Regelmatig worden scholen in Nederland geconfronteerd met plotselinge incidenten en soms zelfs ernstige calamiteiten. Voorbeelden zijn schiet- en steekincidenten, terreurdreiging en radicalisering, cybercrime (onder andere pestgedrag via internet), zedendelicten, fraude, integriteitsschending en ernstige ongevallen tijdens schoolreisjes (ramp op afstand). Het zijn tragische gebeurtenissen die veelal nog beheersbaar zijn. Dat kan echter snel veranderen. Het schietdrama in winkelcentrum de Ridderhof in Alphen aan den Rijn had namelijk ook op een school kunnen plaatsvinden.
‘Zijn scholen en verantwoordelijke bestuurders en toezichthouders wel voldoende voorbereid op crisisbeheersing’
De vraag is of scholen en verantwoordelijke bestuurders en toezichthouders wel voldoende zijn voorbereid op crisisbeheersing? Het antwoord daarop is: nee!
Scholen onderkennen weliswaar de risico’s, maar accepteren deze veelal vanuit de gedachte: ons zal het wel niet overkomen. De aandacht richt zich op het primaire proces en er zijn weinig financiële middelen beschikbaar voor preparatie op crisissituaties. Enigszins begrijpelijk, doch onverstandig. De impact van een calamiteit kan fors zijn. En geen of slechte voorbereiding, zal alleen maar ernstiger en langduriger gevolgen hebben.
De meeste scholen in het primair, voortgezet- en hoger onderwijs hebben wel een plan voor de bedrijfshulpverleningsorganisatie. Daarin besteden zij aandacht aan ramptypen zoals brand en bommelding. Dit plan biedt echter geen goede basis voor een diversiteit aan crisisscenario’s. Verder staat crisisbeheersing nog onvoldoende op de bestuurlijke agenda. De kennis van de verantwoordelijke functionarissen schiet te kort en er wordt te weinig samengewerkt met hulpdiensten en het openbaar bestuur.
Het is tijd voor een ‘wake-up call’. Scholen zullen veel meer op basis van een gedegen risicoanalyse een integraal crisisplan moeten opstellen. Het crisisplan moet afgestemd zijn op de plannen van de betreffende gemeente en/of veiligheidsregio. In het crisisplan worden praktische zaken beschreven ten aanzien van alarmering, opschaling, leiding en coördinatie, informatiemanagement, crisiscommunicatie en nazorg. Verder is het cruciaal dat scholen een stevig netwerk onderhouden met hun publieke en private ‘veiligheidspartners’. Het gaat om kennis en kennissen!
‘Crisisbeheersing doe je er niet zo maar even bij’
Als het op een school daadwerkelijk goed misgaat, dan dient er snel een professioneel crisisteam te worden samengesteld. De deskundigheid van de functionarissen die een rol vervullen in het crisisteam dient op peil te worden gebracht. Er moet daarom voldoende aandacht zijn voor het vakkundig opleiden, trainen en oefenen van deze mensen. Daarbij dienen ook met enige regelmaat alle medewerkers en leerlingen te worden betrokken. Veiligheid is een verantwoordelijkheid van allen die binnen de school werkzaam zijn.
Crisisbeheersing doe je er niet zomaar even bij. Repareer het dak van het huis zolang het nog droog is. Een mooi voorbeeld is de zorgsector waar men de afgelopen 10 jaar met steun van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een inhaalslag heeft gemaakt in de voorbereiding op ernstige crisissituaties. Onderwijssector, aarzel niet, wees proactief en handel voor het te laat is. De leerlingen en ouders rekenen op u!
