Elke week is er een teveel

Fouten in registraties verspreiden zich door gegevensuitwisseling als een olievlek over (overheids)organisaties, correctie van de gevolgen echter niet. Vaak is ook niet te overzien welke gevolgen een verkeerde registratie heeft bij andere overheden. In een serie van zes artikelen gaat Arjan Widlak van de Kafka Brigade in op de situatie van Saskia, die door dit probleem met grote, langdurige administratieve en financiële problemen wordt geconfronteerd.

In de vorige delen (lees hier deel 1, deel 2, deel 4, deel 5, deel 6 ) zagen we dat Saskia – nadat haar auto was gestolen – meer dan tien jaar lang wegenbelasting moest blijven betalen en boetes kreeg omdat ze haar gestolen auto niet APK kon laten keuren. Als de politie in 2014 erkent een fout gemaakt te hebben, lijkt de zaak opgelost. Echter in het vorige deel zagen we dat het de grote uitvoeringsorganisaties als Belastingdienst en CJIB niet lukt de zaak te corrigeren. Ook de speciale teams die zij daarvoor hebben, lossen noch de situatie voor Saskia op, noch gebruiken ze deze casus om soortgelijke gevallen in de toekomst te voorkomen. En ook de Nationale Ombudsman, de laatste niet-rechterlijke instantie waar je als burger heen kunt, vindt het niet zijn taak. Er lijkt daarom geen andere weg dan schadevergoeding en – zo blijkt – de rechter, al is helder wat het probleem is en is de fout erkend. Deel 3: schulden en schadevergoeding
Wie schulden heeft, heeft daar zelf schuld aan. Althans dat is de veronderstelling. Wie door de schuld van de overheid in de financiële problemen komt, kan geen beroep doen op bijzondere regelingen. Saskia komt in de schulden, omdat ze betaalt. Al is het niet mogelijk om een auto APK te laten keuren als je die niet hebt; als ze de boetes niet betaalt, wordt ze gegijzeld. En ze heeft een kind. Daarom betaalt ze. En daarvoor leent ze geld. Zo raakt Saskia in de schulden. Als ze een betalingsachterstand heeft bij haar energieleverancier Eneco, wordt ze afgesloten. Saskia zit dit jaar voor de vierde winter op rij in de kou. Er zijn speciale regelingen voor essentiële voorzieningen als water en energie. Zeker voor mensen met medische klachten is dat belangrijk. Saskia kreeg een ernstige vorm van spierreuma als gevolg van de stress die dit conflict, de schulden en de machteloosheid ten opzichte van de (fout van de) overheid met zich meebrengen. Kou is desastreus voor haar klachten schrijft haar huisarts. Toch komt Saskia niet in aanmerking voor heraansluiting. Voorwaarde voor heraansluiting is dat je binnen een maand in de schuldhulpverlening zit. En je kunt niet in de schuldhulpverlening als je (een deel van) je schulden betwist. Dit geldt ook voor andere voorzieningen, zoals het fonds bijzondere noden. Wie door een fout van de overheid in de schulden komt, moet eerst ontkennen dat de oorzaak bij de overheid ligt, wil je voor hulp in aanmerking komen.

Schadevergoeding
Voor schadevergoeding verwijst de politie door naar Achmea/Centraal Beheer. Ze zijn verzekerd voor dit soort zaken. De politie vertelt Saskia in de brief waarin ook excuses worden gemaakt (september 2014) dat de zaak is gemeld en dat Achmea Centraal Beheer contact met haar zal opnemen. Dat gebeurt niet. Op een brief van Saskia aan de verzekering uit februari 2015 wordt slechts schriftelijk en afwijzend gereageerd, Saskia moet haar stellingen bewijzen. Als het weer maanden later Saskia’s advocaat lukt om contact te krijgen met Centraal Beheer is die houding niet veranderd. De verzekering vraagt bijvoorbeeld niet alleen om de totale kosten die gemaakt zijn, maar ook om alle CJIB nummers bij de aanslagen en boetes. Het CJIB kan deze nummers niet geven. Behalve de RDW, blijkt geen van de instanties in staat om een enigszins volledig overzicht te geven van eigen aanslagen of boetes. De Belastingdienst geeft aan bedragen te verrekenen, maar kan niet aangeven waarmee verrekend is. En sowieso kan ze niet verder terug dan vijf jaar. Het CJIB is niet in staat de CJIB nummers te verschaffen, maar zelfs als de eigen nummers door de RDW worden aangeleverd, kunnen ze geen historisch overzicht geven van boetebedragen. Ook in het algemeen kan geen historisch overzicht van boetepercentages in een bepaald jaar gegeven worden. Alle gegevens moeten uit de administratie van de burger zelf komen, in dit geval Saskia.
Met behulp van haar advocaat is Saskia uiteindelijk na heel veel werk tot een zo  compleet als mogelijk overzicht kunnen komen dat wordt afgeleverd bij de verzekeraar. Deze geeft aan dat Saskia nu moet aantonen dat ze voldoende heeft gedaan om de schade te beperken. Zolang dat niet eerst gebeurt, meent de verzekeraar dat ze geen zaak heeft. De politie, waar Saskia in 1999 is weggestuurd als ze de zaak probeert op te helderen en waaraan ze jarenlang aan de deur heeft betaald, reageert in deze periode niet op verzoeken tot contact. Het lukte ons aanvankelijk niet, ook niet na herhaaldelijk aandringen om een gesprek te organiseren met de politiechef die tevens hoofd klachtbehandeling is.

Op gesprek
Twee jaar na de schuldbekentenis door de politie lukt het, na nieuw contact tussen de advocaat en het bureau van de burgemeester, toch om een gesprek te krijgen met de politiechef. Nadat Saskia haar verhaal heeft gedaan, vraagt hij na de lange opsomming van de gevolgen waarom ze niet gewoon de schuldhulpverlening is ingegaan. Saskia legt uit dat ze daarvoor de schuld moet erkennen. De juridisch medewerker van de politiechef bevestigt dit. Dit lijkt de houding te veranderen. Dit moet opgelost worden! Elke week is er één teveel, zegt de politiechef na – dan – 18 jaar. Toch lukt het pas maanden later weer om contact te krijgen. De politie laat – ook aan de verzekeraar – weten het bedrag van de verzekeraar te willen verdubbelen. Er volgt een bod dat slechts een klein deel van de directe door Saskia gemaakte kosten dekt, vertelt Saskia. Ze wijst dit daarom af: ‘Ik heb zo lang gevochten voor erkenning. Ik heb geld geleend bij mijn familie en iedereen denkt dat het aan mij ligt.’ Op dit moment dagvaart Saskia’s advocaat de politie voor een halve ton aan materiële kosten die veroorzaakt is door de fout en vooral door de onwil om deze fout te herstellen en ongeveer eenzelfde bedrag aan immateriële schade.