Op nagenoeg elke bijeenkomst over de kansen en uitdagingen voor big data klinken twee vragen: ‘Maar hoe zit het dan met privacy?’ en ‘Ik wil het liever niet over privacy hebben.’ Sommige mensen willen er graag over praten, anderen willen er vooral over zwijgen. In alle eerlijkheid moet ik bekennen dat ik bij de laatste groep behoor. Ik bied daarvoor vast mijn excuses aan aan enkele van mijn zeer gewaardeerde collega’s. Ik ben een optimistische ‘kansendenker’, ik zie altijd mogelijkheden. Ik ben snel bang dat iemand het ijzeren hek van de privacy rondom het mooie gesprek over kansen zet. Of anders gezegd: de beer genaamd ‘privacy’ op de weg zet. Gekscherend zeg ik dan vaak ‘Ja aan privacy doe ik niet, dat doen anderen al genoeg’, ook wel een beetje om het publiek uit te dagen.
Ik kom de laatste tijd hele slimme juristen tegen die het privacyvraagstuk zo goed begrijpen dat ze het niet langer zien als een hek, maar als een drempel die je goed en zorgvuldig kunt nemen
Het kan wel
Ik zie dat wij als overheid streven naar een zuivere manier van omgaan met privacy, terwijl om ons heen onze privacy wordt aangetast. We vertonen als overheid wel wat weinig realiteitszin hierin. Het voelt soms alsof we proberen water vast te houden in een kooi met stalen spijlen. Maar er zijn ook hoopgevende ontwikkelingen. Ik kom de laatste tijd hele slimme juristen tegen die het privacyvraagstuk zo goed begrijpen dat ze het niet langer zien als een hek, maar als een drempel die je goed en zorgvuldig kunt nemen. Het kan dus wel samen gaan: big data en privacy. Ik ben plotseling geïnteresseerd geraakt in het onderwerp privacy.
Paniek
Mijn nieuwe enthousiasme brengt me zo nu en dan in de problemen. Dan ben ik te gast op een ministerie te midden van alleen maar juristen, gaat het over privacy en dan hoor ik mezelf hardop zeggen: ‘Het kan wèl, privacy is geen probleem’. En dan word ik gevraagd of ik hierover in gesprek wil met een aantal van deze vooraanstaande juristen en een landelijk bekende rechtsgeleerde. Een prachtige kans en een grote eer natuurlijk, maar dan breekt er wel paniek bij mij uit. Want wat weet ik er nou van, ik ben geen jurist! Het is wel een reden om mij goed in het onderwerp privacy te verdiepen en mij open en lerend op te stellen als ik dat gesprek aan ga. In ieder geval kan ik het mij niet langer veroorloven om te zeggen dat ik ‘niet doe aan privacy’ terwijl ik eigenlijk niet weet wat het privacyvraagstuk precies inhoudt.
Meer over privacy
Op 12 januari geven KING en de VNG-Academy een masterclass over ‘Privacy & Data Science voor gemeenten’ in Utrecht. Deze geeft een overzicht van de actuele regelgeving en wat er wel en niet kan op het gebied van data science in de gemeentelijke praktijk. De masterclass wordt gegeven door prof. dr. Ronald Leenes, hoogleraar bij het Tilburg Instituut voor Recht, Technologie en Samenleving en betrokken bij de Jheronimous Academy of Data Science (JADS).
Aan dit artikel zit een beetje het geijkte stoerdoenerige luchtje van ‘wij innovatieve creatieve entrepreneurs bedenken oplossingen voor het publiek belang, maar worden bij al dit moois gehinderd door allerlei regeltjes zoals privacy’.
Privacy-aspecten hóeven geen probleem te zijn, het zijn gewoon requirements die je automatisch mee krijgt bij je mooie business proposal. Het wordt pas een probleem als de ‘stoere entrepreneur’ vindt dat de regels voor hem niet gelden, of op zijn minst gebogen moeten worden. Daarbij niet gehinderd door zijn – onwetende of onwillende – politiek opdrachtgever. Dan kunnen ook “hele slimme juristen” niet meer helpen, al 30 jaar niet. Na 30 jaar congressen, seminars, workshops, trainingen en bewustzijnsacties nu dus opnieuw een workshop. Die dus – opnieuw – prompt vol zit. Vást met een handig naslagwerk, “om het thuis allemaal nog eens door te lezen”. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is overigens mei 2016 reeds van kracht geworden, maar is pas vanaf 25 mei 2018 van toepassing. Tot dan geldt een overgangsperiode teneinde volledig te voldoen aan de nieuwe regels. Tijd genoeg dus voor nóg wat seminars en workshops.