Op 29 november 2024 vond de conferentie Blij met het regeerprogramma?!’ plaats. De conferentie was georganiseerd door de Vereniging De Nieuwe Ambtenaar. Een van de inleiders was Roel Bekker, voormalig secretaris-generaal en bijzonder hoogleraar arbeidsverhoudingen bij de overheid aan de Universiteit Leiden. Hij verbaast zich erover dat ambtenaren en vakbonden tot nu toe nauwelijks publiekelijk hebben gereageerd op de kabinetsplannen om te bezuinigen op het ambtelijk apparaat.
Roel Bekker vervulde een leidende rol bij de hervorming van de rijksdienst in de periode 2007-2010. Bovendien is hij auteur van de boeken Marathonlopers rond het Binnenhof, Dat had niet zo gemoeten en recent De hoogste ambtenaar.
Buitengewoon ongepast
Bekker nam geen blad voor de mond en deelde vrijuit zijn inzichten over de plannen van het kabinet Schoof en de reacties van de ambtenaren tot nu toe. In de plannen van het kabinet wordt onder meer fors gesneden in het ambtelijk apparaat en is een nullijn voor ambtenaren voor 2026 vastgesteld. Bekker verbaast zich erover dat ambtenaren en vakbonden tot nu toe nauwelijks publiekelijk hebben gereageerd op de kabinetsplannen. Over de, in zijn ogen ‘buitengewoon ongepaste’, nullijn voor 2026 heeft hij, tot zijn verbazing, helemaal geen reacties gehoord.
De regie van de afslanking ligt volgens Bekker momenteel geheel bij de minister van Financiën. Hij mist hier de minister van Binnenlandse Zaken en hij roept ambtenaren (de top) en vakverenigingen op om meer initiatief te nemen. Bekker: ‘Het is geen boze droom waar we straks uit ontwaken.’
Afslanking dringend gewenst
Volgens Bekker is de afslanking, gelet op de explosie van het apparaat in de afgelopen jaren, dringend gewenst en moet die gepaard gaan met verbeteringen. Denk aan het verbeteren van de totale ambtelijke dienst met als voorbeeld de Public Service Act uit het Verenigd Koninkrijk. En hij denkt aan het vergroten van de externe gerichtheid van ambtenaren. Bekker noemt moeiteloos zes richtingen voor verbetering die gepaard kunnen gaan bij het gericht afslanken. Ook pleit hij voor een scherp onderscheid tussen het politieke en het ambtelijke domein.
Bij de afslanking ziet hij een grote verantwoordelijkheid voor het ambtelijk apparaat zelf en niet van de politiek: ‘Ga uit van de eigen kracht en heb aandacht voor kwaliteit. Draag uit dat de ambtelijk dienst een onmisbaar instituut is.’
Bekker is uiteindelijk niet optimistisch over het verloop van dit proces vanwege de rol die ambtenaren tot nu toe hebben ingenomen.
Projectversneller overheidsprojecten zegt
Ik ben zeer geïnteresseerd in de “zes richtingen voor verbetering die gepaard kunnen gaan bij het gericht afslanken”. Kan je die aan de lezer meegeven?