Crypto – een volledig digitale en virtuele vorm van geld – is booming. Jammer dus dat u, net als ik, niet in een vroeg stadium fors in bitcoins, ethereum, celsius, tether of iets anders buitenissigs hebt geïnvesteerd? Dan waren we nu misschien echt rijk geweest. Maar, is dat wel zo? Waar is die uitzonderlijke waarde van bitcoins en al die andere crypto-valuta op gebaseerd? En is dat uiteindelijk een solide en toekomstbestendige basis?
Beeld: Pixaby
Zeker is dat crypto’s niet een duidelijk herkenbare onderliggende waarde hebben, zoals het geval is bij aandelen, obligaties of hypotheken. Maar wat geeft crypto’s dan wel hun waarde? Wat is de reden dat velen er zo veel vertrouwen in hebben dat ze grote bedragen in de meest bizarre vormen van crypto en aanverwante wonderlijke vormen van handel investeren?
Geen garanties
Wie Crypto Manie. De wilde wereld van de cryptomiljonairs van Zeke Faux leest[1] moet uiteindelijk tot de conclusie komen dat er eigenlijk geen rationele grond is om crypto’s te vertrouwen. Er is niet zoiets als een achterliggende intrinsieke waarde. Er zijn geen garanties. Er is geen onafhankelijke controle Het enige dat er at the end of the day is, is het vertrouwen dat een cryptomunt vandaag tegen een bepaalde prijs gekocht of verkocht kan worden. Morgen kan dat echter anders zijn. Morgen kan diezelfde munt veel meer waard zijn. Maar ook heel veel minder. Jammer dus. Garanties zijn er niet. Ook niet tegen list en bedrog. Van normaal bancair toezicht is geen sprake. Crypto-beleggers willen, al dan niet om fiscale redenen, vrij zijn ten opzichte van het bancaire systeem en vrij van overheidsbemoeienis; financiële autonomie.
Crypto komt vooral over als een riskant spel voor mensen die (te) veel geld hebben en dus wel enig risico met een deel daarvan kunnen nemen
Zoals Faux het schetst, komt crypto vooral over als een riskant spel voor mensen die (te) veel geld hebben en dus wel enig risico met een deel daarvan kunnen nemen. Vooral als ze het lef hebben vroeg en grootschalig in een nieuwe munt te stappen of actief te worden op een nieuwe vorm van markt – er zijn van beide vele – kan dat heel erg veel extra geld opleveren. De kleine en wat tragere belegger die veel later instapt, kan dan wel eens het kind van de rekening worden; letterlijk. Crypto heeft veel, zo niet alles, van een Ponzischeme[2], een piramidespel. Maar het op grote schaal instorten van crypto’s kan wel degelijk ook gevolgen hebben voor de echte economie. Er kan dan immers heel veel geld verloren gaan want in de crypto wereld begin je als ondernemer eigenlijk pas te tellen vanaf een miljard dollar of iets in die orde van grootte.
Torenhoog
De pretenties van cryptomunten en -beurzen zijn of waren torenhoog: wereldwijde en onvermijdelijke acceptatie van de cryptomunt (p. 245). Een alternatief financieel systeem, los van banken en overheden; autonoom dus. Veilig door blockchain technologie, tot op zekere hoogte transparant, curatief en vroeg of laat de vervanger van het traditionele geldverkeer. Veel beleggers gaan daarin mee. Voor sommigen is het ook inderdaad uiterst lucratief.
De harde werkelijkheid is, zo laat Faux zien, een andere. Kwalificaties als drijfzand en luchtkastelen (p. 201) lijken beter van toepassing. ‘Oplichting was de enige branche waar blockchains de grenzeloze mogelijkheden waarmaakten die crypto bro’s zo graag propageerden’ (p. 220). Juist de kleine, kwetsbare beleggers zijn vaak het kind van de rekening (p.208 ev.). Soms verliezen ze alles wat ze bezaten.
Ook transparantie blijkt vooral een fictie. Ondanks alle pogingen van Faux uit te leggen hoe het allemaal werkt, blijft het eigenlijk vooral onbegrijpelijk en dus ondoorzichtig.
Wankele basis
Toch is het nuttig dit boek te lezen. Het beeld dat uiteindelijk naar voren komt is dat van de kleren van de keizer. Crypto heeft uiteindelijk niets om het lijf … tenzij en zolang als je het tegendeel gelooft. Het spreekt vanzelf dat dat een uitermate wankele basis is voor particuliere en bedrijfsmatige beleggingen. De crypto-hausse die – na een korte heftige inzinking in 2022 – nog steeds voortwoedt, doet nog het meest denken aan een moderne en heftiger variant van de 17e-eeuwse tulpenmanie; de windhandel in tulpenbollen die uiteindelijk tot (toen) enorme verliezen leidde.
