Ambtelijk vakmanschap

Dick Schoof nam dit voorjaar deel aan het debatprogramma Reuring!Café, met als thema: uitvoering verstikt in regelcomplexiteit. Myrthe Stijns, projectmanager platform O, interviewt Schoof over de regelcomplexiteit waar hij als secretaris-generaal van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) mee te maken heeft. Dit interview is afgenomen naar aanleiding van het Reuring!Café met als thema:...

Een van de maatregelen van het kabinet om nieuwe incidenten zoals de toeslagenaffaire te voorkomen, is het versterken van het ambtelijk vakmanschap. Maar het is de vraag of professionele competentieversterking afdoende is, als ambtelijk handelen op collectief niveau tot ongewenste maatschappelijke uitkomsten leidt, stellen Meike Bokhorst en Reinier van Zutphen. In zijn boek Zo hadden...

De scheidende directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau Kim Putters – die binnenkort voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER) wordt – houdt de politiek, maar zeker ook de sociaaleconomische partners een spiegel voor met zijn betoog over het pijnlijk ontbreken van sociale samenhang, stelt Robbert Coops. Om daar wat aan te doen pleit hij...

Het jaar 2021 zit er bijna op. Een jaar van grote complexe opgaven, die niet gemakkelijk oplosbaar zijn. Of zoals Ben van de Burg het enkele weken geleden op BNR nieuwsradio zo treffend zei: 'We hebben nu een lockdown nodig om de files terug te dringen.' Hoe cynisch deze boodschap ook is, het laat zien...

Tijdens de uitreiking van de overheidsawards gisteren is Cor Burgmeyer uitgeroepen tot de Overheidsmanager van het Jaar 2021 en XTC, daar zit een luchtje aan tot de Beste Overheidsinnovatie van het Jaar 2021. Wil Rutten ontving de Hans Dijkstal Award. Burgmeyer is directeur Uitvoering Klant en Service bij het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen). De jury noemde...

De Kinderopvangtoeslagaffaire zorgde voor enorm leed bij de slachtoffers en bracht grote fouten aan het licht bij de overheid. Hans Wilmink wil voorbij de schuldvraag kijken en trekt vijf lessen uit de Toeslagenaffaire. ‘Het is tijd voor een nieuwe impuls voor het ambtelijk vakmanschap.’ De Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) heeft haar verhoren over de Toeslagenaffaire afgerond...

De intensieve samenwerking van (top)ambtenaren met ministers heb ik eerder beschreven als samen op een tandem zitten. In mijn boek Met ministers op de tandem, heb ik vermeld dat de minister het stuur in handen heeft en de ambtenaar stevig moet trappen. Maar in mijn gespreksronde over publiek leiderschap kreeg ik de vraag of ik...

Ambtelijk vakmanschap roept warme beelden op van in tradities geworteld handwerk, uitgevoerd door authentieke vakmensen. Tegelijkertijd is de Nederlandse maatschappij en daarmee het openbaar bestuur aan voortdurende veranderingen onderhevig. Die veranderingskrachten werken constant in op de rol van de ambtenaar en de eisen die aan zijn werk worden gesteld. Dienen & beïnvloeden, het dit voorjaar...

Anne Langenesch is de winnaar van de Publiek Denken Top 100 Beste Ambtenaar van het Jaar 2018. Dat heeft juryvoorzitter Han Polman vanavond bekendgemaakt tijdens een feestelijke bijeenkomst in het stadskantoor van de gemeente Utrecht. Als programmamanager Omgevingswet in de gemeente Zaanstad heeft Langenesch een voorbeeldfunctie. Vanuit andere Nederlandse gemeenten komt men kijken hoe Zaanstad...

Denken over doen, lijkt vanzelfsprekender dan het in de alledaagse praktijk van het openbaar bestuur is. De reflexive practioner (Schön) is, ook in het openbaar bestuur, eerder uitzondering dan regel. Werkdruk en de waan van de dag maken het vaak ook moeilijk om tijd te vinden voor afstandelijke reflectie op eigen en andermans handelen. Toch...

