Leiderschap

Adaptief leiderschap is een veel gebezigde term in het openbaar bestuur. Maar wat is het precies en berust het begrip wel op een solide wetenschappelijke basis? Marij Swinkels en Sandra Groeneveld betogen dat het gevaar bestaat dat adaptief leiderschap zich niet verder ontwikkelt dan het zoveelste buzzwoord in de leiderschapsindustrie, en even snel kan verdwijnen...

In deze artikelenreeks vertellen medewerkers en managers bij de overheid over wat inclusie voor hen betekent en hoe die visie hen stuurt in de uitvoering van hun werk. In het eerste deel: Emine Özyenici, Hoofddirecteur Bedrijfsvoering en CIO bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. ‘Het leren hanteren en verdragen van het ongemak, dat is echte...

Een kompas en bijbehorende richtingen voor publiek leiderschap staan centraal in de nieuwe visie op publiek leiderschap die Mark Frequin onlangs opleverde in opdracht van Bureau ABD. Sandra Groeneveld en Ben Kuipers van het Leiden Leadership Centre van de Universiteit Leiden legden uitgangspunten uit het Kompas voor publiek leiderschap langs de wetenschappelijke meetlat. Mark Frequin,...

Wat voor leiderschap is er nodig van de gemeentesecretaris in tijden van transitie? In het essay Uitvoering op z’n kop! gaat Marcel Meijs hierop in. Het essay is een eerste aanzet om met elkaar de uitvoering eens goed op te schudden. Platform O publiceert het voorwoord.   In het afgelopen decennium hebben zich maatschappelijke veranderingen voltrokken...

Een nieuwe bestuurscultuur, meer openheid, ambtelijk vakmanschap: hoognodige wensen en ambities, maar hoe bereiken we die? Mark Frequin maakte een rondgang langs vele ambtelijk leiders en schreef op basis daarvan het Kompas voor publiek leiderschap, hier besproken door Robbert Coops. Vol verwachting wordt uitgekeken naar een nieuw kabinet maar vooral naar de met enig aplomb...

In Soms is alles wel eens waar treedt Toon Gerbrands buiten de gebaande paden van de managementwereld. Thomas Veenstra, auteur van platform jOng, is te spreken over de praktische insteek van het boek, maar mist een persoonlijke inslag. Soms is alles wel eens waar. Toon Gerbrands, de algemeen directeur van voetbalclub PSV, biedt met zijn...

Wat is effectief leiderschap? Wat weten we van de ontwikkeling en het ontwikkelen van goede managers en leiders? Titus Mars bericht vanuit een groeiend wetenschappelijk vakgebied. De ESRAD, European Society for Research in Adult Development, organiseerde haar zevende twee-jaarlijkse conferentie. Mars volgt de ESRAD sinds 2016, toen hij er een paar maanden te laat achter...

We zijn een jaar onderweg en kunnen helaas niet anders dan concluderen dat het kabinet ernstig tekortschiet in de crisisaanpak. De coronacrisis is onmiskenbaar complex, maar juist dan verwacht je een consistent en slagvaardig leiderschap en geen zwalkend beleid, waarbij het lijkt of onze roergangers achterstevoren op de fiets zitten. Tunnelvisie, een onnavolgbare routekaart, een...

Esther Lieben, commandant van de Brandweer Haaglanden en directeur Veiligheidsregio Haaglanden, is 6 november uitgeroepen tot Overheidsmanager van het Jaar. Volgens de jury is Lieben een authentieke overheidsmanager die weet waar ze voor staat. ‘Met hart voor het veiligheids­domein, de uitvoering en bijbehorend vakmanschap, weet zij de juiste partijen, met name in crisistijden, goed met...

De complexiteit van het werk van publieke professionals neemt toe, stellen Eduard Schmidt (universitair docent bij de Universiteit Leiden) en Johan Jan Beukman (promovendus bij de Universiteit Leiden). In een terugblik op vijf jaar aan artikelen op platform O staan zij stil bij de uitdagingen waar publieke professionals voor staan en hoe zij hiermee kunnen...

Wanneer we terug kunnen naar normaal is nog ongewis. Ook is onbekend wat het nieuwe normaal eigenlijk zal zijn, maar duidelijk is wel dat we ons in een transitie bevinden. Mark Frequin behandelt de vraag hoe we de overheid kunnen heruitvinden en bespreekt de rol van leiders in crisistijd. Platform O bestaat 5 jaar! Ter...

