Beste Lisette en Martijn,
In deze wekelijkse reeks onderzoeken Merlijn Ballieux, Martijn Jebbink en Lisette de Waard de praktijk van samenwerken aan complexe maatschappelijke opgaven. Van binnen en van buiten.
In politiek en media wordt met overtuiging een spel gespeeld dat voor veel mensen steeds minder aansluit op de echte wereld. Een game zoals Eric Berne in het boek Games People Play bedoelde: oneindige actie-reactie patronen met verborgen bedoelingen en voorspelbare uitkomsten. De bekendste game is wat hij noemde If it weren’t for you: ‘ik wil niets liever dan… maar persoon X of organisatie Y maakt het me onmogelijk.’ Volgens Berne is het helemaal niet de bedoeling dat persoon X of organisatie Y uit de weg gaat, omdat dan pijnlijk duidelijk wordt dat de ‘ik’ een keizer zonder kleren is.
Ook wij ambtenaren zijn er goed in onze eigen rol te ontkennen als het er op aankomt, en tegelijk hard te werken om de mythe van onze positie in stand te houden. De overheid zonder kleren. Het is goed dat we erkennen dat het klassieke ‘ambtelijke spel’ – waarin vorm, functie, beheersing en rituelen centraal staan – niet meer goed werkt in 2022. Daarvoor zijn de maatschappelijke uitdagingen te complex, inwoners te kritisch en beeldvorming te dominant. En die acceptatie is nog verdomd lastig, want de beloningen zijn groot: carrière maken, de slimste zijn, dicht bij het vuur zitten. In die wereld is het nooit stil, en blijft de toekomst ons verbazen.
‘We moeten de wereld van de controle verbinden met die van de creatie’
Het venijnige van de grote opgaven is dat ze niet alleen too big to fail zijn, maar ook too big to handle lijken. Daarom moeten we de wereld van de controle veel meer verbinden met een andere wereld: die van de creatie. Hier zit de ruimte voor luisteren en reflectie, voor fouten maken en daarvan leren, voor niet weten en toch iets doen. De kleine stappen én de grote vragen. En soms: stilte.
De grens tussen deze twee werelden, die we beide nodig hebben, wordt in veel teams en organisaties strikt en onzichtbaar bewaakt, en iedereen weet: controle gaat boven creatie. Dus hoe kunnen we creatie en controle dan integreren? Dat vraagt iets van beide kanten. Tegen iedereen die bezig is met de kleine stappen wil ik zeggen: wees trots op je werk, roep van de daken wat gehoord moet worden en wees niet bang om klein te zijn (want dat ben je niet). Tegen iedereen die bezig is met het managen van het hier en nu wil ik zeggen: ga eens wat meer naar buiten, luister naar de stille geluiden en wees niet bang om groots te zijn.
Groet,
Martijn
