Burgerparticipatie

Burgerparticipatie kan een belangrijke sleutel zijn naar beter overheidsbeleid. Peter van Hoesel en Rob van Engelenburg schreven er met Burgerparticipatie in het openbaar bestuur een lijvig werk over. Dave van Ooijen bespreekt het boek op platform O. Het gezag van het openbaar bestuur is al jaren tanende. Maatschappelijke problemen lijken eerder groter te worden dan...

In een reeks artikelen op platform O hebben we laten zien hoe overheden burgers nogal eens buitenspel houden bij het ontwikkelen van plannen. We lieten dat onder meer zien aan de hand van drie concrete voorbeelden bij gemeenten. Als tegenwicht willen we in dit artikel laten zien dat serieuze samenwerking tussen gemeenten en burgers goede...

Ligt de oplossing voor de grote maatschappelijke problemen in Nederland in het opzetten van burgerberaden? In Nu is het aan ons betoogt Eva Rovers dat burgers cruciaal zijn voor het oplossen van de grote problemen van deze tijd. Robbert Coops bespreekt het werk op platform O.   De aangekondigde stikstofmaatregelen van het kabinet leverden ogenblikkelijk een...

Politici hebben verschillende afweermechanismen waardoor (soms zeer belangrijke) informatie uit de samenleving hen niet bereikt. Waarom handelen politici en ook ambtenaren zo? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat belangrijke informatie de politiek wel bereikt? In een reeks artikelen gaan Peter van Hoesel, Rob van Engelenburg en Hans Stol op zoek naar antwoorden op die...

Politici hebben verschillende afweermechanismen waardoor (soms zeer belangrijke) informatie uit de samenleving hen niet bereikt, stellen Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel. Waarom handelen politici en ook ambtenaren zo? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat belangrijke informatie de politiek wel bereikt? In een reeks artikelen gaan verschillende auteurs op zoek naar antwoorden op...

Politici hebben verschillende afweermechanismen waardoor (soms zeer belangrijke) informatie uit de samenleving hen niet bereikt, stellen Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel. Waarom handelen politici en ook ambtenaren zo? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat belangrijke informatie de politiek wel bereikt? In een reeks artikelen gaan verschillende auteurs op zoek naar antwoorden op...

Aan het nieuwe kabinet is de schone taak om het vertrouwen van inwoners te herstellen. Effectief beleid en het meer betrekken van inwoners kunnen daarbij helpen, is te lezen in een publicatie van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Peter Vogel is enthousiast over de ideeën van het SCP, maar heeft ook twijfels. Met het...

De Alliantie Burgers Voorschoten (ABV) heeft zich gewaagd aan een bestuurs-effectrapportage (BER) van de raadsperiode 2018-2022, waarin wordt nagegaan wat het gemeentebestuur in die periode tot stand heeft weten te brengen. Daarbij is de alliantie uitgegaan van objectief vast te stellen feiten: aan de ene kant de streefdoelen van de gemeente vertaald in beloften aan...

In veel gemeenten is een alternatieve vorm van representatieve democratie tot ontwikkeling gekomen: de burgertop of het burgerforum, waarvan de deelnemers niet gekozen worden maar door loting geselecteerd. Wat zijn ervaringen met deze burgertoppen? In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 organiseert de Vereniging Bestuurskunde (VB) samen met het Kenniscentrum Decentraal Bestuur een serie van 20 korte...

Behalve via verkiezingen hebben inwoners vooral lokaal veel mogelijkheden om een inbreng te hebben in de besluitvorming. Welke participatiemogelijkheden zijn lokaal tot ontwikkeling gekomen en welke ervaringen hebben we hiermee? In deel 2 van Lokaal bestuur in perspectief gaat Ank Michels (Universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht) in op deze vragen. In aanloop naar de...

Veel burgers willen meer zeggenschap over hun directe leefomgeving. En overheden zoeken naar manieren om burgers meer direct te betrekken bij beleidsbeslissingen. Eén van die manieren is het burgerforum, ook wel burgerberaad genoemd. De roep om burgerfora vaker in te zetten neemt toe. Maar wat is een burgerforum en waar moet je op letten als...