Elke grote maatschappelijke verandering vraagt om een ander type leiderschap. De huidige Nederlandse regering reageert op de coronacrisis door aspecten van dienen leiderschap en power leiderschap te combineren, ziet Peter Vogel. Vandaag de dag worden boeken vol geschreven over vele soorten leiderschap. Vaak ontstaan verschillende vormen van leiderschap door verandering van politieke en maatschappelijke omstandigheden,...

Algemeen leeft het beeld dat academici en ambtenaren in verschillende werelden leven, die elkaar zelden kruisen en waar een andere taal gesproken wordt. Van daaruit is het logisch dat ze elkaar niet begrijpen en dat samenwerking tussen wetenschap en praktijk bijzonder moeilijk is. Maar om publiek leiderschap te verbeteren is een ontmoeting tussen wetenschap en...

Leidinggevenden spelen een cruciale rol in het creëren van een werkklimaat waarin medewerkers zich veilig voelen, hun mening durven geven en waarin ze niet bang hoeven zijn voor intimidatie of discriminatie. Sociale veiligheid zou dan ook een centraal thema moeten zijn bij de selectie en beoordeling van leidinggevenden, vinden onderzoekers Sandra Groeneveld en Maria Tiggelaar....

Beatrice de Graaf, hoogleraar geschiedenis van internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht, plaatst de notie van ‘transboundary crisis’ in historisch perspectief, vooral om eigentijds handelingsperspectief te bieden. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de lessen die we kunnen...

Theo Camps, hoogleraar Organisatie- en bestuurskunde bij TIAS, Tilburg University, stelt naar aanleiding van COVID-19 vragen over de verhouding tussen publiek en privaat, besluitvorming, uitvoering, legitimiteit, rechtvaardigheid en leiderschap. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de lessen die...

Wat is de impact van de coronacrisis op leiderschap? Wat voor soort leiderschap is er nodig in het post-coronatijdperk? Wat betekent dat voor de vaardigheden en waarden van leidinggevenden? Deze vragen bespreken Rianne Letschert en Zeger van der Wal tijdens de webinar ‘Hoe werken we na de crisis? Leidinggeven aan het nieuwe normaal’, georganiseerd door...

Sandra Groeneveld, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Leiden, verkent de principes van effectieve samenwerking, vooral voor teams waarin professionele, organisatorische en/of sectorale grenzen overschreden worden. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de lessen die we kunnen trekken uit...

Paul 't Hart, hoogleraar bestuurskunde aan Universiteit Utrecht, doet internationaal onderzoek naar publiek leiderschap in crisissituaties. In deze reflectie op de coronacrisis gaat hij in op de vraag hoe we andere crises kunnen gebruiken om de huidige beter te begrijpen. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science....

Het kabinet oogst vooralsnog lof voor de omgang met de coronacrisis, maar wat gebeurt er als de eerste schrik over is? De coronacrisis is een proces van de lange adem. En uit eerdere crises blijkt wel dat het doen van voorspellingen onmogelijk is. Zal het kabinet op lange termijn de crisis doorstaan? Het huidige kabinet...

De sterke, daadkrachtige overheid lijkt ons wel te bevallen in deze tijden, maar er klinken ook geluiden dat de crisismaatregelen op termijn onze democratie en vrijheid kunnen bedreigen. In Nederland zal dat zo’n vaart niet lopen, maar ook wij zijn kwetsbaar op het wereldwijde podium van leven en dood. Ook na de crisis dienen we...

Is het de taak van ambtenaren om een minister uit de wind te houden? Ambtenaren moeten zeker hun minister goed ondersteunen, maar loyaliteit is niet de bestuurder naar de mond praten. Veelvuldig wordt, in de gesprekken die ik voerde over publiek leiderschap, betoogd dat het niet de taak van ambtenaren is om een minister uit...

In hun boek Omgaan met projectdynamiek bieden Philip van Beeck Calkoen en Evert Gianotten een handzame en succesvolle aanpak voor projectleiders. Zijn er aanknopingspunten te vinden tussen de dynamiek van ruimtelijke projecten en de aanpak van het coronavirus? Vanwege het coronavirus ging de presentatie van een boek over projectdynamiek niet door. Dat was om vele...

