De zomer is weer voorbij. Terwijl de koffers worden opgeborgen, staat Den Haag op scherp. Voor veel ambtenaren breekt er weer een enerverende periode aan. Ik zet op Spotify maar even het nummer Cool and Calm van Israel Vibration op, en Jamiroquai… om de zomer toch een beetje vast te houden.
Zelf genoot ik met mijn gezin deze zomer van ons tweede thuisland Polen en een paar dagen Parijs met als absoluut hoogtepunt de overzichtstentoonstelling van David Hockney. Ook nam ik wat tijd om te rommelen met AI. Mijn persoonlijke advies? Gebruik zo veel mogelijk je eigen brein, bouw zelf kennis op zonder te veel tijd aan techniek te verspillen en leer een gebruiksvriendelijke AI goed kennen als digitale assistent.
En dan had ik ook nog wat leeswerk liggen. Bovenop mijn stapel boeken, lag een boek van Peter Thiel. Ik wilde namelijk graag iets meer over hem weten, nu hij op de achtergrond een behoorlijke invloed heeft in de Verenigde Staten.
Net als Elon Musk gelooft hij dat alleen radicale innovatie met technologische sprongen de mensheid kan redden. Voor hem telt alleen de spectaculaire doorbraak. ‘If you want to build a better future, you can’t just copy the past,‘ schrijft hij. Die visie is inspirerend, maar leidt nu ook tot zichtbare problemen wereldwijd. Dit komt volgens mij doordat de visie eendimensionaal is, innovatie heeft namelijk vele gezichten. En daarbij komt dat de maatschappij, de mensheid en het systeem als geheel hiervan kan profiteren.
Een mooi voorbeeld is dat Thiel waarschuwt voor de klimaatcrisis. Hij denkt dat deze crisis oplosbaar is met radicale doorbraken in energie en technologie. Dat klinkt visionair, maar ook hier domineert het geloof dat technologie alleen voldoende is.
Daar wringt precies de schoen volgens Roxane van Iperen: ‘De klimaatcrisis is geen technisch probleem, maar een systeemprobleem.’ Het systeem moet dus aangepast worden om de opgaven van deze tijd aan te kunnen. Dat geldt ook voor alle innovatie in de digitale wereld.
Chris Lintott herinnert ons er bovendien aan dat vooruitgang vaak ontstaat uit toeval, nieuwsgierigheid en onverwachte inzichten. ‘Serendipity has always been the engine of discovery.’ Niet alles laat zich plannen of managen. Juist het onverwachte kan ons verder brengen en het is belangrijk om daar dus voldoende ruimte voor te maken in onze maatschappij, ook bij de overheid.
Hier raken we ook de kern van het probleem. Voor Thiel en Musk zijn wetten geen kaders om de samenleving te beschermen, maar vooral hindernissen die hun ambities in de weg staan. Hoewel ze gelijk hebben dat de huidige wetgeving nu vaak te complex is gemaakt en te weinig bijdraagt aan onze maatschappij, maken zij dat probleem alleen maar groter. Ze negeren de regels, ontwijken ze of gebruiken hun macht om ze af te breken.
Dat maakt het des te urgenter om nu niet stil te zitten. We moeten wetgeving versimpelen, versterken en te laten zien welke maatschappelijke waarde dit onze samenleving biedt.
Zelf denk ik dat we innovatie en AI, als kritische digitale assistent, kunnen inzetten om op dat punt snel tot resultaten te komen.
Cruciaal is dat we dan wel overheidsbreed goede afspraken maken voor de techniek, middelen en de mens. Vervolgens kunnen we op alle onderwerpen verandering brengen met de 3-box-solution. Wat goed gaat en nodig blijft kunnen we efficiënter maken, wat niet goed is moeten we stoppen (bijvoorbeeld niet functionele ZZP belastingwetgeving) en daarmee maken we ruimte voor vernieuwing.
Daar sluit Satya Nadella, CEO van Microsoft, op aan door onze zorgen over deze veranderingen voor de arbeidsmarkt te nuanceren. In een recent interview stelde hij: ‘If we embrace it, AI will not take jobs — it will create new ones.‘
Gelukkig hebben we nu geen typekamers meer en ook geen stapels papier die onze bureaus bedekken. Automatisering en AI is de volgende stap in die ontwikkeling: niet iets dat ons vervangt, maar iets dat ons helpt beter met data te werken, te analyseren en te vertalen naar kwalitatief betere wetgeving en beleid. Dat is geen luxe, maar noodzaak. De arbeidsmarkt staat onder druk en onze samenleving vergrijst. Juist daarom hebben we technologie nodig die ons werk leuker en zinvoller maakt, de productiviteit verhoogt en ons meer inzicht geeft in de grote inhoudelijke thema’s van deze tijd. Alleen dan kunnen we goed op zoek naar oplossingen.
Daarmee komen we bij de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS). Het is geen technische blauwdruk, maar een beleidsdocument waarin Nederland haar digitale ambities uitspreekt. Het is een waardevolle eerste stap om onze overheid naar de toekomst te brengen.
Om van de NDS een succes te maken is serieuze samenwerking nodig. Rijk, gemeenten, uitvoeringsorganisaties en partners moeten samen werken vanuit het belang van het geheel. Iedereen moet bandbreedte krijgen om te vernieuwen zolang de ander niet wordt benadeeld. Daar hoort ook een modulair platform bij, opgezet als ecosysteem (Government as a Platform). Een robuuste basis waarbinnen alle partijen samenwerken, elkaar versterken en oplossingen hergebruiken. Interactie staat centraal: iedereen bouwt aan hetzelfde, niemand hoeft steeds opnieuw het wiel uit te vinden. Door daar universiteiten aan te koppelen, zoals bijvoorbeeld de TU Delft met AI-innovaties, maar ook techbedrijven die binnen onze kaders willen werken, verwacht ik dat we binnen 3 jaar ongekende resultaten kunnen boeken.
Zo wordt de NDS meer dan papier en niet een technisch vraagstuk. Het kan namelijk uitgroeien tot de ruggengraat van onze toekomst en ons helpen een oplossing te vinden voor alle grote inhoudelijke opgaven.
Geef een reactie