Er is een nieuwe laag ontstaan tussen mensen en hun fysieke omgeving: de digitale samenleving. Deze laag geven we op dit moment vorm. De afgelopen twee decennia hebben we er aan kunnen ruiken en proeven. Maar het stond nog in de kinderschoenen, met computers via kabels verbonden en relatief langzame 3G-verbinding. Door de opkomst van snel mobiel internet (4G en straks 5G) is deze digitale laag tussen mens en omgeving steeds omvangrijker en belangrijker geworden. Het is niet langer de vraag óf we dit willen, het is al realiteit. Belangrijker is de vraag: hoe willen we deze verbindingslaag inrichten?
Op verzoek van ECP ben ik met deze vraag aan de slag gegaan. ECP is een platform voor de informatiesamenleving en heeft tot doel het gebruik van ict in de Nederlandse samenleving te versterken. Sinds enige tijd richt ECP zich ook op filosofische vragen over ethiek in de digitale samenleving, en heeft daartoe een werkgroep opgericht. In het kader van deze werkgroep verschijnt in het najaar van 2016 een publicatie met essays die zich richten op de ethische vragen waar een digitale samenleving mee worstelt. In dat boek ook een essay van mijn hand, waarin ik inga op de hierboven genoemde digitale laag die is ontstaan in onze samenleving.
Zelfstandige kracht
Als op dit moment het (mobiele) internet wegvalt, zal veel misgaan. Geen actuele verkeers- en OV-informatie meer, maar ook het betalingsverkeer stopt. Dagelijkse dingen waarop we inmiddels vertrouwen dat ze er zijn. En dat wordt in de nabije toekomst alleen maar meer. Gartner bracht in november 2015 cijfers naar buiten waaruit blijkt dat we wereldwijd op dit moment 4,9 miljard verschillende apparaten tot onze beschikking hebben die zijn verbonden met het internet. Kevin Kelly beschrijft deze ontwikkeling treffend in zijn boek De Wil van Technologie: het is een evolutionair proces, niet vanuit biologie, maar vanuit technologie en informatie-uitwisseling. Het is een zelfstandige kracht met een eigen ontwikkeling, dat wij als mensen faciliteren.
Wat betekent dat voor onze samenleving? Goed opbouwen, inrichten en beheren van deze digitale verbindingslaag brengt mijns inziens een grote verantwoordelijkheid met zich mee. Naast zorgen dat de verbindingslaag betrouwbaar, snel en zonder onderbreking 24/7 werkt, is ‘maatschappelijk verantwoord en gewenst gebruik’ een belangrijk aandachtspunt.
Marktpartijen
Moeten we deze digitale verbindingslaag eigenlijk niet gaan zien als steeds een nieuwe nutsvoorziening, zoals riolering of drinkwater? Nu laten we de opbouw en inrichting van deze laag vooral over aan marktpartijen. Ik vraag me hardop af of dat handig en verstandig is. Als we het echt beschouwen als een essentiële nieuwe infrastructuur voor Smarter Cities en slimmer samenleven, dan moeten we daar anders tegenaan kijken.
In het volgende deel van dit drieluik ga ik daar dieper op in:
- in deel 2: de drie kerndragers van de digitale verbindingslaag tussen mensen en hun omgeving en
- in deel 3: veranderende verhoudingen en verantwoordelijkheden tussen overheid, marktpartijen en gebruikers.
Wil je meer weten over ECP en de bijeenkomsten ethiek in de digitale samenleving? Kijk dan op:
https://ecp.nl/events//4758/inspiratiesessie-de-toekomst-van-technologie-en-de-mens.html.
Geef een reactie