Bij tal van overheidsprojecten is participatie een belangrijke component, maar wat houdt het begrip precies in? Tom Radstaak, Vivian Visser en Jitske Popering-Verkerk verkennen aan de hand van een vergelijking met type maaltijden vier vormen van participatie. Participatie kent vele verschijningsvormen. Hierdoor is het gesprek over participatie vaak abstract en lastig te voeren. Terwijl we...

Op woensdag 7 juli jl. heeft Rob van Engelenburg het jaarrapport 2020-2021 van de Alliantie Burgers Voorschoten (ABV) overhandigd aan Joyce Sylvester, de substituut Nationale Ombudsman. Het rapport beschrijft de activiteiten van ABV in de periode van mei 2020 tot en met juni 2021. Na het fotomoment spraken Van Engelenburg en Sylvester uitgebreid over de...

We horen er veel over, maar het lukt de overheid vaak niet om burgerparticipatie te respecteren en stimuleren, constateert Robbert Coops. De verhuizing van tweehonderd ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken naar het Catshuisterrein lijkt daar een treffend voorbeeld van te worden. De mantra’s van het (nieuwe) kabinet hebben vooral te maken met transparantie,...

Beter beleid kan zorgen voor meer vertrouwen van de samenleving in de overheid, meent Peter van Hoesel. Dat begint met eenvoudiger beleid, waarbij de samenleving directer wordt betrokken. De kranten staan de laatste tijd bol van beschouwingen over het geringe vertrouwen van burgers in de overheid, sterker, de overheid wordt vooral gewantrouwd. Als oplossing komt...

Op veel plekken, in veel gemeenten, zien we de laatste jaren burgerinitiatieven ontstaan, variërend van keukentafelgesprekken, via taallessen voor nieuwkomers, tot energiecoöperaties. In samenwerking met de website Coronapapers.nl laat de Vereniging voor Bestuurskunde (VB) auteurs van deze papers aan het woord. In de “VB Corona Colleges” (VB-CC) vertellen zij in korte digitale bijdragen over hun analyses,...

Tine de Moor en Ton Duffhues van de Rotterdam School of Management (RSM), Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR), zetten uiteen wat burgercollectieven betekenen ten tijde van de coronacrisis. In samenwerking met de website Coronapapers.nl laat de Vereniging voor Bestuurskunde (VB) auteurs van deze papers aan het woord. In de “VB Corona Colleges” (VB-CC) vertellen zij in korte...

De gemeente Amsterdam vult het participatieproces in via co-creatie, maar in de praktijk is werkelijke burgerparticipatie maar schijn, zegt Jan Schrijver. In deel 1 schetst Schrijver de problemen in de Amsterdamse bestuurscultuur aangaande participatie en beschrijft hij het beoordelingskader om burgerparticipatie onder de loep te nemen. In het tweede deel, dat donderdag verschijnt op platform...

Het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) doet onderzoek naar welke vorm van participatie het meest geschikt is in welke situatie in het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW). Het aardgasvrij maken van een wijk is niet alleen een technisch, bestuurlijk en financieel vraagstuk; het succes ervan valt of staat met de mate waarin bewoners, bedrijven en andere betrokkenen...

De overheid meent te weten wat goed is voor burgers, maar komt niet op het idee dit bij hen te toetsen. Diepgravend onderzoek kan de kloof tussen burgers en overheid dichten, menen Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel. Van Engelenburg en Van Hoesel geven alvast een aanzet op de vraag wat burgers willen van...

Adriaan Schout, hoogleraar European Public Administration aan de Radboud Universiteit Nijmegen en Europa expert bij Instituut Clingendael, gaat in op Europese ontwikkelingen en bespreekt de toegevoegde waarde van de bestuurskunde. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de lessen...

Crisisbeheersing is een evenwichtig samenspel tussen overheid, bedrijfsleven, kenniscentra, media en de burgerbevolking. Merkwaardigerwijs wordt die laatste categorie niet of nauwelijks betrokken bij de voorbereiding op rampen- en crisissituaties. De overheid alarmeert vaak in een (te) laat stadium burgers met het verzoek maatregelen te treffen. Zo zijn we recentelijk teruggegaan van dreigingsniveau substantieel naar aanzienlijk,...

