De Opgave Centraal? Er waart een spookduo door bestuurlijk Nederland: het spook van ‘opgavegericht werken’ en van ‘publieke waardecreatie’. Het zijn de nieuwe buzzwords in en om het openbaar bestuur. Beide reflecteren nobele intenties. In plaats van hun eigen structuren, regels en routines tot uitgangspunt van haar handelen te nemen, moeten overheden zich organiseren rond de maatschappelijke opgaven die moeten worden geadresseerd.
‘Opgavegericht werken en public value management impliceren een breuk met meer dan honderd jaar theorie en praktijk’
De slogan ‘een gezin, een plan’ in de jeugdzorg was een vroeg voorbeeld van zulk denken. Nu zien we het op allerlei terreinen. Overheden en hun partners moeten elkaar vinden in pragmatische, probleemgerichte, adaptieve netwerken. Ambtenaren moeten zich opstellen als boundary spanners. De cliëntervaring moet via designmatige technieken luider doorklinken in de beleidsvorming dan traditioneel het geval is. Geldstromen en verantwoordingslijnen moeten worden afgestemd op het bereiken van maatschappelijke resultaten. Overheden moeten open staan voor maatschappelijke initiatieven – van burgers, bedrijven, non-profits, ‘vitale coalities’ – en deze faciliteren in plaats van ‘plat reguleren’. Mark Moore’s strategische driehoek moet het nieuwe ankerpunt voor publieke managers worden, en hen bevrijden uit het keurslijf van het principaal-agentdenken.
Makkelijk gezegd, maar niet zo makkelijk gedaan. Opgavegericht werken en public value management impliceren een breuk met meer dan honderd jaar theorie en praktijk van openbaar bestuur. Weg ‘regels zijn regels’. Weg ‘je gaat erover of je gaat er niet over’. Weg ‘ministeriële verantwoordelijkheid’. Weg ambtelijke kokers. Weg evenzeer verkokerd ‘maatschappelijk middenveld’. Weg overheid als sturingscentrum. Weg dus met een bestuursfilosofie en een set van diepgewortelde instituties en reflexen die ons in de twintigste eeuw geen windeieren hebben gelegd, maar die ons in de 21e eeuwse ‘VUCAwereld’ (volatility, uncertainty, complexity, ambiguity) in toenemende mate in de weg zijn gaan zitten.
Nederland moet, linksom of rechtsom, een openbaar bestuur krijgen dat is ingericht voor de vraagstukken waarmee we nu en straks worstelen
Op het Festival der Bestuurskunde, dat 21 september plaatsvind in de Maassilo in Rotterdam, verkennen we hoe ver we in de Nederlandse bestuurspraktijk zijn gekomen in het vorm en inhoud geven aan opgavegerichte publieke waardecreatie. We zullen enkele aansprekende successen – denk aan het Deltaprogramma – voor het voetlicht brengen. We zullen echter ook de dilemma’s die de nieuwe bestuursfilosofie met zich meebrengt onder ogen zien. We zullen de proef op de som nemen en voor twee prangende maatschappelijke vraagstukken – schuldhulpverlening en energietransitie – bediscussiëren hoe een effectieve opgavegerichte bestuurlijke aanpak eruit ziet, en nagaan wat ons in de weg zit om deze ook daadwerkelijk te gaan hanteren.
Nederland zal, linksom of rechtsom, een openbaar bestuur moeten krijgen dat is ingericht voor de vraagstukken waarmee we nu en straks worstelen, in plaats van dat het gegrondvest blijft op leerstukken en heilige koeien – denk aan het ‘huis van Thorbecke’ – die niet meer van deze tijd zijn. Ik hoop dat het Festival ook dit jaar inspirerende ontmoetingen tot stand brengt.
Voor meer informatie en aanmelden, klik hier.
Geef een reactie