Gemeenten reageren te financieel op financiële crisis

Gemeenten die ook investeren in niet-financiële maatregelen zoals innovatie en gedragsverandering, blijken beter in staat zijn om te opereren in een crisisgevoelige wereld. Dat concludeert onderzoeker Tom Overmans van de Universiteit Utrecht in zijn proefschrift. Hij onderzocht de begrotingsstress bij gemeenten en doet aanbevelingen hoe zij de ‘bezuinigingsparadox’ kunnen tegengaan.

Gemeenten hebben de afgelopen jaren een groot aantal financiële maatregelen doorgevoerd om hun begrotingstekorten te dichten. Maar de kans dat die maatregelen ook hebben geleid tot financieel veerkrachtige gemeenten is klein. Overmans toont in zijn onderzoek aan dat juist meer structurele veranderingen in de gemeentelijke organisatie nodig zijn om hen weerbaar te maken in tijden van financiële tekorten en crises.

Bezuinigingsparadox
Door alleen financieel-economisch te reageren neemt de financiële ruimte juist af, concludeert Overmans. Hij spreekt in dat geval van de ‘bezuinigingsparadox’. Gemeenten die ook investeren in niet-financiële maatregelen zoals innovatie en gedragsverandering, blijken beter in staat zijn om te opereren in een crisisgevoelige wereld. Overmans: ‘Begrotingstekorten hebben een enorme financiële zuigkracht. Maar de vergaande focus op de financiële aspecten gaat ten koste van andere belangrijke onderdelen van bezuinigingsmanagement, zoals houding en gedragsverandering.’

Veerkrachtige gemeenten
De onderzoeker concludeert niet dat financieel-technische maatregelen overbodig zijn, maar dat publieke managers bewust financiële en niet-financiële interventies kunnen combineren. Op de langere termijn creëert dat veerkrachtige gemeenten, die in staat zijn om te gaan met toekomstige onzekerheden, een onvoorspelbaar financieel klimaat en nieuwe crises.