Beste Overheidsorganisatie 2024: de finalisten bekendgemaakt

Als lid van de voorselectiecommissie vanuit de overheidsbrede benchmark Venster en Staat van de Uitvoering was ik, Mark Huijben, aanwezig bij de Dragon’s Den van de Overheidsawards op 27 september. ‘Op bezoek’ in gevangenis De Lik doe ik verslag van de pitches van de tien overheidsorganisaties die streden om de titel ‘Beste Overheidsorganisatie van het Jaar’.

Het decor van de Dragon’s Den was de sportzaal van de voormalige gevangenis De Lik, met een basketbalnet naast en klimtouwen achter het podium. Elke deelnemer kreeg zes minuten voor de presentatie, gevolgd door zes minuten om vragen van de jury te beantwoorden. De jury was onverbiddelijk en kritisch. De meeste teams bestonden uit zes gepassioneerde medewerkers die hun organisatie vol enthousiasme presenteerden.

De drie finalisten
Na een gezamenlijke maaltijd en intensief juryberaad werden de drie finalisten bekendgemaakt:

1. Gemeente Heemskerk
   Heemskerk heeft met behulp van Lego de wachtlijsten voor de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) weten te verminderen van 12 naar 4 weken. De introductie van de functie ‘beleidsrealisator’ heeft hierbij geholpen. Daarnaast heeft de gemeente een innovatieve waterbergende weg ontwikkeld; een medewerker demonstreerde dit tijdens de pitch met een gieter. Inwoners waarderen het integrale serviceplein met een rapportcijfer 9; het gemeentehuis fungeert als ontmoetingsplek. De kracht van Heemskerk ligt in het doorpakken als iets niet werkt en het leren van fouten.
2. Justis, de screeningsautoriteit
   Justis begon als enige met een kort filmpje en trok daarmee direct de aandacht. De organisatie verstrekt jaarlijks 1,5 miljoen Verklaringen Omtrent het Gedrag (VOG), voert Bibob-onderzoeken uit en behandelt naamswijzigingen. Ze presenteerden hun ‘Rad van Fortuin’, een kompas met zes kernwaarden die belangrijk zijn bij de screening van personeel. Het persoonlijke verhaal van een burger die een naamswijziging wilde vanwege een verdrietige aanleiding onderstreepte het belang van bewustzijn bij medewerkers over de impact van hun werk.
3. Rechtbank Rotterdam
   De rechtbank kijkt verder dan het individuele probleem in een zaak; schulden, huisuitzetting, familieproblemen en leerplicht zijn vaak met elkaar verweven. Met 1.100 medewerkers, waaronder 210 rechters, behandelen ze jaarlijks 165.000 zaken. Ze organiseren een jaarlijkse mental check-up voor medewerkers en zetten zich met het project ‘Schuldhulp’ in voor realistische betalingsregelingen om recidive te verminderen. De jury stelde een uitdagende vraag: ‘Hoe voorkom je dat je op de stoel van andere publieke organisaties gaat zitten?’ Een kwestie die wellicht nog verdere discussie behoeft.

Impressies van de overige pitches

• Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen (DUS-I):
  Met een team, waaronder een klant, benadrukten ze hun bijdrage aan een gezond en slim Nederland voor iedereen. Sinds 2016 zijn ze gegroeid van 50 naar 400 medewerkers en voeren ze 140 subsidieregelingen uit voor verschillende ministeries. Flexibiliteit en persoonlijke benadering staan centraal. Op de vraag hoe flexibel ze zijn bij fouten, antwoordden ze: ‘We verdiepen ons echt in de mens achter de aanvraag. Bij iedere wijziging nemen we contact op.’
• Gemeenschappelijke Regeling Peelgemeenten:
  Een trotse netwerkorganisatie in het sociaal domein voor vijf gemeenten, gericht op talentontwikkeling en vitale medewerkers. Met een klanttevredenheidsscore van 7,8 en een laag ziekteverzuim van 4% tonen ze de kracht van regionale samenwerking. Ze vergelijken en leren van elkaar via dashboards en benadrukken het benutten van talenten.
• Gemeente Beekdaelen:
  Profileert zich met het Oud-Limburgs Schuttersfeest als teken van gemeenschapszin. Medewerkers zetten zich in als vrijwilligers. De gemeente omvat 15 dorpen en is daarmee de grootste plattelandsgemeente van Limburg. Onder het motto ‘van regels en moeten, naar ontregelen en ontmoeten’ leggen ze de focus op verbinding en aandacht voor elkaar. De burgemeester benadrukte: “Het maken van verbinding is onze kracht.”
• Gemeente Sittard-Geleen:
  Samen met een ondernemer en een burger op het podium, benadrukten ze het vooruitkijken met de samenleving om voorbereid te zijn op de toekomst. Inclusie is een belangrijk onderdeel, zodat ook kwetsbare jongeren een kans krijgen. Ze hebben diverse ‘Spots’ gerealiseerd, met als kroon op het werk ‘The Place’, een plek voor en door jongeren. Daarnaast besteden ze aandacht aan projecten zoals ‘mentale druk onder jongeren’.
• Gemeente Wageningen:
  Vertelde ‘de film’ van Wageningen. Een medewerker groenvoorziening gaf aan veel vrijheid te ervaren om naast reguliere werkzaamheden ook andere initiatieven te ontplooien, zoals het organiseren van het Sinterklaasfeest en het deelnemen aan de ondernemingsraad. Samen met de universiteit werken ze aan groen en de eiwittransitie. Werkgeluk is belangrijk; ze organiseren ‘Schuurfeestjes’ met medewerkers omdat de samenleving soms schuurt. De grootste uitdaging? ‘Onze eigen ambities! Die zijn lastig om te temmen.’
• Gemeente Zaanstad:
  Een ondernemende stad in ontwikkeling naar 200.000 inwoners, met uitdagingen als ondermijning, jeugdproblematiek en woonproblematiek. Ze hebben een laagdrempelige plek georganiseerd waar mensen kunnen binnenlopen met vragen over onder andere werk en wonen. De burgemeester vat samen: ‘Onze medewerkers zijn mogelijkmakers van de dromen van inwoners. Laten we van de crisis een kans maken door meer woningen te realiseren.’
• Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT):
  De inspecteur-generaal illustreerde hun werk met voorbeelden: toezicht op geluidsnormen bij Schiphol, veiligheid van fat bikes en circulaire economie. Met 15 data-experts ondersteunen ze inspecteurs en maken ze gebruik van satellietgegevens en kunstmatige intelligentie. Samenwerking met universiteiten helpt bij het definiëren van modern toezicht.

Een inspirerende dag
Het was een feest om erbij te zijn. De passie en toewijding van alle deelnemers waren voelbaar. De pitches lieten zien hoe divers en innovatief overheidsorganisaties zijn in hun streven naar betere dienstverlening voor burgers.

Bekendmaking winnaar
Wie van de drie finalisten de titel ‘Beste Overheidsorganisatie 2024’ wint, wordt bekendgemaakt tijdens de uitreiking van de Overheidsawards op 19 november in de Koninklijke Schouwburg. Meer weten? Ga dan naar de website van de Overheidsawards.