De finalisten van de Publiek Denken Top 100 Beste Ambtenaar 2018 zijn bekend. Na het tellen van ruim 11.000 stemmen die via Twitter, de website en Linkedin werden uitgebracht zijn de volgende kandidaten in de top 12 beland: Decentrale overheden, management: - Marjon van der Maat, afdelingshoofd Dienstverlening, gemeente Tilburg - Laurens Bijl, gelukscoördinator, gemeente...

De nominaties voor de Publiek Denken Top 100 van het Jaar 2018 zijn bekend. Welke ambtenaar maakt kans om Beste Ambtenaar te worden en volgtde winnaar van vorig jaar Hedzer Pathuis op? Stemmen kan op de website van Publiek Denken tot en met woensdag 31 oktober 18.00 uur. Ook is het mogelijk om via Facebook,...

Van overheidsmanagers wordt steeds meer gevraagd. Ze moeten horizontaler werken. Gezagsverhoudingen zijn minder vanzelfsprekend en iedereen bemoeit zich met alles. Bovendien moeten ze leren omgaan met nieuwe technologieën. Om de beste krachten aan te trekken, zou de overheid maatregelen moeten nemen, zegt Zeger van der Wal, bijzonder hoogleraar op de Ien Dales leerstoel. Neem Singapore:...

I quit, dat is eigenlijk hoe ik deze blog wilde noemen. Ik stop, ik houd er mee op, ik gooi de handdoek in de ring. Al jaren maak ik me hard voor innovatie bij de overheid. En ik niet alleen, het is een ware ontdekkingstocht waarbij ik veelal dezelfde mensen tegenkom. Mensen die jaar na jaar hetzelfde...

De tiende en laatste Ambtenaar 2.0-dag vindt dit jaar plaats in de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Justitie en Veiligheid op de Turfmarkt in Den Haag op vrijdag 12 oktober. In de afgelopen 10 jaar heeft het netwerk Ambtenaar 2.0 veel innovaties in de samenleving en bij de overheid een podium gegeven. En...

De drie finalisten voor de Verkiezing van de Overheidsmanager van het Jaar 2018 zijn bekend. Het gaat om: Desirée Curfs- Directeur Stroomopwaarts Rob Keet - Teamleider Grootschalig Optreden, Nationale Politie (eenheid Noord-Holland) Emine Özyenici- Directeur Informatievoorziening en Inkoop, ministerie van Justitie en Veiligheid Commissaris van de Koning in de provincie Drenthe Jetta Klijnsma is voorzitter...

De finalisten van de Verkiezing ‘Beste Overheidsorganisatie van het Jaar’ voor 2018 zijn bekend. De kandidaten zijn: gemeente Heerhugowaard, Rechtbank Rotterdam en Waterschap Aa en Maas.  De jury over Gemeente Heerhugowaard De gemeente Heerhugowaard is een moderne overheidsorganisatie die zich blijft doorontwikkelen. De cultuur van ‘denken in kansen’ in combinatie met vraaggericht handelen, openheid, flexibiliteit,...

Het succes of het falen van een project of programma kent vele vaders en moeders. Een van de indicatoren is de mate waarin een team groupthink en een tunnelvisie weet te vermijden en openstaat voor andere invalshoeken. Verrassend is dat de drempel om een frisse blik van buiten te organiseren nog altijd hoog is. Tegenspraak...

Op 26 september vindt de Nacht van de Integriteit 2018 plaats. Tijdens de nacht spreken dagelijkse bestuurders van decentrale overheden met elkaar en met experts over de vraag hoe zij hun bijzondere verantwoordelijkheid voor de integriteit van het openbaar bestuur goed kunnen vormgeven. De ‘Nacht’ sluit aan bij de actualiteit. Veel gaat goed maar ook...