Nederland doet het goed als het om burgervertrouwen gaat. Maar dat is voor de overheid geen reden om op haar lauweren te rusten. Er zijn verbeteringen mogelijk, bijvoorbeeld in de responsiviteit van de overheid en de kwaliteit van het onderwijs, de gezondheidszorg en het juridische systeem. Dat blijkt uit Government at a Glance, een jaarlijkse...

De overheid wil graag burgers die hun eigen boontjes doppen, zichzelf redden in het dagelijks leven én anderen daarin bijstaan, zodat die het ook kunnen. Maar dat streven naar autonomie van de ander is paradoxaal. Want de overheid grijpt daarvoor soms stevig in de autonomie van die ander en zichzelf in. De TV-serie Black Mirror...

Het organiserend vermogen van burgers is bij tal van ingewikkelde maatschappelijke vraagstukken onmisbaar om tot oplossingen te komen. Overheden denken daarom steeds vaker na over hoe zij initiatieven kunnen mobiliseren, aanzwengelen, faciliteren en verrijken. Ze werken aan nieuwe vormen van uitnodigend bestuur. Dat stelt bijzonder hoogleraar bestuurskunde Arwin van Buuren in het essay Uitnodigend besturen....

Hoe betrekken we de burger straks bij de Omgevings­wet? Gemeenten werken al hard aan de cultuur­omslag die daarvoor nodig is. Met het traject Omgeving ontmoet Omgevingswet van het programma DuurzaamDoor wil de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) ook de maatschappelijke initiatieven aanzetten tot reflectie. Wat kunnen zij doen om de samenwerking te laten slagen? Voor...

Voor sommige gemeenten is burgerparticipatie nog een onwennig concept. Wij willen naar voren brengen dat ze burgerparticipatie zouden kunnen omarmen als een koninklijke weg naar beter beleid. Eén ding moet daarbij worden vooropgesteld. De meeste gemeenten (en dat geldt ook voor hogere overheden) hebben een bestuurlijke top-down-cultuur ontwikkeld die niet zomaar te veranderen is in...

Burgerparticipatie neemt toe. De afgelopen jaren worden inwoners steeds vaker betrokken bij lokale vraagstukken. Dit zien we het sterkst bij projecten over 'schoon, heel en veilig' in de eigen de wijk, van groenvoorzieningen tot buurtbarbecues. De overheid wil meer loslaten, burgers willen meedoen en de techniek maakt het makkelijker om dit te organiseren. Een win-winsituatie...

Bewoners die het beheer van een sporthal, het schoonmaken van een marktplein schoonmaken of de herinrichting van een straat overnemen van hun gemeente. Het kan allemaal met het recht om de overheid uit te dagen, oftewel het Right to Challenge. Het instrument lijkt logisch te passen in de hedendaagse participatiesamenleving. Tegelijkertijd is het recht om...

Crisisbeheersing is een evenwichtig samenspel tussen overheid, bedrijfsleven, kenniscentra, media en de burgers. Het is opmerkelijk dat de burgers in dit proces vrijwel niet worden betrokken. Terwijl zij juist in noodsituaties als eerste alarmeren, communiceren en de noodzakelijke eerste hulp bieden. Daarom moeten deze first responders een actieve rol toebedeeld krijgen bij rampen en crisissituaties. De...

Dit is het tweede van een serie van zes artikelen, waarin enkele overwegingen worden beschreven bij de inrichting van burgerparticipatie in een gemeente, met de gemeente als initiatiefnemer. Doel is een checklist te bieden voor de oordeelsvorming over het doel en de procesinrichting en over de te gebruiken instrumenten bij burgerparticipatie. Overigens wordt inmiddels ook...

