Ook dit jaar was weer de verkiezing van de Slimste Binnenstad van Nederland, een onderscheiding voor steden die door inzet van technologie en het delen van gegevens werken aan maatschappelijke opgaven. De winnaars van 2016 waren Zwolle in de categorie ‘Slimste Visie 2016’ en Nijmegen in de categorie ‘Slimste Project 2016’. De jury constateerde een aantal opvallende trends.
Vorig jaar was deze verkiezing voor het eerst, en dan merk je dat innovaties in gemeenten vanuit slimme stedelijke technologie snel gaan, soms sneller dan we bij kunnen houden. Het is bijzonder om te zien dat nu vrijwel elke gemeente in Nederland bezig is met smart-projecten en op z’n minst een visie heeft op zichzelf als slimme stad. Dat was vorig jaar nog echt anders.
Als jury hebben we enkele opvallende trends gesignaleerd:
- Aandacht voor menselijke maat en digiwijsheid
Na de techno-trend van de afgelopen jaren is – gelukkig – de menselijke maat in opkomst. De digitale wereld dringt zowel binnen de gemeentelijke organisatie als in het leven van inwoners door. Nieuwe technologieën worden niet alleen ingezet voor mobiliteit, energie, gebouwen en openbare ruimte, maar steeds vaker ook voor zaken als sociale ontwikkeling van kinderen, milieuproblematiek, watermanagement, warm water uit de mijnen, en dergelijke. Of gemeenten nu groeien of krimpen, ze krijgen te maken met inwoners en bezoekers die steeds ‘digiwijzer’ zijn. Voor groepen inwoners die lastiger kunnen meekomen en juist niet digiwijzer worden, heeft de gemeente een opvoedende taak. - Voorzichtige opkomst Internet of Things (IoT)
Gemeenten experimenteren voorzichtig met het koppelen van allerlei voorwerpen in de openbare ruimte aan het internet. Het gaat vooral om projecten die de eigen processen optimaliseren. Onderwerpen als beheer van de openbare verlichting en verkeersregelinstallaties voor een betere doorstroming, kwamen we vaker tegen dan vorig jaar. Er zijn nog weinig IoT-projecten voor echt vernieuwende diensten in de openbare ruimte. - Zonder data is beleid gebouwd op drijfzand
Data geven een nieuwe transparantie: er ontstaat steeds meer real-time inzicht in de actuele status van de stad en het stedelijk leven. Deze data zijn steeds belangrijker bij de dagelijkse keuzes voor korte termijn en de beleidslijnen voor de langere termijn. Ook de validatie van keuzes wordt steeds vaker met real-time inzichten onderbouwd. Belangrijk is dat we de data ook echt snappen: het verhaal achter getallen is enorm belangrijk en hier moeten we meer mensen in gaan opleiden. - Genoeg geld beschikbaar voor de grote en complexe data-transitie
Het is goed te constateren dat bij de 50 grootste gemeenten voldoende middelen worden vrijgemaakt voor de omvorming van de data-infrastructuren binnen de lokale overheid. Diverse innovatieve projecten hierin zijn gestart. Opvallend is wel dat een nationaal kader hiervoor ontbreekt en dat afstemming daardoor steeds lastiger wordt, vanwege de verschillende manieren van data-verzameling en registratie. Afspraken tussen gemeenten voor de belangrijke thema’s kunnen beter. Misschien is het tijd voor een ministerie van Smart Cities?
De winnaars dit jaar waren Zwolle in de categorie ‘Slimste Visie 2016’ en Nijmegen in de categorie ‘Slimste Project 2016’. Als jury waren we erg enthousiast over het programma ‘Initiatiefrijk Zwolle’, ‘bedoeld om inwoners en organisaties aan te moedigen om initiatieven ten ontwikkelen die de stad mooier, beter, leuker en socialer te maken.’ Ook de nieuwe, transparante opzet van de Zwolse gemeentebegroting is erg innovatief.
Bij het project Smart Emissions (Nijmegen) wordt getest of sensordata over geluid en luchtkwaliteit uit een burger-meet-netwerk inzicht oplevert op lokaal en stadsniveau. Dit wordt gebruikt als aanvulling op de beschikbare professionele data van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit van het RIVM.
Wil je het hele jury-rapport lezen, dan kan je die hier downloaden: http://slimstebinnenstad.nl/?project=juryrapport-2016