Resultaten halen op politieke en bestuurlijke prioriteiten is de belangrijkste reden van ons bestaan. We zijn immers op aarde om met windmolens duurzaamheidsdoelstellingen te halen, obesitas bij jongeren tegen te gaan door slimme activeringsprogramma’s en de druk op onze sociale voorzieningen te verlagen door participatie-activiteiten aan te bieden. Helaas duurt het soms allemaal wel heel...

Er gaan wel eens dingen mis bij publieke organisaties. Soms roept dat de vraag op: is de basis hier wel op orde? Maar wat betekent dat eigenlijk? Hoe zie je of een organisatie de basis op orde heeft of juist niet? Wat doen goed presterende organisaties? En wat kun je doen om echte missers te...

Het is vandaag Internationale Yogadag! Wist je dat er 1,6 miljoen Nederlanders aan yoga doen? Ook voor overheidsorganisaties kan yoga betekenis hebben, vooral bij transities. Daarover schreef ik, rijksambtenaar, mijn scriptie als afsluiting van mijn opleidingen tot yogadocent, die ik naast het werk volgde.[1] Het is niet (alleen) een pleidooi om yoga te doen. Het belang...

Publiek Denken organiseert dit jaar de achtste editie van de PD Top 100 Beste Ambtenaar. Deze verkiezing richt de schijnwerper op ambtenaren die een excellente prestatie hebben geleverd. Wie zijn de succesvolle sleutelfiguren bij de overheid? En wat maakt hen tot een voorbeeld voor anderen? Tot 15 oktober kunnen ambtenaren een collega nomineren. In totaal...

Hoe ziet een gemiddelde werkdag van een topambtenaar bij het rijk eruit? Dat ondervonden drie winnaars van de Scriptieprijs Arbeid en Organisatie. Onderdeel van de prijs: een dagje meelopen met een topambtenaar. In dit laatste deel van een drieluik: een verslag van Erik-Jan van Dorp, winnaar derde prijs, en een reactie van Harry Paul, kwartiermaker...

Eerder dit jaar schreef ik een column over Tegenspraak graag, het nieuwe boek van Mark Frequin, over het tegenspreken van ministers door hun ambtenaren. Daarin beschrijft hij hoe belangrijk goede tegenspraak is, maar tegelijkertijd hoe lastig dat soms kan zijn omdat degene die je tegenspreekt hoger in rang staat. Nu zit niet iedere ambtenaar wekelijks...

Hoe ziet een gemiddelde werkdag van een topambtenaar bij het rijk eruit? Dat ondervonden drie winnaars van de BZK-scriptieprijs Arbeid en Organisatie. Onderdeel van de prijs: een dagje meelopen met een topambtenaar. In dit tweede deel een verslag van Bart Beerens, winnaar tweede prijs, en een reactie van Jaap Uijlenbroek, directeur-generaal Belastingdienst bij het ministerie...

Tegenspraak geven is lastig, zelfs voor topambtenaren. Vaak is de boodschap die wordt gebracht niet welkom en dat kan de verhoudingen op scherp zetten. Bovendien: de tegengesproken bewindspersoon kan je het leven zuur maken en dat is soms een ongemakkelijk gevoel. DG Mobiliteit bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat Mark Frequin schreef een boek...

Het dienen van de publieke zaak of het algemeen belang is voor veel ambtenaren een belangrijke reden om in het openbaar bestuur te gaan werken. Een genormaliseerde rechtspositie verandert daar niets aan. De aankomende normalisering is wel de perfecte aanleiding om met elkaar te spreken over de waarden van het ambtelijk vak en hoe deze...

Op 24 november was de Ambtenaar 2.0 dag in de Kromhoutkazerne in Utrecht. Secretaris-generaal van Defensie Wim Geerts gaf bij de opening aan dat Defensie zoekt naar partnerschappen met andere overheden. Dat ze continu in verandering en beweging zijn, responsive to change om te overleven. Defensie staat open voor alles, mensen en ideeën. Ze willen verbindingen leggen die goed zijn...

