Wereldwijd aanschouwen we momenteel een bizarre film, waarbij het volk zich steeds meer afzet tegen de gevestigde orde. Libanon, Chili, Hongkong, Barcelona en Londen zijn sprekende voorbeelden. Ook in Nederland zien we het cement van onze parlementaire democratie (de middenklasse) in snel tempo afbrokkelen en dat veroorzaakt veel onrust en spanning binnen de samenleving. Studenten voeren actie voor het klimaat, boeren worden bedreigd in hun voortbestaan, bouwend Nederland ligt aan de ketting, er is grote onvrede bij politie-, onderwijs- en zorgpersoneel en een ouderenpopulatie die financieel steeds meer wordt uitgeknepen.
Er zijn ook andere kwesties die tot verontwaardiging en frustratie onder een groot deel van de bevolking leiden. Wat te denken van ons zorgvuldig opgebouwde culturele erfgoed dat wordt verkwanseld. We verketteren onze zeehelden liever dan dat wij ze eren. Straatnamen worden aangepast en het begrip ‘Gouden Eeuw’ moet in de ban. Het populaire sinterklaasfeest is een slavernijdiscussie geworden met een kabinet dat de roetveegpiet propageert. De randstedelijke arrogantie waarmee de diversiteit aan de samenleving wordt opgedrongen, doet eveneens de wenkbrauwen fronsen. Nog even en de kleur van de schaakstukken zal veranderen, omdat het niet meer past in deze tijd dat ‘wit de eerste zet uitvoert’.
‘Kernwaarden als integriteit, betrouwbaarheid en moreel besef worden met het grootste gemak geschonden’
Verantwoordelijke instanties weten nauwelijks raad met de toenemende vluchtelingenstromen en de strijd om de georganiseerde misdaad lijkt verloren. De krijgsmacht is tot op het bot uitgekleed en de Nationale Politie is het spoor bijster. Ook de rechtspraak kraakt in haar voegen en wordt door steeds meer burgers gewantrouwd vanwege de disbalans in aandacht voor de dader ten opzichte van het slachtoffer. De marktwerking in de zorg heeft tot perverse prikkels geleid, waardoor ziektekostenpremies blijven stijgen. Blunders bij de Belastingdienst, het UWV en het CBR zijn aan de orde van de dag en de toenemende geldafdracht aan de EU en de door de ECB gedicteerde lage rentestanden en onnavolgbare rekenregels veroorzaken veel ellende in onze portemonnee.
Deze en meer sluimerende ontwikkelingen brengen ons maatschappelijk welbevinden in een neerwaartse spiraal. Bij de burgers leidt dat tot irritatie en frustratie. Een ontwikkeling die politici en bestuurders liever negeren, omdat ze meer met hun eigen ‘merk’ bezig zijn dan met de publieke taak. Kernwaarden als integriteit, betrouwbaarheid en moreel besef worden met het grootste gemak geschonden. Allemaal signalen die in samenhang gemakkelijk kunnen leiden tot een crisissituatie die niet meer beheersbaar is. Er is nog maar weinig voor nodig om de vlam in de pan te doen slaan.
‘Kies voor een (crisis)aanpak met aansprekend leiderschap, moreel besef, een luisterend oor en verbindende taal’
Het is opvallend dat politici en bestuurders geen antwoorden meer hebben op deze vraagstukken. Men spreekt de taal van het volk niet meer en blijft gevangen in de tentakels van de eigen institutionele werkelijkheid. Een werkelijkheid die het organisatie- en/of partijpolitieke belang nastreeft, zich in een bureaucratisch en juridische wurggreep bevindt en niet aansluit op de belevingswereld van de burger (menswerkelijkheid). Een kloof tussen de Haagse elite en het volk die steeds groter wordt, getuige ook de vele brandbrieven van het lokale bestuur aan de rijksoverheid.
Nederland mag niet afglijden naar een falende staat. Maar dan moet er wel uit een ander vaatje worden getapt. We zijn er toch trots op een welvarend land te zijn? Probeer dan als kabinet in internationaal verband niet steeds het beste jongetje van de klas te zijn en ruimhartig de geldbuidel te trekken, maar stel eerst in eigen land orde op zaken. Kies voor een (crisis)aanpak met aansprekend leiderschap, moreel besef, een luisterend oor en verbindende taal, waarbij de belangen van de gedupeerden (de burger) centraal staan. Wellicht zal dan de rust terugkeren binnen de samenleving en kan het Malieveld weer worden gebruikt voor publieksvriendelijke evenementen.
Ik weet niet of we er trots op moeten zijn dat we leven in een welvarend land zo lang er schrijnende armoede heerst en de ongelijkheid in de samenleving alsmaar toeneemt. In het artikel wordt een aantal gebreken opgesomd en wie het nieuws in de media volgt weet dat er nog veel meer mis is. Inderdaad moet de overheid uit een ander vaatje tappen en in onze samenleving orde op zaken stellen.
Gert-Jan Ludden geeft als advies: “Kies voor een (crisis)aanpak met aansprekend leiderschap, moreel besef, een luisterend oor en verbindende taal, waarbij de belangen van de gedupeerden (de burger) centraal staan.”
Ik zou dat willen vertalen in: Stop met het helpen van mensen aan banen. Er zijn banen te over in het onderwijs, in de verpleging en bij de politie. Help mensen liever aan geld.
Met de invoering van een Universeel Basisinkomen (UBI) , hoog genoeg voor een onbekommerd bestaan, kan de overheid de welvaart beter over haar burgers verdelen en bovendien armoede voorkomen zodat het budget voor armoedebestrijding kan komen te vervallen.
Het is wel herkenbaar, in al zijn klagerigheid. Maar behalve de moraliserende aansporing ontbreekt elke suggestie over oplossingen. Wat gaan we aan de treurige toestand doen?
Joop Böhm heeft een oplossing: geloof niet in banen, maar in middelen van bestaan.
Ik heb er ook een: geloof niet in centralisme, maar maak mensen zelf verantwoordelijk en zet die beweging radicaal in: voor Democraten, Liberalen en sociaaldemocraten lijkt dat toch een verbindend recept?