De Universiteit Utrecht, de Vereniging voor Bestuurskunde, de Vereniging voor Overheidsmanagement en platform O organiseren het Succesverhalenfestival 2021. Hierin worden verhalen verzameld over kleine en grote overwinningen in overheidsland. Het Succesverhalenfestival sprak met Murat Isik, winnaar van de Libris Literatuur Prijs en jurylid bij het festival.
Verhalenvertellers gezocht!
De Universiteit Utrecht, Vereniging voor Bestuurskunde, Vereniging voor OverheidsManagement, en Platform O organiseren het Succesverhalenfestival 2021. Iedereen die betrokken is bij de publieke sector wordt uitgenodigd om waargebeurde, maar vooral ook mooi vertelde verhalen in te sturen over kleine en grote overwinningen in overheidsland.
Verhalen kunnen worden ingestuurd tot 22 oktober 2021 via succesverhalen@uu.nl. Op 2 november volgt een literaire avond in de Openbare Bibliotheek van Utrecht, waar een jury bestaande uit Libris Literatuurprijswinnaar Murat Isik, bestuurskundige Mirko Noordegraaf, cultuurwetenschapper Iris van der Tuin en bibliotheekdirecteur Deirde Carasso hun favoriete inzendingen zullen delen. Kijk hier voor meer informatie en tips voor het schrijven.
In het verhalenfestival wordt van mensen gevraagd hun kleine of grote overwinning in de publieke sector specifiek door middel van een verhaal te beschrijven. Wat maakt voor jou een verhaal mooi en aansprekend?
‘Er zijn veel factoren die een verhaal mooi en aansprekend maken, je kunt hier vele colleges aan wijden. Maar om niet onnodig uit te weiden, zal ik mijn antwoord beperken tot het volgende: het gaat erom dat je als lezer de drang voelt om verder te lezen, dat je wilt weten hoe een verhaal afloopt. Als schrijver probeer ik mijn lezers meteen vanaf de openingszin te verleiden en het verhaal in te trekken zodat ze mijn boek niet wegleggen. Wat verder helpt is dat je als lezer enigszins geeft om het lot van de personages. Een mooi verhaal heeft verder iets waardoor het zich onderscheidt, en beklijft. Een zekere authenticiteit. En daar komen weer allerlei andere factoren bij kijken die betrekking hebben op de stijl van de schrijver (het beeldend schrijven, gebruiken van metaforen, interessante vergelijkingen enzovoorts).’
‘Maar nogmaals, je kunt hier hele colleges aan wijden en vele boeken over volschrijven, juist omdat zoveel verschillende elementen bepalen of een verhaal mooi en aansprekend is. Als lezer wil ik geraakt worden door een verhaal, ik wil er iets bij voelen. Het moet op de een of andere manier iets met me doen. En dan heb ik het vooral over fictie of verhalende non-fictie. Om bij het thema van het verhalenfestival aan te sluiten: een verhaal zal me mogelijk raken als ik er een interessant inzicht door verwerf, of als ik voortaan net iets anders naar bepaalde zaken binnen de publieke sector ga kijken. En natuurlijk moet het verhaal goed geschreven zijn, moet ik de drang voelen om verder te lezen, zoals ik aan het begin van mijn antwoord heb uitgelegd.’
Wanneer vind jij dat er sprake is van overheidssucces? Welke kanten van succesvol overheidshandelen zijn onderbelicht en welke grote of kleine successen van de overheid zie jijzelf?
‘Er is naar mijn mening sprake van overheidssucces als de overheid zo transparant mogelijk handelt en de burger meeneemt in het verhaal, in het proces dus, in plaats van zich als een autoritair en onbereikbaar instituut te gedragen. Daarbij is bijvoorbeeld goede motivering van besluiten belangrijk, en de mogelijkheid van tijdige inspraak, bij voorkeur mondeling. De burger moet, kortom, een besluitvormingsproces goed kunnen volgen en zich daarin gehoord voelen. Daar gaat het wat mij betreft om.
Wat onderbelicht is, zijn de vele initiatieven die de overheid al neemt om de burger “te horen”. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld het buurtgericht werken bij de gemeente Amsterdam, waarbij ambtenaren de wijken intrekken en in gesprek met bewoners erachter komen wat er speelt in een wijk. Ze halen dus informatie op, wat bijvoorbeeld kan leiden tot het honoreren van bepaalde verzoeken, zoals de behoefte aan meer groen in de wijk door subsidies te verlenen voor kleine bloemenperkjes in voortuinen in een verder uit veel asfalt en steen bestaande straat, of het ophangen van bloembakken aan lantaarnpalen. Dat zijn initiatieven die ik ken vanuit mijn tijd bij de gemeente Amsterdam.’
‘Hoe goed de intenties van de overheid bij aanvang ook zijn, plannen of projecten kunnen in de praktijk tegenvallen of mislukken’
‘Een ander succesvol voorbeeld is het bellen met de burger in de bezwaarprocedure, iets waar ik als ex-jurist ervaring mee heb. Het is een poging een zeer formeel proces – het bezwaarproces dat zijn basis vindt in de Algemene wet bestuursrecht– te deformaliseren zodat partijen hun standpunten verlaten en proberen er op een andere manier samen uit te komen, wat verschillende dingen kan betekenen: waaronder mediation, maar ook een toelichting van de besluitvorming of een gesprek met een derde partij erbij (de vergunninghouder waar tegen een procedure is begonnen). Maar ook andere uitkomsten zijn mogelijk, zolang betrokken partijen het erover eens zijn. De informele procedure verhoogt de tevredenheid bij burgers die een bezwaarprocedure zijn gestart (een procedure met vaak onbevredigende uitkomsten) omdat ze zich gehoord voelen buiten een formele setting om.’