Vanwege het coronavirus bevindt ook de overheidsdienaar zich in een snel veranderende context. Welke vaardigheden en rolopvattingen heeft hij of zij nodig om de nieuwe opgaven te lijf te gaan? Diverse Europese leiders noemden de door het coronavirus ontstane situatie recentelijk de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. In korte tijd is een publiek gezondheidsvraagstuk...

In Nederland kennen we veel waarde toe aan het onderbouwen van besluiten met cijfers. Maar tegenwoordig is een onderzoek van het planbureau geen gedeelde basis meer, maar 'ook maar een mening'. Er is sprake van technocratisering van de politiek. Moeilijke besluiten worden liefst niet meer genomen. Eerst moeten veel 'cijfers' worden verzameld. In mijn zoektocht...

Publiciteit is inmiddels indringend verbonden met het werken in de publieke sector. Het maakt onvermijdelijk deel uit van het werk. Dat is overigens altijd al het geval geweest. Maar het hoge tempo en de toon van de publiciteit zijn nieuwe aspecten. Agenda voor Publiek Leiderschap, deel 9 In mijn zoektocht naar publiek leiderschap spreek ik...

De overheid maakt te ingewikkeld. Voor burgers en bedrijven maar ook voor zichzelf. Leiderschap vraagt om vereenvoudigen. Agenda voor Publiek Leiderschap, deel 8 In mijn zoektocht naar publiek leiderschap spreek ik met veel sleutelpersonen binnen en buiten de overheid. In die gesprekken doe ik veel ervaringen op, die ik omzet in een aantal observaties. Eerdere...

Op een berg kan iedereen werken aan reflectie, maar tijdens het racen is dat verrekte lastig. Reflectie en in het bijzonder zelfreflectie is cruciaal voor leiderschap. Maar het valt niet mee om dat te doen, vooral niet als je hard aan het werk bent. Iedereen vindt reflectie belangrijk maar heeft er helaas te weinig tijd...

Nederland heeft een stabiele en voorspelbare overheid. Dat is belangrijk voor het welbevinden van burgers en voor het doen van investeringen door bedrijven. Van minister Stef Blok hoorde ik eens dat hij aan zalen met ondernemers uitlegde dat bedrijven in diverse landen niet zo heel erg verschillen. Bedrijven in bijvoorbeeld Italië en Nederland lijken op...

De leiderschapsopgave van de overheid is niet eenvoudig. In de huidige tijden van turbulentie neemt niet alleen de vraag naar leiderschap toe, ook wordt deze steeds diverser, afhankelijk van de vraagstukken waarmee burgers of bedrijven worstelen. Daarbij komt dat het tempo van veranderingen toeneemt, of althans dat wordt zo ervaren. Helaas toont de overheid niet...

Met een serie essays over liefde en leiderschap wil Erik Pool, directeur Participatie bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), zijn collega’s in directiefuncties verleiden zichzelf tot voorwerp van gesprek te maken bij de teams waaraan ze leidinggeven. Voor het essay Leiders over zichzelf en IenW sprak hij met een groot aantal topmanagers van het ministerie en trok...

Liefde is het woord dat ik verkies om dit essay mee te openen. Het zal ook het thema zijn waarmee ik straks afsluit. Het risico bestaat dat een deel van het lezerspubliek onmiddellijk afhaakt. Behoor jij daartoe? Er is ook een kans dat jij nu juist op het puntje van je stoel gaat zitten. Wat...

Boeken zijn er vol geschreven over leiderschap. En ook over publiek leiderschap is al veel bekend. Topambtenaren delen hun ervaringen in interviews en boeken en het wetenschappelijk onderzoek naar publiek leiderschap neemt toe, ook internationaal. Toch weten we nog niet zo veel over wat succesvolle leiders in de publieke sector feitelijk doen en waarom ze...

De Amerikaanse onderzoeker Liz Wiseman deed jarenlang studie naar de effecten van tegengestelde leiderschapsstijlen op de medewerkers in een organisatie. De neerslag van dat onderzoek is te lezen in Multipliers; voor managers die 2x meer uit hun team willen halen dat ze samen met haar collega Greg McKeown schreef. Natuurlijk vond haar onderzoek plaats in...