Crypto heeft uiteindelijk niets om het lijf … tenzij en zolang als je het tegendeel gelooft
Een dergelijk scenario is voor crypto allerminst ondenkbaar. Hoe groot de schade van de crypto-manie kan zijn wordt al enigszins geïllustreerd door het ineenstorten van het FTX-platform van Sam Bankman-Fried. Tientallen miljarden dollars verdampten en zelf zit hij inmiddels een gevangenisstraf van 25 jaar uit (onder andere hoofdstukken 22-24). Hoe groot die schade op zich is, het is maar een kleine illustratie van wat ons te wachten kan staan als de crypto-illusie een keer echt in een crypto-crisis verkeert en munten en beurzen elkaar in hun val meeslepen.
Goede spelregels
Het instorten van de cryptomarkt zou zeker enorme gevolgen hebben in de echte financieel-economische wereld. Al is het maar omdat in crypto’s en aanverwante producten honderden of duizenden miljarden dollars belegd zijn. Dat verliezen is meer dan een virtueel probleem. Het zou ook heel erg pijn doen in de echte economie. Alleen dat al zou goede reden moeten zijn om crypto aan goede spelregels te binden en zo de risico’s wat beheersbaarder te maken.
Stappen in die richting van president Biden zijn inmiddels door Donald Trump echter, per decreet, ongedaan gemaakt. Sterker nog, Donald en Melania Trump speculeren zelf enthousiast mee in eigen cryptomunten, geïntroduceerd bij Trump’s inauguratie. Een perfect verdienmodel kennelijk voor machtige, gewetenloze, superrijken terwijl de risico’s op korte termijn bij de kleine beleggers liggen en op langere termijn mogelijk toch ook bij traditionele financiële instellingen en overheden.
Ze lijken wel gek geworden, denkt u nu misschien. Of juist, zo erg kan het toch niet wezen als zo veel mensen bereid zijn zo veel geld in crypto’s te beleggen? Ik kan me die reacties heel goed voorstellen want ik had ze, dit boek lezend, her en der ook.
Daarom is het interessant de casus te lezen van de NFT’s, non-fungible tokens (p. 174 en volgende). NFT’s zijn virtuele plaatjes die je met crypto’s voor enorme bedragen kunt aanschaffen, waar je eigenlijk niets mee kan en die (p. 178) zelfs niet uniek zijn. Het eigendomsrecht, waar je zo veel voor betaalt, beschermt niet tegen het zonder betaling dupliceren. Inderdaad: waar gaat het dan over, voor bedragen die tot in de miljoenen dollars per plaatje kunnen oplopen. Fauxs eigen omzwervingen met een niet al te dure NFT – ‘Al mijn apen weg’ (hoofdstuk 15) – behoren tot de meest vermakelijke maar ook meest ontluisterende hoofdstukken in dit boek. Superrijken lijken inderdaad gek geworden.
El Salvador
Fascinerend is ook hoe de dictatoriale president van El Salvador als eerste en enige land de bitcoin uitriep tot nationale munt. En hoe daar uiteindelijk helemaal niets van terechtkwam (hoofdstuk 20). Natuurlijk mag ook niet onvermeld blijven dat crypto’s een ideaal vehikel zijn voor allerlei vormen van zware criminaliteit; grootschalig witwassen voorop (onder andere pp. 253/254, 258 en 308). Follow the money is digitaal nog veel moeilijker dan bancair.
Crypto Manie is het product van een journalistiek zoektocht naar de rol van één specifieke crypto, de stable coin thether. Fauxs zoektocht legt maar een klein deel van de virtuele crypto-wereld bloot. Maar voldoende om gaandeweg dit boek steeds meer verbijsterd te raken. Verbijsterd over een parallelle, virtuele, wereld waar enorme bedragen om gaan en mensen waarschijnlijk ook enorme risico’s nemen. Alle ingrediënten, vrees ik, voor een nieuw type financiële crisis: de shitcoin-crisis.
Voetnoten
[1] Zeke Faux, Crypto Manie. De wilde wereld van de cryptomiljonairs. Follow The Money: 2023. 336 pagina’s.
[2] Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Ponzifraude.
Geef een reactie