Steeds meer overheidsorganisaties hebben een open data portal. Op deze portals zijn tientallen soms honderden of meer datasets te vinden gerelateerd aan verschillende beleidsterreinen. Open Data worden ook wel het nieuwe goud genoemd en gezien als een kostbare ‘grondstof’ voor burgers (zie onderaan deze tekst). Goede voorbeelden zijn er. Zo maken zowel de Buienradar als de bevingskaart van de Groninger Bodem Beweging (zie onderaan deze tekst) gebruik van open data van het KNMI.
‘Het aantal gebruikers van open data laat te wensen over’
Open data, data die toegankelijk en herbruikbaar zijn, worden dan ook als belangrijk gezien voor een democratie. Open data kunnen de transparantie van de overheid bevorderen. Burgers kunnen zo initiatieven van de overheid monitoren. Daarnaast kunnen open data gebruikt worden door externe stakeholders voor innovatieve en commerciële doeleinden. Tot slot krijgen burgers door open data de mogelijkheid om actief te participeren in overheidsprocessen zowel bij besluitvorming als het maken van beleid.
Open Data hebben dus potentie. Maar nuance is op zijn plaats want de praktijk is weerbarstig. Uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat er diverse barrières zijn die het potentieel van open data hinderen. Tot nog toe laat het aantal gebruikers van open data te wensen over. Potentiële gebruikers hebben gebrek aan kennis en vaardigheden om met open data te werken en weten niet altijd wat de mogelijkheden zijn. Dit geldt zowel voor gebruikers buiten als in overheidsorganisaties. Het is daarom belangrijk dat potentiële gebruikers weten dat de data er zijn en dat deze bruikbaar en relevant kunnen zijn. Relevant zijn data die inzicht geven in een voor de gebruiker interessant maatschappelijk vraagstuk of bijdragen aan het oplossen daarvan.
‘Door open data krijgen burgers de mogelijkheid om actief te participeren in overheidsprocessen’
Anderzijds zijn er ook diverse barrières bij overheidsorganisaties. Dit heeft te maken met een gebrek aan technische, financiële en personeelscapaciteit, met bescherming van persoonsgegevens en intellectueel eigendom. Maar soms ook met een gebrek aan politieke steun en steun vanuit het management. Het gebruik van open data vereist niet alleen ondersteuning maar ook veelal een nieuwe manier van werken, een cultuuromslag. Al bij het genereren van de data moet nagedacht worden over hoe de data ontsloten zal worden. Welke labels en categorieën worden er bijvoorbeeld gebruikt bij het maken van een dataset, zodat de dataset straks ook begrijpelijk en vindbaar is voor anderen. Tot slot gaat het ook om bijvoorbeeld het vooraf maken van afspraken over het openbaar maken van de data met interne en externe partijen, zoals onderzoeksbureaus.
Overheidsorganisaties beschikken over veel informatie. Datasets hebben de potentie van een kostbare grondstof van een democratische staat, maar er moet nog veel werk worden verzet om het potentieel ook ten volle te kunnen benutten.
Bronnen
Attard, J., Orlandi, F., Scerri, S., & Auer, S. (2015). A systematic review of open government data initiatives. Government Information Quarterly, 32(4), 399-418.
Meijer, A. (2015). E-governance innovation: Barriers and strategies. Government Information Quarterly, 32(2), 198-206.
Open Government Data www.opengovernmentdata.org accessed 20 Februari 2016
