Eind vorig jaar bezocht ik de European Public Sector Awards in Maastricht. Onder het motto Assess Yourself & Learn from the Best – Showcasing & Rewarding European Public Excellence werden de beste Europese innovaties verzameld en gepresenteerd. EPSA is de enige award ceremonie die opengesteld is voor inzendingen uit alle publieke organisaties in Europa, door alle sectoren heen. EPSA toont dus een eerlijk en divers toonbeeld van Europese best practices.
De inzendingen werden opgedeeld in drie categorieën, namelijk Europees/nationaal, regionaal en supra-lokaal/lokaal. In totaal ontving de organisatie 158 innovatieve oplossingen voor complexe uitdagingen uit 28 verschillende Europese landen. Bijdragen hielden onder andere verband met modernisering en hervorming van de publieke sector, de informatiesamenleving en digitalisering, opleiding, gezondheidszorg, veiligheid, rechtspraak en mensenrechten. Opvallend veel inzendingen kwamen uit Zuid- en Midden-Europa – vooral uit Spanje, Oostenrijk, Hongarije, Polen, Portugal en Noorwegen. Het was indrukwekkend om te zien hoe het belang van de bekwaamheid en integriteit van de overheid bij vrijwel ieder project naar voren kwam.
Winnaars
Alle initiatieven droegen op hun eigen manier bij aan een steeds innovatiever wordende Europese publieke sector, maar de winnende initiatieven blonken uit in relevantie, bruikbaarheid en (vanzelfsprekend) resultaat. De winnaar in de Europese en nationale categorie, het Simplex+ programma, simplificeert en digitaliseert administratieve procedures door alle lagen van de overheid in Portugal. Dat maakt het voor burgers gemakkelijker en vooral ook aantrekkelijker om gebruik te maken van publieke voorzieningen, en neemt barrières voor de mogelijke groei van bedrijven zoveel mogelijk weg. Vanaf 2006 heeft het programma de belangrijkste omslachtigheden en verzoeken in kaart gebracht. Daar zijn in de loop van tijd meer dan duizend oplossingen voor gevonden.
‘Alle initiatieven droegen op hun eigen manier bij aan een steeds innovatiever wordende Europese publieke sector’
Het Vlaamse Groeipakket, de regionale winnaar, faciliteert een gelijk en integraal proces voor gezinnen die gebruik willen maken van scholing en kinderopvang. Men hoeft geen toelage meer aan te vragen, maar ontvangt deze automatisch. Hiermee krijgt iedereen de kans om een beroep te doen op een tegemoetkoming, niet alleen mensen die gemakkelijk weten om te gaan met ingewikkelde digitale systemen. Anders dan in Nederland, waar een soortgelijke dienst nog niet bestaat, zijn de resultaten van deze aanpak in België nu al zichtbaar. Meer mensen met wisselende opleidings- en inkomensniveaus weten gebruik te maken van de regelingen die worden aangeboden door de Vlaamse overheid.
Op supra-lokaal en lokaal niveau liet het Gemeentelijk Instituut voor Mensen met een Handicap in Barcelona zien hoe deze doelgroep zich op ongebruikte publieke grond – op Rooftop Gardens door de gehele stad – inzet om duurzame groenten te produceren. Wat levert het op? Meer sociale inclusie, netwerkvorming tussen verschillende partijen en nieuwe ontwikkelingen in urban farming. Studies hebben nu al uitgewezen dat participanten van dit programma een betere kwaliteit van leven ervaren, zowel op fysiek als emotioneel niveau.
Eigen land
Uit eigen land presenteerde de gemeente Rotterdam The Rotterdam Business Case: een project waarbij meer dan 1400 ondernemers in financieel moeilijke situaties worden geholpen door zowel studenten van de Erasmus Universiteit als senior ondernemers met ervaring. Met een duidelijke win-win-win: de senior coaches leren van hun rol als klankbord, adviseur en mentor, de studenten ontwikkelen praktische skills en vergaren extra kennis, en de ondernemers begrijpen meer van relevante zakelijke processen.
Inmiddels is het initiatief opgepakt door zes andere steden in Nederland. Deze trend was bij meerdere EPSA-inzendingen zichtbaar: projecten slaan aan en worden door vergelijkbare instanties en doelgroepen of andere regio’s en steden opgepakt en geïmplementeerd. Vooral projecten die gericht zijn op de digitalisering van diensten kunnen, eenmaal ontwikkeld, vaak gemakkelijk op andere casussen worden toegepast.
Trends
Veel initiatieven namen bewust standpunt in voor het behoud van de legitimiteit van de overheid. Daarnaast waren opvallend veel projecten gericht op de digitalisering van systemen. Sterker nog, in vrijwel ieder project speelde digitale versimpeling of versnelling een hoofdrol.
Een andere zichtbare trend was de toenemende focus op het wegnemen van barrières die economische groei in de weg staan. Verschillende initiatieven stimuleerden de groeimogelijkheden van kleine en kwetsbare ondernemers en ondernemingen. Andere speerpunten waren sociale inclusie, burgerparticipatie en de relevantie van duurzaamheidsoverwegingen.
Lessons learned
Een uitdaging lijkt te zitten in het duurzaam maken van een project dat ook om een snelle oplossing vraagt. Speelt het project dus slim in op relevante issues maar is het tegelijk in staat om lange termijn ontwikkelingen te tackelen? En is het concept ook bruikbaar in een andere context? Voorbeelden hiervan zijn het Decidim- en het PoliVisu-project. Decidim biedt een digitaal platform voor de participatiedemocratie in Barcelona, waarop iedere organisatie haar strategische planning, budgettering, regulering, samenwerkingsverbanden, en vele andere zaken in kaart kan brengen. Co-creatie en co-gebruik staan aan de basis. Het systeem integreert digitale technologieën als data-analyse en distributed ledger-technologie en geeft de mogelijkheid dit in de toekomst te blijven doen. Het PoliVisu-project uit België zet visualisatie van geografische gegevens om in big data. Dit wordt weer gebruikt om de traditionele publieke besluitvorming te verbeteren. De methode kan ook worden ingezet in een andere context, bijvoorbeeld bij het in kaart brengen van misdaad hotspots.
‘Een zichtbare trend was de toenemende focus op het wegnemen van barrières die economische groei in de weg staan’
Een andere vraag is hoe men omgaat met de steeds groeiende eis om transparantie en risicoduiding enerzijds, en de aanhoudende druk op efficiëntie, productiviteit en creativiteit anderzijds. Die twee kunnen elkaar nogal eens in de weg zitten. Denk bijvoorbeeld aan de toenemende bescherming van de privacy van het individu: men wordt beperkt in het delen en openbaar maken van data, maar ook in de manier waarop deze data normaliter gebruikt wordt voor andere doeleinden. Een aantal EPSA-initiatieven wordt door de privacyrichtlijnen belemmerd, een aantal andere projecten speelt hier juist handig op in. De gemeente Kristiansand in Noorwegen informeert en betrekt bewoners bijvoorbeeld bij alle zorgen rondom privacy-gerelateerde issues. Zo krijgt ze zelf meer inzicht in de wensen van de burgers en draagt ze tegelijkertijd bij aan een privacy-proof systeem.
Voor meer informatie over de European Public Sector Awards, kijk op https://www.epsa2019.eu/
Geef een reactie