Wat hebben leiderschap en het Nederlands voetbalelftal met elkaar gemeen? Het zijn onderwerpen waar iedereen een mening over lijkt te hebben. Als we aan tien mensen vragen wat leiderschap is, is de kans groot dat er tien verschillende antwoorden uitkomen. Over leiderschap zijn niet voor niets boekenkasten vol geschreven maar van wisselende kwaliteit. Waar sommige...

De kop van dit artikel is het antwoord van een gemeentesecretaris op de vraag: wat heb je nodig om meer aandacht te besteden aan je eigen duurzame inzetbaarheid? Duurzame inzetbaarheid is al zo’n 20 jaar een terugkerend onderwerp in gemeenten. Een beetje uitgekauwd lijkt wel, want er zijn urgentere politieke en maatschappelijke kwesties, die altijd...

Het uur van de waarheid… Kunnen gemeenten leveren? was de uitdagende titel van het rapport van BDO over de verandercapaciteiten bij gemeenten. In nieuwsberichten werd het al wat stelliger: ‘Gemeenten missen leiderschap om succesvol te kunnen veranderen’. BDO onderzocht of gemeenten in staat zijn om de veelheid aan veranderingen die op gemeenten zijn afgekomen (en nog...

De meeste managementboeken gaan over de vraag hoe je een goede leider of een nog betere manager wordt. Over ontspoorde leiders en slechts managers wordt slechts sporadische iets geschreven. Laat staan hoe je van ze afkomt. En dat is bijzonder. Fraude, corruptie, machtsmisbruik en gesjoemel komt namelijk vaker voor dan je denkt. Afhankelijk van de...

Er is een nieuw fenomeen in leiderschapsland: het collectief leiderschap. Leiderschap aan de top wordt steeds meer gedeeld met de lagere echelons in de private of publieke organisaties. De Winne en Clement hameren in hun boek Leidinggeven zonder omwegen; doen wat werkt op het belang van collectief leiderschap. De tijd van ‘Waarom? Daarom!’ ligt definitief...

Er is van alles aan het veranderen en aan het verschuiven in de (semi-)publieke sector. Tenminste, als je naar de grote lijnen kijkt. Hoe werken de grote ontwikkelingen op het gebied van governance, control en leiderschap door in de praktijk van de publieke sector? Op welke concrete punten is recentelijk vooruitgang geboekt, en wat zijn...

‘Rijksoverheid streefcijfer voor vrouwen aan de top gepasseerd’, zo klonk het enige tijd geleden, toen Minister Blok bekend maakte dat 31 procent van de topfunctionarissen van de rijksoverheid vrouw is. Een mooi resultaat op zichzelf, maar wat betekent dit voor de vrouwen in die posities? Er worden verschillende metaforen gebruikt om de uitdagingen te omschrijven...

Onlangs kondigde Siebe Riedstra, de SG van het ministerie van VenJ, aan dat de hoogste leidinggevenden van het ministerie een leiderschapsprogramma gaan volgen, als onderdeel van 'De Grote Ombuiging' die het departement moet maken naar een open en transparante organisatie. NRC meldde dat de directeuren ‘worden getraind in ‘politiek-bestuurlijke sensitiviteit’, zodat ze gevoelige dossiers beter...

Het werken in wijkteams heeft een positief effect op de prestaties van jeugdzorgprofessionals. Maar het het organiseren van het teamproces en de rol van leiderschap daarbij worden onderschat en verdienen meer aandacht, aldus Bram Steijn, Joris van der Voet, Ben Kuipers en Lars Tummers[1]. Teams staan in het middelpunt van de belangstelling. Op veel plaatsen...

Nederland is in winterslaap. Al decennialang, zelfs in hartje zomer. We schommelen in de hangmat van de zorgzame overheid, met de nodige scheutjes marktwerking voor het nodige evenwicht. En als gewone dagelijkse mensen zoals jij en ik aangeduid worden met consument, burger, cliënt of koopkrachteenheid, dan lijdt die organisatie niet alleen aan koersverlies maar vooral aan relevantieverlies. De voorbeelden vind je...

De wereld om ons heen wordt steeds complexer, mede door een steeds grotere verwevenheid van veel actoren en door constante veranderingen. Dit heeft gevolgen voor leiders: problemen waarmee zij worden geconfronteerd, kenmerken zich door een dynamische, sociale en emergente complexiteit. Niet alleen is er een vertraging tussen oorzaak en gevolg in afstand of tijd (broeikaseffect),...