Omgevingswet: tijd voor feedback!

Het doel van de Omgevingswet is simpel. Betere dienstverlening, minder regels en minder complexiteit. Wie is daar nou tegen? Echter, de opgave is groot en complex. Ik zie het filmpje van Monty Pythons 100 meter voor mensen zonder richtingsgevoel al weer op mijn netvlies verschijnen. In deze column licht ik kort 3 aspecten uit, die belangrijk zijn om het beoogde resultaat te behalen.

• Digitale ondersteuning
  Voor de Omgevingswet wordt de oplossing voor de complexiteit gezocht in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (de DSO). De Landelijke voorziening DSO is straks klaar. Tijd voor gemeenten om de complexiteit uit het Omgevingsbeleid te halen, zodat het doel van de nieuwe wet wordt behaald. Lukt dat niet dan moet er een soort lokale ‘belastingaangifte’ worden gebouwd met 500 vragen. Om dit te voorkomen is een primaire politieke discussie nodig: welke ruimte zijn we bereid om de burger en het bedrijfsleven te geven? Willen we die voeren in 355 gemeentes of zijn we bereid om echt een gemeenschappelijke basis te organiseren.
• Organisatieverandering
  Vol overgave werken velen aan de invoering van de Omgevingswet. Ik zie echter op veel plekken nog onvoldoende aandacht voor de noodzaak om de organisatie aan te passen aan de Omgevingswet. Nu is de mindset van specialisten in de silo’s vaak nog leidend. Zonder heldere politieke keuzes ontstaat er echter weinig intrinsieke motivatie om echt te innoveren.
  Programmamanagers moeten nog te vaak op pad zonder handelend perspectief. Specialisten hebben de verkeerde incentives. Er zijn leiders, verbinders en generalisten nodig om daar meer richting aan te geven.
  Als dit wordt herkend en erkend, dan kan snel worden doorgepakt en zijn we binnen 3 jaar klaar. Wellicht begint dit met het gedisciplineerd organiseren en faciliteren van een netwerk-aanpak door enkele gemeenten.
• Leren van het verleden
  De opzet van de Omgevingswet vertoont veel gelijkenissen met de decentralisaties in het Sociaal Domein. We schaffen wetten af en geven de gemeente beleidsruimte.
  Veel gemeenten vullen deze beleidsruimte geheel zelfstandig in door de ‘uitzondering op de uitzondering’ te blijven organiseren. Het gevolg is dat hierover weer veel politieke, financiële en juridische discussies zullen volgen.
  Het resultaat is ook duidelijk. De burger wordt geconfronteerd met veel rechtsonzekerheid,  complexiteit, een matige informatievoorziening, bureaucratie en hoge kosten.

Volgens mij was dat nu juist niet de bedoeling. Hoog tijd om bij te sturen en een andere afslag te nemen voor de Omgevingswet?

Patrick Spigt schrijft deze column op persoonlijke titel.