De kop van dit artikel is het antwoord van een gemeentesecretaris op de vraag: wat heb je nodig om meer aandacht te besteden aan je eigen duurzame inzetbaarheid? Duurzame inzetbaarheid is al zo’n 20 jaar een terugkerend onderwerp in gemeenten. Een beetje uitgekauwd lijkt wel, want er zijn urgentere politieke en maatschappelijke kwesties, die altijd...

Feedback - eufemisme voor kritiek - als een cadeautje. Ja ja! Je collega, leidinggevende of klant storten, vaak ongevraagd, hun commentaar over je heen. Rustig, niet meteen reageren of in de verdediging schieten, vat het niet persoonlijk op, toon begrip voor de zorg voor de ander, bedank voor de feedback, leer ervan, blijf positief. De...

'De overheid is er om maatschappelijke vraagstukken op te pakken en samen met de betrokkenen doelen te bereiken die met de samenleving afgesproken zijn.' Dit pleidooi voor een nieuwe ambtelijke cultuur[1] is nu, 12 jaar later, nog steeds van kracht. Gelukkig is er vooruitgang te melden, maar de oude cultuur is hardnekkig. Uit de verhalen...

Vroeger had je de drie R-en. De oudere vrouwen (boven de veertig, zeg maar ) predikten Rust, Reinheid en Regelmaat. Het leven was niet makkelijk maar wel overzichtelijk. Maandag wasdag, woensdag gehaktdag en zondag rustdag. Timemanagement avant la lettre. Als je iets niet wist, dan discussieerde je daar uren over en degene met de meeste overtuigingskracht...

Samenwerken. Op ambtelijk niveau, zoals dat in nette bewoordingen heet, werken we eigenlijk al veel samen, zonder regels, verwachtingen en voorwaarden. Gewoon elkaar even bellen, ontmoeten tijdens congressen en bijeenkomsten, afspreken, mailen en vooral delen. Althans dat zie ik om me heen. En zelf doe ik ook niet anders. Nee, dan de politiek. Nou ben ik zelf...

Ook het vierde overleg ging grotendeels over de wensen van de opdrachtgever. Omdat de opdrachtgever er niet bij was kwam het gesprek niet verder dan speculatie en inschatting door de aanwezige adviseurs, inhoudelijke experts en proces-managers. Net zoals bij de vorige drie overleggen ging het om scenario’s: als dit, dan dat…. Maar de opdrachtgever moest worden...

Twee belangrijke actualiteiten voor het ambtelijk vakmanschap. De eerste: Op 19 september schreef minister Plasterk aan de Tweede Kamer dat hij - ondanks een eerdere toezegging aan de Tweede Kamer - niet met een Statuut zal komen waarin de ambtelijke kernwaarden zijn vastgelegd. De tweede: Op 8 november keurde de Eerste Kamer het wetsvoorstel goed...

Wat moet een overheidsmanager kennen en kunnen om in de 21ste eeuw effectief te opereren; om, kort gezegd, een ‘21ste-eeuwse overheidsmanager’ te worden? Dit artikel beantwoordt deze vraag op basis van een analyse van wetenschappelijke en praktijkliteratuur en jarenlange interactie met overheidsmanagers in onderwijs en onderzoek. Na een korte beschrijving van trends en ontwikkelingen in het publieke...

Je kunt me niet blijer maken. Maandagochtend, stapels werk, volle inbox en ik zie um al staan: UITNODIGING Projectgroep Bladibla. Wat een ellende. Ik ben geloof ik geen vergadertype. Een bila of trila gaat nog net, maar zodra we qua aantal kunnen klaverjassen trek ik het niet. Het begint al bij binnenkomst. Negen van de tien...

