Het begin van het jaar is traditiegetrouw hét moment om hoopvolle voornemens te maken. Met ambitieuze, maar haalbare doelen kunnen vastgeroeste patronen worden doorbroken. Dit biedt kansen om zelfs het schijnbaar onmogelijke te realiseren. Een prestigieus 2030-doel blijkt hierbij cruciaal. Het geeft richting aan toekomstige dienstverlening en biedt ruimte om een wezenlijke impact te maken op het innovatieklimaat, terwijl de overheid haar leidende voorbeeldrol benut.
Op 15 april 2019 werd de wereld opgeschrikt door brand in de Notre-Dame. Beelden van de instortende torenspits gingen de wereld over. Kort daarna beloofde president Macron de kathedraal binnen vijf jaar te herstellen. Zijn ambitieuze uitspraak oogstte zowel kritiek als bewondering. Toch is dit ‘man-on-the-moon’-moment een voorbeeld van hoe grootse doelen haalbaar kunnen zijn.
Dominantie stip op de horizon
De relevantie van zo’n inspirerende ambitie blijkt wel als we in de verandertheorie duiken. Waar boekenkasten over vol zijn geschreven. Met tal van inzichten en wijze lessen. Maar waarbij het uiteindelijk om drie essentiële scharnierpunten gaat: 1) urgentie (help, mijn schoenen staan in de fik), 2) sense of excitement (de stip op de horizon, het beloofde land) én 3) energie (show it: niet alleen zwetsen maar vooral doen, het zetten van onomkeerbare stappen).
Terug naar hier en nu
Laten we eens focussen op het thema ‘krapte op de arbeidsmarkt’. Waar werkelijk iedere overheidsorganisatie mee te maken heeft. Resulterend in de meest indrukwekkende reclamecampagnes. Waarbij we kans zien om elkaar in die ‘war for talent’ volop te beconcurreren. Met een flink insanity-gehalte: doing the same thing over and over again while expecting different results. Terwijl de feiten (bron: recente SER-rapportage) alarmerend zijn: prognoses in de zorg, jeugdzorg en het sociaal werk geven aan dat de onvervulde vraag in de komende vijf jaar oploopt van nú 50.000 naar straks 135.000 collega’s. In de kinderopvang is dat getal nog dramatischer: van 5.000 nu naar 29.000 in 2030. In het onderwijs bedraagt het actuele tekort nu al 15.000. Bij Defensie staan meer dan 9.000 militaire vacatures open. De politie heeft 11.000 vacatures openstaan. Maar ook uitvoeringsdiensten als Belastingdienst, DJI, UWV en NVWA kampen met aanzienlijke personeelstekorten.
Werkdruk en uitval
Onderschat de consequenties niet: willen we onze infrastructuur (wegen, vaarwegen, droge voeten) toegankelijk houden dan heeft Rijkswaterstaat voor haar vervangings- en renovatieopgave tot 2030 een opgave die vier keer groter is dan dat men met de huidige capaciteit aankan.
In de kinderopvang leidt een hogere werkdruk onder professionals tot meer uitstroom en ziekteverzuim. Dit leidt tot een groter gebrek aan aandacht voor het kind. Waarmee men gedwongen wordt om zzp’ers in te zetten. Maar vanwege hun korte aanwezigheid, komen taken als administratie en oudergesprekken op het bordje van de vaste krachten terecht, wat weer leidt tot een verhoging van hun werkdruk.
Bij de IND leidt de mix van openstaande vacatures en toegenomen asielinstroom tot overschrijding van de wettelijke beslistermijn. In totaal wachten meer dan 70.000 asielzoekers op een beslissing. Binnen de politie leidt krapte tot scherpere keuzes. Daarbij gaat het om de vraag in welke zaken het wel/niet zinvol zijn om tijd en moeite te investeren. Zo wordt al jaren een deel van de zaken betrekking hebbend op cybercrime, fietsendiefstal en vandalisme vroegtijdig beëindigd door personeelsgebrek.
Een gave 2030 ambitie
Iets in mij zegt dat deze urgentie moet leiden tot een prestigieuze stip op de horizon. Voorzien van een 2030-ambitie die energie geeft. Waarbij de ambtenaar als aanjager van de verandering wordt gepositioneerd – niet als hoeder van het bestaande. Passend in onze ambitie om een van de best functionerende overheidsorganisaties te zijn. Leidend tot een beloofd land met een mix van inzet van toepassingen van:
- Technologie: drones, robots, datadelen, kunstmatige intelligentie, genetica, nanotechnologie, quantumcomputers, et cetera
- Re-engineering: het opnieuw inrichten en versimpelen van integrale ketens/end-to-end processen met als doel ingrijpende verbeteringen te realiseren op toegankelijkheid, kwaliteit, doorlooptijd, kosten en service
- Launching customer: afdwingen overheidsinkoopmacht van > €100miljard, voorbeeldrol van de 300.000 ambtenaren
- Synergie en schaalvoordelen binnen concern Rijk: pas toe of leg uit
Resultaten mét impact
Met deze aanpak kan de overheid niet alleen haar eigen dienstverlening verbeteren, maar ook bijdragen aan een sterker innovatieklimaat. Gericht op opschaling. Wat dan weer een prachtig voorbeeld kan zijn voor andere thema’s of sectoren. Nog los van onze attractiviteit op de arbeidsmarkt of de exportwaarde naar onze EU-collega’s. Zoals de bekende Britse historicus Arnold Toynbee het verwoordde: ‘Het is een tegenstrijdig, maar ten diepste levensprincipe dat je de grootste kans hebt een doel te bereiken als je je niet op dat doel zelf richt, maar op een ambitieuzer, verder gelegen doel’.
Een prachtig verlangen voor 2025, of niet soms?
Bron: Pexels/Pierre Blaché
Geef een reactie