Medewerkers van gemeenten staan met de voeten in de modder als het om Haags beleid gaat. Zij moeten het beleid uitvoeren en weten als geen ander wat werkt en wat niet werkt. Maar hoe krijg je je boodschap bij ‘Den Haag?’ Erik Van Venetië, docent Public Affairs aan de Universiteit Leiden en Eric De Rijk, lobbyist van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), identificeren drie trends in de gemeentelijke lobby.
De oorlog in Oekraïne is hét onderwerp als het gaat om actualiteit, en raakt veel gemeenten direct. Eric de Rijk, public affairs adviseur en lobbyist bij de VNG: ‘De gezamenlijke inkoop van gas door gemeenten, daar wordt nu over gesproken. Er zijn door het hele land gemeenten die collectief gas hebben ingekocht volgens Europese aanbestedingsregels en vaak blijkt dat Gazprom het beste bod had, dus er zijn heel veel contracten die nu lopen met Gazprom. Dat leidt tot commotie. Kunnen we daar wat aan doen? Hoe komen we daar vanaf? Daarop zoomen mijn collega’s nu in en het blijkt nagenoeg onmogelijk om Russisch gas van de Nederlandse markt te weren. Als je het contract nu verbreekt, betaal je veel meer voor een nieuw contract. Het wordt voor gemeenten dus een hele dure grap en dat geld is er simpelweg niet.’ Als we Rusland willen treffen dan moet er gemeenschappelijk worden opgetrokken, liefst in Europees verband, zegt De Rijk. ‘De primaire reactie is: hier moeten we wat aan doen, maar dat is in de praktijk dus lastig.’
‘In het slechtste geval moeten nieuwe colleges vanaf de eerste dag bezuinigen’
Ook over de opvang van Oekraïense vluchtelingen is veel overleg tussen de gemeentelijke bestuurders. ‘Hier komt veel bij kijken voor gemeenten. Oekraïners hebben recht op vrij reizen door Europa en kunnen hier werken, ook kinderen mogen hier naar school. De verwachting is dat er veel mensen deze kant op vluchten, maar hoeveel is onduidelijk. Gemeenten staan aan de lat om onderdak te regelen voor de vluchtelingen. Maar er is nog steeds woningnood in Nederland, dat wordt dus wel een uitdaging.’
Met de rem op begroten
De Rijk vertelt daarnaast over de negatieve effecten van het huidige regeerakkoord op de financiële toekomst van de gemeenten. Kijkend naar de komende gemeenteraadsverkiezingen, dan is het zijn verwachting dat veel nieuwe colleges vanaf dag een met de rem erop moeten begroten en zelfs in het slechtste geval meteen moeten bezuinigen.
‘Verdiep je als lobbyist in waar Den Haag mee bezig is’
Gemeentelijke lobby is niet eenvoudig, en Erik van Venetië organiseert daarom met Jur de Haan bij de Universiteit Leiden een leergang voor medewerkers van gemeenten, waarin je het vak kunt leren. Hoe bereid je je voor als je naar Den Haag gaat? Hoe kan je dat het beste doen? Hoe maak je je verhaal zo breed mogelijk? Van Venetië: ‘Verdiep je in waar Den Haag mee bezig is. Welke opgaves heeft Den Haag? Zorg dat je op jouw onderwerp het regeerakkoord uit je hoofd kent en vraag daarover door. Door je in te leven in de ander, bereid je je zelf goed voor. Dat geldt zeker voor de gemeentelijke lobby richting Den Haag.’
Van Venetië ziet drie trends die er zijn waar te nemen in de gemeentelijke lobby: ‘De eerste is samenwerken. Je ziet op gemeentelijk solo-niveau steeds meer pogingen om meer samenwerking te zoeken met maatschappelijke stakeholders. Soms is dit heel goed georganiseerd, bijvoorbeeld in de regio Twente. Daar heb je Twente Board, een goed opgetuigde club die volgens een drie O-samenwerking opereert: Overheid-Ondernemers-Onderwijs. Het is heel interessant om die nieuwe vormen te zien.’
Onderschatting van kennis en netwerkniveau
De tweede trend gaat over kwaliteit van de lobbyboodschap. ‘Wat ik merk in lobbygesprekken met ambtenaren en Kamerleden is dat in Den Haag een concentratie van kennis is. Gemeenten denken soms: “oh ik ga wel even naar Den Haag om een en ander te regelen”, maar dan onderschatten ze het kennis- en netwerkniveau. Je komt alleen nog maar binnen met hele goede en doordachte boodschappen. En daarbij helpt de eerste trend ook: als je dat samendoet met anderen. Binnenkomen is niet zo moeilijk, maar daar blijven wel.’
‘Zet je lobby op met bestuurders die lef hebben’
De derde trend die Van Venetië noemt is handelen in onzekerheid. ‘Mijn oproep aan ambtenaren is om ruimte te zoeken binnen je organisatie om te innovatief bezig te zijn met je lobby. Bestuurders hebben vaak last van een afrekencultuur, kritische gemeenteraden en sociale media. Het is dan zaak om met bestuurders die lef hebben toch je lobby op poten te zetten.’
Vereniging Nooit Genoeg
Van Rijk vult aan: ‘Wij staan ook wel bekend als de Vereniging Nooit Genoeg. Wij komen vaak klagen dat het geld op is. Een van de lastigste dingen van ons werk is om bij een Kamerlid of een departement langs te gaan en er niet een aap op hun schouder bij te komen zetten. De kunst is om het zo te brengen dat jouw gesprekspartner het gevoel heeft dat je een aapje van hem overneemt. Als je dat voor elkaar krijgt, ben je zeer effectief bezig, maar dat is wel het lastigste deel van lobbyen.’
*De Universiteit Leiden organiseert een Leergang Public Affairs door Gemeenten 2022, die op 11 april 2022 van start gaat. Lees hier meer over deze leergang.
Geef een reactie