Talentmanagement is hot. Talentenbanken worden uit de grond gestampt. Seminars, artikelen en boeken overtuigen de leiders van nu dat ze vooral alle kennis en kunde van hun medewerkers moeten uitbuiten, uhm... benutten. Mensen in hun kracht zetten. Maar hoe kun je nu iemand in z'n kracht zetten als je maar een klein deel van de...

Geen zoektocht naar het handwerk van de publieke manager is compleet zonder inzicht in wat publieke managers nu eigenlijk precies doen als ze aan het werk zijn. Waar gaat hun aandacht naar uit? Waar besteden zij hun tijd aan, wat krijgt minder prioriteit, wat delegeren ze naar anderen, wat laten ze lopen? Welke keuzes maken...

De rol en taken van gemeenten gaan de komende jaren sterk veranderen. Naast de veranderingen in het sociaal domein zullen ook onder andere de Omgevingswet en participatie verder vorm krijgen. Om hier goed mee om te kunnen gaan zijn flexibiliteit en wendbaarheid in de organisatie noodzakelijk. Door een flexpool voor adviseurs op te zetten kan...

Gemeenten moeten nou maar eens aan de bak. Ik ben helemaal klaar met het eindeloos machteloze getreuzel. Ik doel op het getreuzel om samen te werken op dienstverlening en informatievoorziening. Ik kan dat niet meer uitleggen als ik ook wil volhouden dat gemeenten de eerste overheid zijn die maatschappelijke meerwaarde leveren. Het hoeft weinig betoog dat...

Ambtenaren en ambtelijke diensten worden, zeker door de politiek, vooral gezien als uitvoerders van door de politiek vastgesteld beleid. Burgers zien ambtenaren en ambtelijke diensten soms als een niet te doorgronden kleilaag die zich verstopt achter procedures en het strikt uitvoeren van wetten, regels en protocollen. In zekere zin is dit ook zo. Ambtenaren en...

In opdracht van het programmateam Ambtelijk Vakmanschap van het ministerie van BZK gingen Olga Plokhooij en Stefanie Schuddebeurs van De Luisteracademie in gesprek met allerlei uitvoerende ambtenaren, variërend van brugwachters tot cipiers. Het ministerie wilde graag weten wat er van dag tot dag speelt in de uitvoering als het gaat om ambtelijk vakmanschap. Welke dilemma’s...

Maurits, Chris, Kim... Wie? Die ene gemeentesecretaris is ook nog steeds goed bezig. Hackathon. Marcel? Verhaal kennen we al, vaker gehoord, niks nieuws. Hetteke? De nieuwe werkplek. Wat is de rol van de Generaal? Martijn is ook altijd goed. En hoe past het allemaal in het thema Werken vanuit de bedoeling? Ik zit aan de...

'There is no such a thing as a society.’ Margaret Thatcher werd verguisd voor deze uitspraak maar voor de duiding van de maatschappij van vandaag de dag is hij treffend. Het begrip maatschappij verwijst naar iets dat statisch en massief is. Terwijl mensen zich bewegen in voor hen specifieke netwerken en zich verbinden aan datgene...

Hoe integer ben ik zelf? Handel ik zelf iedere dag, ieder moment in mijn werk, steeds in het algemeen belang? Wij allemaal moeten ons die vraag blijven stellen. Het beeld dat je van jezelf hebt, is vaak anders dan het beeld dat anderen van je hebben. Verderop in de organisatie sta je als leider op...

De klassieke beleidsvorming, die zich kenmerkt door voorbereiding louter binnen het eigen departement of directieonderdeel - met eventueel bestuurlijk overleg dat eindigt in een akkoord of wet - bestaat bijna niet meer. Maatschappelijke en politieke opgaven komen complexer, sneller en meer in samenhang op ons af. Daardoor hebben we ook te maken met een variëteit aan...

Overheidsdienstverlening wordt steeds beter gewaardeerd. In 2015 geeft men deze het rapportcijfer 7,0. In 2009 was dit nog een 6,6. Dit blijkt uit onderzoek van I&O Research in opdracht van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Economische Zaken. Het onderzoek De kwaliteit van de overheidsdienstverlening 2015 is uitgevoerd in het kader van het overheidsbrede programma...

