Het is nogal wat, wethouder zijn. Ik ben het zelf nooit geweest, maar heb in de bijna 25 jaar dat ik nu rondstamp in het lokaal bestuur allerlei wethouders meegemaakt in tientallen gemeenten. Van dichtbij, van afstand, uit de krant of als collega.
En ik moest aan iedereen die opnieuw of voor de eerste keer wethouder wordt, denken tijdens een opleiding die ik volg. “Systemische consultancy” heet de opleiding. Mark Reijnders leert me nog beter te kijken, met een systemische blik. Die is kort door de bocht: het geheel van een team, organisatie, club, gemeenschap, wereld is meer dan de som der delen, en dus kijk je naar relaties, ordening en balans. Dat doe je door mensen als waren het tinnen soldaatjes in de ruimte neer te zetten om de situatie onder de loep te kunnen nemen. Met als grote voordeel dat de tinnen soldaatjes kunnen vertellen over wat ze op die plek ervaren.
Ik kende de werkwijzen ervan wel als deelnemer en toeschouwer, ook bij verschillende gemeenteraden, bijvoorbeeld jaren terug in Horst aan de Maas, waar de burgemeester destijds zei: ‘We vergaderen hier al jaren over, en nu zie ik in 5 minuten wat ik al die tijd miste!’ En nu leer ik de werkwijze – eindelijk – zelf gebruiken. Ik kwam ramvol overzicht en inzicht uit de tweedaagse.
‘Vanuit je positie als wethouder kun je mensen met een mindere positie optillen’
We namen bijvoorbeeld een ingewikkelde situatie onder de loep, waarin sommige mensen wel en niet tot hun recht kwamen of positie kregen. Tijdens het onderzoekje ging een persoon op een plek staan en toen ontstond het beeld (in mijn hoofd) van een wipwap. Er werkte een hefboom waardoor een ander persoon als het ware “opgetild” werd. Er was nu wel balans. En daarbij moest ik dus denken aan jullie, wethouders. Aan jou bijvoorbeeld. (Of je nieuwe baas.)
Optillen
Je bent als wethouder op een plek waar je je verhoudt tot allerlei mensen voor wie en met wie je bestuurt. En soms beland je dan op een wipwap. Dan kun je vanuit jouw plek mensen optillen, door je gewicht te benutten voor hen met een mindere positie. Je podium delen, mensen een zwieperd geven naar boven, met al je gewicht. Niet zelf het podium op maar mensen erop helpen die er niet vanzelf op komen. Dat is wat je kunt doen met je gewicht. Hem op een wipwap benutten om anderen op te tillen.
Maar een wipwap is alleen maar leuk als hij in balans is en dus op en neer kan. En dit geldt voor beide kanten.
‘Je moet als wethouder niet steeds de zwaarste zijn’
Voor de duidelijkheid, ik houd ontzettend van “stevige” bestuurders. Mensen die snappen dat ze er zijn om wijs wat knopen door te hakken. En die weten wat de smalle marges daarvoor zijn. Maar die niet weglopen voor hun taak en hun positie: goed besturen. Own your rank, zoals Danielle Braun dat noemt.
Maar als je stevig bent op de plek van de wethouder, dan kun je zomaar in een positie komen dat je steeds de zwaarste bent.
Gelijkwaardig
Dan hoor je jezelf, zeker de eerste maanden, zeggen: ik wil graag tegenspraak! Dialoog! Dat we het samen doen. Samenspel! Maar als de mensen om je heen dan nooit ervaren dat ook zij gelijkwaardig gewicht in de schaal leggen, dan zullen ze afdruipen.
Dan beland je uiteindelijk in je eentje op de wipwap. Op de grond, met al je gewicht. Je zou dan ook zo maar in de cynische verleiding kunnen komen om hen van de andere kant – bewoners bijvoorbeeld, of een gemeenteraadslid, of een van de ambtenaren – te licht te bevinden.
‘Kijk of ze aan de andere kant van de wipwap op kunnen tegen al jouw gewicht’
Meestal ben je dan abuis. Meestal zijn ze niet te licht, maar is de andere kant van de wipwap te hoog. Zeker als jij met al je gewicht blijft zitten. Ze kunnen er niet bij. Van samenspel komt het niet. Daar gaat je broodnodige tegenspraak.
Herverdelen of dichterbij komen
Je weet wat dan nodig is, toch? Op de wipwap? Herverdelen van gewicht. Van invloed of zeggenschap, bijvoorbeeld. Komt er aan de andere kant gewicht bij, dan kun je zelf op je plek blijven. Kijk of ze aan de andere kant op kunnen tegen al jouw gewicht. Soms lukt dat. Je kunt dat organiseren. Maar lukt dat niet? Dan is er nog een andere oplossing. Je moet naar voren kruipen op de wipwap.
Dus merk je dat je “de ander” te licht vindt? Stel je dan dat beeld voor van de wipwap. Versterk de andere kant. Of kom dichterbij. Als je deze balans in de gaten houdt en ermee werkt, ben je goed aan het besturen zonder je positie geweld aan te doen. Power and love. Stevig en zacht.
Ik gun het alle wethouders om te kunnen spelen met hun gewicht. En kun je daar wel wat sparren bij gebruiken: neem gerust contact op. Zie je in de speeltuin!
Geef een reactie