Ik was laatst bij een conferentie over overheden en hun innovatieve initiatieven. Als voorbeeld van publieke innovatie die het meest op de samenleving is gericht werd een app genoemd, waarmee je kan zien wanneer, wélke regelgeving van toepassing is. Dat kan best handig zijn. Maar inspelen op een veranderende samenleving is toch iets anders dan een digitaal spoorboekje voor regelgeving.
Een paar jaar geleden deed ik onderzoek naar de mechanismen waardoor ondernemers in de circulaire economie vastlopen in de bureaucratie. Zo ontmoette ik René. Hij was directeur van een papierfabriek. Omdat de vraag naar gerecycled papier toeneemt en oud papier in Nederland schaars is, ging hij op zoek naar alternatieve bronnen van cellulose waaruit je papier kunt maken. Die vond hij in tomaten- of paprikastengels, wortelloof en andere plantenresten. Daar kun je prima papier van maken.
‘Innovatie in de samenleving vraagt om innovatie bij de overheid’
Het lijkt eenvoudig genoeg. Maar wat bleek: plantenresten zijn afval. Om afval te verwerken moet je afvalverwerker zijn. Er is een speciale regeling voor transport en je mag het niet zomaar opslaan. Nu is het niet vreemd dat we strenge eisen stellen aan de omgang met afval, al dacht waarschijnlijk niemand daarbij aan wortelloof. Maar zelfs dan mag je verwachten dat een ondernemer zich rekenschap geeft van de risico’s, zijn verantwoordelijkheid toont en laat zien hoe hij problemen gaat voorkomen. Plantenresten kunnen rotten waardoor stankoverlast kan ontstaan en sappen de bodem in kunnen lopen. En de overheid is bewaker van het publieke belang.
Nu vraagt een circulaire economie om duizenden initiatieven zoals die van René. En een passend kader voor die innovaties is ook een publiek belang. Het probleem is hier dat innovatie in de samenleving vraagt om innovatie bij de overheid. Om normen die wél aansluiten bij de risico’s in deze situatie.
Het heeft vier jaar geduurd, maar in dit geval kwam het goed. Na het casusonderzoek produceert René legaal papier uit plantenresten. Tijdens onderzoek bleken allerlei overheden betrokken, maar zonder dat elk bevoegd gezag betrokken was en op zijn terrein conclusies trok. Dit is geen uitzondering. Innovatie in de publieke sector zou relevanter moeten worden voor de samenleving.
*Dit artikel verscheen oorspronkelijk in het Financieele Dagblad op 16 februari 2020.
Stichting Kafkabrigade verzorgt ook masterclasses over digitalisering en behoorlijk bestuur. Klik hier voor meer informatie.
Geef een reactie