De koppen boven dit artikel hebben betrekking op één van de vragen die centraal staan in mijn promotieonderzoek. Het blijkt dat vertrouwen van mensen in elkaar het gevoel van zelfredzaamheid bevordert voor, tijdens en na noodsituaties. Hoe meer mensen vertrouwen op anderen in hun sociale omgeving, en vaak ook op overheden, hoe zelfredzamer zij (denken...

In de roep om de zeggenschap van burgers te vergroten en werk te maken van burgerparticipatie zijn veel overheidsorganisaties aan het innoveren geslagen. Hoe radicaler het roer wordt omgegooid, hoe meer lof een organisatie oogst. Deze innovaties brengen echter ook de nodige risico’s met zich mee. Aan de hand van het voorbeeld van de gemeente...

Burgerparticipatie, participatiesamenleving of participatieve democratie staan bij veel Nederlandse gemeenten hoog op de politieke agenda. Maar hoe zit dat in het buitenland? Vinitha Siebers doet onderzoek in Roskilde, Denemarken. Bij complexe maatschappelijke vraagstukken grijpen veel overheidsinstellingen naar het instrument burgerparticipatie. Er is een beweging zichtbaar waarin overheden burgers een grotere rol geven (bijvoorbeeld bij bezuinigingen...

In de gemeente Leeuwarden worden continue initiatieven genomen op het terrein van groen en stadslandbouw, sociale en sportieve activiteiten, zorg, cultuur, veiligheid, verfraaiing leefomgeving, recreatie. In het kader van Culturele Hoofdstad van Europa 2018 zijn daar nog ruim 700 culturele initiatieven bijgekomen. Hoe draagt de gemeentelijke organisatie bij aan hun succes? Verkiezing Beste Overheidsorganisatie Vanaf...

Onderzoeker van het Zijlstra Center Vinitha Siebers heeft de gemeenten Zeist en IJsselstein een jaar lang gevolgd om te zien hoe zij ‘participatie’ vorm geven in hun dagelijkse praktijk (lees ook Participatie en democratie in gemeenten). Welke werkwijzen ontwikkelen ze en welke invulling geven ze aan hun rol in de participatiesamenleving? Over Zeist maakte ze...

Burgerparticipatie, participatiesamenleving of participatieve democratie staan bij veel gemeenten hoog op de politieke agenda. Raad, college en ambtelijke organisatie zetten zich in om burgers een rol te geven in het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken (bijvoorbeeld bezuinigingen, veiligheidsissues en zorg) (Horlick-Jones, Rowe & Walls, 2007). Burgerparticipatie kan tevens de sociale cohesie, steun van burgers, veiligheid en...

De afgelopen twee jaar zijn er in Nederland tal van lokale G1000’en en andere vergelijkbare burgertoppen georganiseerd. De burgertoppen willen burgers zeggenschap geven over een eigen agenda voor de stad, maar ook invloed geven op het lokale beleid. In navolging van de G1000 in België, waarvan de Belgische schrijver David van Reybrouck een van de...

Nu zo ongeveer iedereen een smartphone bezit, is het een ware hype in Nederland: whatsapp-preventiegroepen. In zijn recente overzichtsstudie De burger op wacht bespreekt Vasco Lub een scriptieonderzoek over dit nieuwe fenomeen dat positieve uitkomsten laat zien: er zou sprake zijn van een langdurige daling van woninginbraken binnen de Tilburgse wijk waar het veldwerk werd...

De Democratic Challenge is een eenjarig programma dat een impuls geeft aan de representatieve, participatieve en maatschappelijke of alledaagse democratie. Initiatiefnemers zijn het team ‘doe-democratie’ van het ministerie van BZK en betrokkenen van buiten de overheid. De vitale lokale democratie anno 2015 gaat over de vraag hoe we besluitvormingsprocessen democratischer maken, hoe we het toezicht...

Burgers moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Gij zult participeren, meedoen en meewerken! Het is een mantra dat klinkt in allerlei beleidsdomeinen en zo ook als het gaat om veiligheid. De bestrijding van criminaliteit en overlast ligt niet enkel op het bordje van wijkagenten en particuliere beveiligers. Nee, buurtbewoners en andere vrijwillige actievelingen horen hier eveneens hun...