Verontwaardiging burgers kan democratische rechtsstaat versterken

Verontwaardigde burgers staan vaak negatief in het daglicht. Zij kunnen de grenzen van de democratische rechtsstaat opzoeken of die overschrijden. Hun verontwaardiging kan echter ook positief worden geduid, als een uiting van betrokkenheid. De overheid kan daar haar voordeel mee doen. Dat staat in de essaybundel #WOEST van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB).

Op uitnodiging van de Raad bespreken toonaangevende experts uit verschillende disciplines hoe de overheid het beste kan omgaan met de verontwaardiging van burgers. Het is namelijk een uiting van betrokkenheid, omdat boosheid laat zien waar burgers belang aan hechten en waarvoor zij in actie willen komen. Die actie kan leiden tot maatschappelijk initiatief en politieke vernieuwing. De boosheid van burgers kan de democratische rechtsstaat zelfs versterken mits deze in goede banen wordt geleid.

Een centrale les in de bundel is dat de overheid zich kan voorbereiden op de verontwaardiging van burgers en mogelijk zelfs haar voordeel hiermee kan doen als zij deze onbevreesd tegemoet treedt. De uitdaging daarbij is dat de overheid zich kwetsbaar en zelfkritisch moet durven opstellen als de situatie daar om vraagt, maar dat zij tegelijkertijd daadkrachtig dient te blijven staan en strijden voor de kernwaarden van de democratische rechtsstaat.

Aanleiding voor de bundel vormde recente voorbeelden van het grensoverschrijdend gedrag van verontwaardigde burgers. Denk aan mensen die tijdens een raadsvergadering over de komst van een azc het gemeentehuis bestormen, demonstranten die andersdenkenden of de politie belagen, en burgers die de deur van een partijleider bekladden, auto’s van wethouders in brand steken of burgemeesters kogelbrieven sturen.