Hoe kunnen positieve en negatieve verhalen naast elkaar bestaan? Doet de positieve kijk op overheidsfunctioneren in dit festival wel recht aan de werkelijkheid als deze overheid tegelijkertijd fouten maakt?
‘We moeten accepteren dat hoe goed de intenties bij aanvang vaak ook zijn, plannen of projecten in de praktijk kunnen tegenvallen of zelfs mislukken, en dat procedures foutieve uitkomsten kunnen hebben. Dat geldt eigenlijk voor alle plannen in het leven, op micro- en macroniveau. Dus ook bij de overheid, die helaas fouten zal blijven maken, omdat ambtenaren nu eenmaal geen machines maar mensen zijn.
Die fouten worden meestal, vroeg of laat, belicht in de media. En vaak hebben ze ook politieke gevolgen voor de betrokkenen. Berichten erover domineren, als ze eenmaal uitkomen, vaak het nieuws en doen het goed in het informatietijdperk waarin we leven, met een grote focus op breaking news en de waan van de dag.
Maar een gevolg van de focus op de fouten die worden gemaakt, is dat we uit het oog verliezen dat de meeste dingen juist goed gaan, en we in de geschiedenis van de mensheid niet eerder zo’n soepel en in beginsel klantvriendelijk proces hebben gehad in ons contact met de overheid, bijvoorbeeld als het gaat om zaken als het aanvragen van een paspoort of rijbewijs, het aanvragen van een vergunning om een schuur te mogen bouwen of een boom te kappen, of het aanwenden van je invloed als burger door inspraakavonden bij te wonen of in te spreken op gemeenteraadsvergaderingen, et cetera. Daarnaast worden de meeste besluiten door de overheid tegenwoordig veel sneller en vaker binnen de termijn genomen dan vroeger, doordat diezelfde overheid wetten in het leven heeft geroepen die burgers de middelen geeft om de overheid in gebreke te stellen bij het schenden van beslissingstermijnen, wat tot gevolg kan hebben dat de gemeente een dwangsom is verschuldigd aan de burger.’
‘Positieve verhalen worden weinig verteld’
‘Ik denk dat het belichten van de positieve verhalen tot een realistischer of zuiverder beeld kan leiden van wat de overheid doet, en dat positieve verhalen de boel meer in evenwicht brengen en al die breaking news-verhalen van een tegengeluid kunnen voorzien. Want er bestaat een hele wereld naast de wereld van breaking news, namelijk de gewone, saaie wereld waarin heel veel dingen wel goed gaan, van het ophalen van het vuil, tot het beheer van de riolering en het op tijd rijden van het openbaar vervoer (weinig landen zullen het op die gebieden beter doen dan Nederland). In deze gepolariseerde tijd is het naar mijn mening een welkom iets om daar ook bij stil te staan door middel van positieve verhalen. Sowieso worden positieve verhalen weinig verteld, niet in de krant of in het nieuws. Verhalen die de media halen behandelen vaak de uitzondering, de dingen die misgaan. Het is goed om daarbij stil te staan.’
Wat is voor jou de meerwaarde van het vertellen van een verhaal? Is er in een tijd van fake news, misinformatie en wetenschapsscepticisme wel behoefte aan nog meer verhalen? Zijn er niet juist meer feiten en cijfers nodig?
‘De mens kan niet zonder het vertellen van verhalen. Door verhalen te vertellen maken we verbinding, leren we iets over de wereld en leren we elkaar en onszelf beter kennen. En natuurlijk zijn er tegenwoordig, in het informatietijdperk met sociale media en allerlei online nieuwskanalen en streamingsdiensten al vele verhalen, en worden we eigenlijk overprikkeld. Maar verhalen die vanuit een persoonlijke ervaring zijn geschreven, over een menselijke ervaring in een bepaalde context die losstaat van de waan van de dag, kunnen nog steeds voor een gevoel van verbinding zorgen, en dat gevoel ontbreekt juist zo vaak in tijden van fake news en misinformatie, die vaak draaien om angst, niet zelden betrekking hebben op complotten en op den duur een zeker gevoel van cynisme kunnen veroorzaken. Er is dan ook meer dan ooit behoefte aan positieve verhalen!’
Welk advies wil je meegeven aan mensen die een verhaal willen schrijven en insturen voor het Succesverhalenfestival?
‘Schroom niet om je verhaal te voorzien van een literair sausje, waarmee ik niet bedoel dat je er fictie van moet maken, maar dat je probeert de lezer ook wat te geven om van te genieten: mooie, levendige zinnen die uitnodigen om verder te lezen. Gebruik dus gerust wat metaforen en stilistische hoogstandjes, maar probeer wel clichés en afgezaagde uitdrukkingen te vermijden. Maar schrijf vooral het verhaal dat je zelf graag zou willen lezen!’
*Heb jij een succesverhaal dat verteld moet worden? Stuur het dan voor 22 oktober op naar succesverhalen@uu.nl.
Geef een reactie