Om het coronavirus te bestrijden, vertrouwt het kabinet op de kennis van experts. Het zou raadzaam zijn deze aanpak ook te hanteren in het klimaatdebat.
Met de uitbraak van het coronavirus staat de overheid voor een ongekend complexe opgave. Ook op platform O willen wij hier aandacht aan besteden. Dat doen we in een reeks artikelen getiteld ‘De overheidsdienaar in tijden van crisis’.
Politici moeten elke dag keuzes maken. Het liefst op basis van de meest betrouwbare informatie die beschikbaar is. Minstens net zo belangrijk is dat ze deze informatie ook begrijpen. Dit laatste klinkt logisch, maar is het ook nodig?
In het corona-Kamerdebat werd duidelijk dat het kabinet deze expertise met liefde uitbesteedt aan het RIVM en de GGD. Er wordt nauwelijks ingegaan op de inhoudelijke afwegingen zonder dat een politicus doorverwees naar ‘de experts’. Desondanks leek niemand te vragen of het kabinet zelf chocola kon maken van al die adviezen.
Dit staat in schril contrast met de rest van Nederland. Iedereen had wel een zelfbenoemde corona-expert in haar netwerk die grafiekjes en analyses doorstuurde, of deed daar zelfs persoonlijk aan mee. Sommige van deze zelfbenoemde experts vonden dat er te veel heisa werd gemaakt, anderen vonden juist dat er te weinig actie werd ondernomen.
‘Het uitstralen van een hoge mate van inhoudelijke kennis kan belangrijk worden gevonden, maar is niet altijd nodig’
Dit is niet een uniek fenomeen. Ook in het debat over het menselijk aandeel in de opwarming van de aarde werd het al duidelijk: iedereen kan/wil een expert zijn. Of je voor of tegen bent maakt ook hierin weinig uit. Deel een ogenschijnlijk gedegen rapport dat je eerder ingenomen positie bevestigt en men gaat er vanuit dat je de materie begrijpt.
Nog beter werkt het om complexe begrippen te ontkrachten, om jezelf eenvoudig als expert te positioneren. Neem een begrip als referentiescenario, koolstofschuld of verkoopprojectie en zeg dat het op onzekerheden berust. Dat klopt, maar maakt dat je een expert?
Het klimaatdebat kenmerkt zich doordat politici zelf ‘kritisch willen blijven’, terwijl er in deze kwestie een grotere consensus is onder de wetenschappers dan over de juiste aanpak van corona. In het debat over corona komt het kabinet er desondanks telkens mee weg door te verwijzen naar ‘echte experts’. Het uitstralen van een hoge mate van inhoudelijke kennis is niet heel moeilijk en kan belangrijk worden gevonden, maar is dus niet altijd nodig.
Centraal staat niet de vraag of politici alles moeten begrijpen, maar of ze moeten uitstralen dat ze alles begrijpen. Ondanks dat we politici de onmenselijke plicht opleggen om altijd de beste keuzes te maken, maakt het ons soms minder uit of ze het zelf hebben bedacht. In de corona-crisis heeft dit goed uitgepakt, maar in het klimaatdebat kunnen politici het stokje juist beter wat eerder overdragen aan de experts.
