‘Leiderschap zal nooit meer hetzelfde zijn’

Wat is de impact van de coronacrisis op leiderschap? Wat voor soort leiderschap is er nodig in het post-coronatijdperk? Wat betekent dat voor de vaardigheden en waarden van leidinggevenden? Deze vragen bespreken Rianne Letschert en Zeger van der Wal tijdens de webinar ‘Hoe werken we na de crisis? Leidinggeven aan het nieuwe normaal’, georganiseerd door het CAOP op donderdag 2 juli.

De collegezalen en de kantoorruimtes van de Universiteit Maastricht zijn nog nooit zo leeg geweest als in de afgelopen maanden. Er wordt thuisgewerkt en het onderwijs is online. Een bizar schouwspel, vindt ook rector magnificus Rianne Letschert, die een aantal dagen per week op locatie werkt om te overleggen met het crisisteam. ‘Je mist de reuring van de studenten. Het zou een hard gelag zijn voor deze generatie studenten als ze in de virtuele wereld moeten blijven studeren.’

Zakelijkheid verbinden met warmte
Zelf leeft Letschert van Zoom-meeting naar Zoom-meeting. Het leidinggeven aan de universiteit is compleet veranderd. ‘Leiderschap zal nooit meer hetzelfde zijn. Ik denk en hoop dat verbindend leiderschap, waarin zorgzaamheid centraal staat, de overhand krijgt. Leiders die zakelijkheid weten te verbinden met warmte steken er voor mij nu positief bovenuit. Zelf vind ik Jacinda Ardern, premier van Nieuw-Zeeland, een mooi voorbeeld. Specifiek in mijn eigen organisatie denk ik aan leidinggevenden die autonomie en vertrouwen geven aan de mensen op de (virtuele) werkvloer en die bijvoorbeeld een online pub quiz of een vrijdagmiddagborrel organiseren.’

Zeger van der Wal, bijzonder hoogleraar Bestuurskunde op de Ien Dales Leerstoel aan de Universiteit Leiden, sluit zich daarbij aan. ‘De crisis heeft wereldwijd laten zien dat een kwalitatief hoogstaande publieke sector van levensbelang is voor het welzijn en functioneren van een land en haar bevolking. In het bijzonder impliceert dit dat meer aandacht en waardering voor de uitvoering permanent van belang is. Dat vraagt ook ethisch leiderschap, meer ‘purpose’ en empathie.’

Mentale gezondheid
Uit onderzoek blijkt dat digitaal vergaderen en lesgeven vermoeiender is dan de fysieke alternatieven. Volgens Letschert is de grootste uitdaging voor leidinggevenden dan ook de mentale gezondheid van medewerkers. ‘Ik moet oppassen dat docenten straks niet met een burn-out thuis komen te zitten, terwijl ze in september weer klaar moeten staan voor het hybride docentschap. Daarom hamer ik erop dat de werkdruk moet worden verlicht. En daarbij moet voorbij de retoriek worden gegaan. Vaak worden er prachtige woorden geschreven via e-mail of op intranet, maar dat voelt een medewerker nog altijd niet in zijn werkdruk.’

Hybride werkvloer
Het nieuwe normaal vraagt volgens Zeger van der Wal een hybride werkvloer waarin meer thuis wordt gewerkt. Daarbij moet onderscheid worden gemaakt tussen functies en rollen, waarbij fysieke aanwezigheid er meer of minder toe doet. ‘Leidinggevenden moeten dan een grotere inspanning verrichten om “de boel bij elkaar te houden”. Zij moeten voorkomen dat gespleten, schizofrene organisaties ontstaan, waarbij delen van de organisatie het gevoel hebben er minder toe te doen, met een vermindering van teamspirit, collegialiteit en motivatie als gevolg. Daarbovenop zullen leidinggevenden vaak en consistent moeten communiceren over de normen en verwachtingen die passen bij het nieuwe normaal.’

Webinar
Rianne Letschert en Zeger van der Wal gaan op donderdag 2 juli van 16:00 tot 17:00 uur in debat onder leiding van Frénk van der Linden. Meld je kosteloos aan voor de webinar ‘Hoe werken we na de crisis? Leidinggeven aan het nieuwe normaal’ op de website van het CAOP. Tijdens de interactieve webinar krijg je de mogelijkheid om vragen te stellen aan de sprekers, stellingen te beantwoorden en via een chatfunctie in gesprek te gaan met andere kijkers.