De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) pleit voor gemeente-akkoorden, die niet ‘grotendeels zijn dichtgetimmerd’. Zogenoemde procesakkoorden, die de samenleving uitnodigen om haar ideeën, kennis, kunde in te zetten ter behartiging van algemene belangen. In Kaag en Braassem hebben ze er ervaring mee.
‘De aanleiding voor het onderzoek naar gemeenten-akkoorden komt voort uit het signalement Het regeerakkoord als startdocument van eind januari 2017,’ vertelt senior adviseur Pieter de Jong van de ROB. ‘Hierin pleiten we voor een regeerakkoord dat vooral grote thema’s voor de komende regeerperiode benoemt en processen beschrijft waarlangs de regering deze thema’s samen met relevante partijen in de samenleving, aan wil pakken. Een regeerakkoord in deze zin is vooral een procesakkoord.’
Voor de VNG/Democratic Challenge was dat aanleiding om de ROB te vragen in hoeverre gemeenten in 2014 al voor een dergelijke aanpak hebben gekozen, aldus de Jong. ‘En wat daaruit te leren valt voor de formatieprocessen in gemeenten na (of al voor) de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018. In overleg met de VNG kiest de Rob tien gemeenten geselecteerd waarvan op voorhand duidelijk is/lijkt dat zij in 2014 elementen van de ROB-voorgestelde aanpak hebben gekozen. De raad spreekt in ieder geval met vertegenwoordigers van Leiden, Cranendonck, Alblasserdam, Etten-Leur en Utrechtse Heuvelrug.’
Anders doen
Ook Kaag en Braassem behoort tot de gemeenten die bij het ROB-onderzoek worden betrokken. Motor achter het ‘procesakkoord’ daar is wethouder en locoburgemeester Floris Schoonderwoerd, die bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen lijsttrekker van PRO Kaag en Braassem was. Met zeven zetels was zijn partij de overtuigende winnaar van de verkiezingen. Het resultaat van een ongebruikelijke campagne, waarin niet politieke standpunten maar de betrokkenheid van de bewoners bij de gemeentepolitiek centraal stond.
‘Onze inzet was: hoe kunnen we de inwoners eigenaar maken van wat er in het gemeentehuis gebeurt,’ vertelt Schoonderwoerd. ‘Er zijn immers genoeg betrokken burgers die bereid zijn om de handen uit de mouwen te steken, maar zodra het over politiek gaat, haken ze af. Door hen te vragen waarom dat is, kregen we een schat aan informatie waarop we uiteindelijk ons verkiezings-programma hebben gebaseerd. Wat erin stond? Geen concrete inhoudelijke beloften. We hebben ze invloed aan de voorkant beloofd in plaats van inspraak aan de achterkant.’
Juiste man of vrouw
Nadat PRO de gemeenteraadsverkiezingen had gewonnen, besloot de partij haar succes niet te verzilveren. Schoonderwoerd: ‘We wilden het anders doen. In een college-akkoord is het gebruikelijk om afspraken te maken over politieke verschillen tussen de deelnemende partijen, maar dan zet je de gemeenteraad buiten spel. In plaats daarvan hebben we gekeken naar de overeenkomsten tussen de partijen in de raad en op basis daarvan een gezamenlijke koers uitgezet. Dat was gemakkelijker dan we dachten. Eigenlijk is er maar een handjevol onderwerpen waarover de meningen echt verschillen.’
Ook bij het samenstellen van het college ging Kaag en Braassem anders te werk. ‘Niet de grootste partij levert de meeste wethouders. In plaats daarvan hebben we gekozen voor de juiste man of vrouw op de juiste plek.’ Hij lacht: ‘Daardoor liep ik wel het risico dat ik zelf geen wethouder zou worden. Gelukkig voor mij is dat goed gekomen.’
Meer weten over lokale initiatieven, ga dan naar de website van de Democratic Challenge
Geef een reactie