In plaats van gebruik te maken van onorthodoxe methoden die een appel doen op de creativiteit en die nieuwe mogelijkheden binnen de organisatie aanboren.

De volgende observaties wil ik wel met jullie delen op zoek naar een ‘andere afslag’.

1. De dominante denkrichting begint niet bij de bedoeling (Wouter ‘t Hart) of de waaromvraag (Simon Sinek). Een mooie vraag zou bijvoorbeeld zijn: hoe we met de Omgevingswet (als middel), slimmer op zoek kunnen naar antwoorden op maatschappelijke vraagstukken uit de stad? De probleem/-vraagverhelderingsfase wordt nu onbenut gelaten.
2. Dominant in de meeste organisaties is de systeemwereld. De mindset van de mensen in de organisatie, lijkt daar ook meer en meer naar gericht te worden. Er is een programma, met bijbehorende manager en team die binnenkort een plan van aanpak opleveren voor college en raad. En dan mag de rest van de organisatie meedenken. Hoe traditioneel wil je het hebben?
3. We zijn vooral zélf als organisatie bezig met de implementatie van de Omgevingswet. De mensen in de stad zijn nog niet betrokken. Hun denkkracht is nog onbenut. In termen van ‘t Hart: de leefwereld is nog in slaap gesust. Massa-innovatie en co-creatie blijven onbenut.
4. De rationele benadering overheerst. Deze uit zich in praten (gesprekken, vergaderingen) en schrijven (rapporten, nota’s). Het gebruik maken van beelden en metaforen kan helpen om zaken ‘anders aan te pakken’. Dus naast het noodzakelijke geschreven plan van aanpak, graag een visueel droombeeld en of een korte en krachtige film. Het gebruik maken van trainingsacteurs die knellende situaties in de vorm van interactief theater op een scherpe maar tevens luchtige manier weergeven (= proces prototyping). Een beeld is vaak krachtiger dan duizend woorden.

Veranderen is doen in kleine stapjes, zo heb ik geleerd als Ynnovator. Je kan eindeloos analyseren of alternatieven afwegen, maar het zetten van stappen om je ambitie te realiseren, geeft meer voldoening en is het werkelijke veranderen. Blijf niet hangen bij idealen en eindplaatjes maar bepaal vanuit de ambities van de samenleving welke concrete stappen je kunt zetten. Dus durven, proberen, fouten maken en leren. En dat steeds vanuit het perspectief van de mensen in de stad, waarvoor wij het doen met continue feedback loops. Scrum-achtige werkmethoden en design thinking-technieken en start-up achtige benaderingen kunnen hierbij uiterst behulpzaam zijn.