Onlangs kondigde Siebe Riedstra, de SG van het ministerie van VenJ, aan dat de hoogste leidinggevenden van het ministerie een leiderschapsprogramma gaan volgen, als onderdeel van 'De Grote Ombuiging' die het departement moet maken naar een open en transparante organisatie. NRC meldde dat de directeuren ‘worden getraind in ‘politiek-bestuurlijke sensitiviteit’, zodat ze gevoelige dossiers beter...

Een bewoonster klaagt over een grote plas water voor haar deur. De medewerker buitendienst van de gemeente Lansingerland moet uitleggen dat de gemeente dat niet meer gaat verhelpen. Een collega gaat juist met een inwoonster in een rolstoel de winkelstraat door om vast te stellen waar de afritten missen. Het zijn enkele van de werkzaamheden...

Vooralsnog ontvangt Arre Zuurmond, Gemeentelijke Ombudsman van Amsterdam en omstreken, zijn gasten in een statige regentenkamer met uitzicht op het Paleis op de Dam. Maar niet lang meer. ‘Binnenkort verhuizen we naar een locatie die uitnodigt om binnen te lopen en niet de regenteske uitstraling heeft van dit pand. Dat past meer bij mijn opdracht...

[caption id="attachment_1768" align="alignleft" width="400"] Arre Zuurmond[/caption] Vooralsnog ontvangt Arre Zuurmond, Gemeentelijke Ombudsman van Amsterdam en omstreken, zijn gasten in een statige regentenkamer met uitzicht op het Paleis op de Dam. Maar niet lang meer. 'Binnenkort verhuizen we naar een locatie die uitnodigt om binnen te lopen en niet de regenteske uitstraling heeft van dit pand....

In het artikel De ambtenaar als professional van Davied van Berlo, Lotte Nijland en Maarten van Zaane werd geschetst hoe het beeld van ambtenaar zich aan het wijzigen is of beter gezegd aan het ontwikkelen is. Er werd een lans gebroken voor het benaderen van ‘het ambtenaar zijn’ als een heuse professie. Kort samengevat: de...

Het Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT) heeft een jaar lang onderzoek gedaan bij vier Nederlandse gemeenten - Utrecht, Groningen, Hoorn en Oldebroek - over de vraag hoe zij zichzelf intern organiseren om met veranderde verhoudingen tussen (gemeentelijke) overheid, inwoners, bedrijven en initiatieven om te gaan. Vanuit een open perspectief bekeek DRIFT niet alleen de...

Je scheurt haast uit je broek door de spagaat van tegengestelde eisen die er als overheidsmanager aan je worden gesteld: verbindend en draagvlak creërend versus daadkrachtig en besluitvaardigheid; standvastig de koers vasthoudend versus flexibel manoeuvrerend; een duidelijke organisatiestructuur neerzettend versus werkend in een chaotische netwerkomgeving. En toch zijn meervoudige, soms ogenschijnlijk tegenstrijdige vaardigheden nodig. Overheidsorganisaties hebben...

Hoe zag het afgelopen jaar eruit voor ambtenaren? Een ding is duidelijk: 2015 is het jaar van de cao en het loonakkoord… en alle discussies daaromheen. Die discussies beginnen al meteen in januari over de 0,8 procent pensioencompensatie. Ambtenaren zitten op dat moment al vier jaar zonder cao en de druk op het kabinet om met een...

Ambtenaren worden over het algemeen gezien in de context van hun organisatie. Zij vormen een bureaucratische machine, waarmee politiek geïnitieerd beleid effectief wordt gemaakt. Het zijn uitvoerders van beleid die betrouwbaar en consistent overheidsdiensten leveren aan de samenleving. Er is langzamerhand echter aanleiding om dit beeld van ambtenaren te wijzigen, of beter gezegd: aan te...