Hoe kan de overheid een aantrekkelijke werkgever zijn in deze krappe arbeidsmarkt? Wendbaar ABC van Basile Lemaire is ontstaan uit in de praktijk opgebouwde, herkenbare elementen en dito aanpak, die laagdrempelig en visueel van aard is, vindt Robbert Coops.
Op 13 oktober vindt in Den Haag in de Fokker Terminal een vakbeurs plaats speciaal gericht op HR-managers die hoogstwaarschijnlijk collectief met hun handen in het haar zitten. Want waar haal je medewerkers vandaan? Dat geldt des te meer voor de publieke sector. Maar ook: hoe houd je ze gemotiveerd en enthousiast binnen boord? De beurs HR Live – vol met presentaties, lezingen en discussies – zal vast een groot aantal lessons learned, methodes, visies en benaderingen opleveren, althans dat is de verwachting.
Hoge verwachtingen
En die verwachting ligt zeker bij gemeenten hoog, want zij blijken in de gevarenzone te zitten. Code rood, aldus hoofd arbeidsmarktinformatie Rob Witjes bij het UWV. Ook Patricia Honcoop van A&O fonds Gemeenten is somber gesteld. Niet alleen komen gemeenten steeds moeilijker aan personeel – nog meer vacatures uitzetten werkt niet – maar er worden ook steeds meer nieuwe taken aan het toch al forse gemeentelijke repertoire toegevoegd. Dat wringt omdat gemeenten van oudsher klassieke organisaties vormen die nauwelijks in staat zijn te anticiperen op nieuwe omstandigheden. Hoe met die nieuwe omstandigheden om te gaan in een overspannen arbeidsmarkt, met vergrijzing, deeltijd, hybride teams, veranderende arbeidsomstandigheden, digitalisering en vooral uitgesproken verwachtingen op het terrein van loopbaan, bevoegdheden, opleiding en persoonlijke ontwikkeling? Om daaraan als werkgever te voldoen zal vooral de interne organisatie en de daarbij behorende procedures en werkwijze aangepast moeten worden aan de huidige eisen en wensen van nieuwe, maar ook al in dienst zijnde werknemers/ambtenaren.
Vaak blijkt dat die wensen en eisen aardig overeenkomen met die van de afnemers van in dit geval gemeentelijke producten en diensten: flexibiliteit, transparantie, digitalisering, het zijn allemaal herkenbare kwaliteiten – of zouden dat moeten zijn. De overlap is duidelijk. Nu de aanpak en implementatie nog.
Wendbaar ABC
Er zijn ontelbare voorbeelden, methoden, modellen, experimenten en visies om organisaties duurzaam en agile te maken en vooral ook te houden. Een van die methodes is door bestuurskundige Basile Lemaire ontwikkeld. Hij is agile transformatiecoach en leidt en begeleidt vanuit die functie veranderprocessen bij de overheid. Zijn “Wendbaar ABC” bevat – gelukkig! – geen rocket science maar is ontstaan uit in de praktijk opgebouwde, herkenbare elementen en dito aanpak, die laagdrempelig en visueel van aard is. De A staat overigens voor ambitie, de B voor benefits en de C voor concrete acties.
‘De kans dat ambtenaren langer bij een wendbare werkgever willen werken, is groot’
Die aanpak leidt tot slimme combinaties van verantwoordelijkheden, concreet en in logische samenhang, gezamenlijke doelen, overzichtelijke en gevisualiseerde (ook digitaal) taken en behapbare en haalbare afspraken. De werkwijze belooft te kunnen worden ingezet bij veranderingen voor elk type team en teamproces, voor managementteams, uitvoerende, dienstverlenende en ondersteunende teams, marketing, human resources, communicatie en beleid. Dat is nogal wat. Maar de resultaten en ervaringen bij enkele gemeenten en waterschappen blijken positief, vooral omdat door het toepassen van het ABC snel duidelijk wordt welke door de hele organisatie gedragen centrale doelstellingen en missies er zijn, welke vaste regels met duidelijke verantwoordelijkheden moeten worden gevolgd – en welke niet.
‘Er ontstaat een zelfsturende organisatie die betrokkenheid en werkplezier bij medewerkers verhoogt’
Meer overzicht leidt zo tot meer inzicht en een meer logische en functionele onderlinge afstemming binnen een gemeente, waterschap of welke publieke organisatie dan ook. Maar het leidt ook tot het verminderen van de werkdruk omdat ballast wordt weggesneden en onnodige/overbodige taken niet meer hoeven worden uitgevoerd. Daardoor – en hier veren HR-professionals op – ontstaat een zelfsturende organisatie waardoor betrokkenheid en werkplezier bij de medewerkers wordt verhoogd. Juiste kennis en vaardigheden zullen worden bijeengebracht waardoor de effectiviteit in het (samen)werken toeneemt. En dat komt de juiste waarde voor burgers ten goede. Tel uit je winst!
Het lijkt allerminst een garantie, maar de kans dat ambtenaren langer bij zo’n wendbare organisatie willen werken is groot. Of dat ook voor potentiële nieuwkomers geldt zal nog moeten blijken. Het is in ieder geval de moeite waard om kennis te nemen van zijn aanpak of die van andere liefst beproefde methodes. Maar – zo waarschuwt Lemaire – “wendbaarheid moet je wel borgen in de vezels van de organisatie” anders werkt het niet. Waarvan akte.
*Basile Lemaire, Wendbaar ABC, Lagant Management Consultants, Utrecht (zie: www.wendbaarabc.nl)
