Rechtsstaat

Er wordt wel gezegd dat rechters niet op de stoel van politici moeten gaan zitten. Dat is terecht, maar neemt niet weg dat politici baat kunnen hebben bij aanwijzingen vanuit de rechterlijke macht. Bijvoorbeeld in de vorm van een richtinggevende aanwijzing, waarmee de overheid verplicht iets moet doen. Burgers die een proces hebben aangespannen zullen...

Onlangs schreef ik op haar verzoek een open brief aan de Staatscommissie rechtsstaat. De recent ingestelde Staatscommissie rechtsstaat doet iets wat tamelijk origineel is: zij heeft een aantal mensen uitgenodigd om deze zomer vanuit hun deskundigheid een (open) brief aan haar te schrijven. Op zo’n verzoek zou je verbaasd of zelfs negatief kunnen reageren: de...

Het versterken van ons rechtsstatelijk besef is hard nodig. Met het oog daarop wordt op dit moment een Staatscommissie rechtsstaat in het leven geroepen. Een Adviescommissie versterken weerbaarheid democratische rechtsorde is zeer onlangs van start gegaan. Juist van juristen – en met name publiekrechtjuristen, wetgevingsjuristen en (andere) overheidsjuristen – wordt op dit vlak veel verwacht....

Is Nederland werkelijk een narcostaat? Op platform O bespreekt Lex Cachet Nederland Narcostaat, geschreven door Hans Werdmölder. Hoewel Cachet de analyse in het boek onderschrijft, twijfelt hij of Nederland het predicaat ‘narcostaat’ toekomt. Hans Werdmölder heeft met Nederland Narcostaat – let op het ontbreken van een vraagteken in zijn titel – een beklemmend boek geschreven.[1]...

Michiel Scheltema pleit in het septembernummer van Ars Aequi met zijn artikel Mag de rechtsstaat voor de burger worden gesloten? dat het bestuursrecht niet goed functioneert. Hij pleit voor een meer responsieve rechtsstaat waarin het bestuursrecht de burger kan beschermen tegen de machtige overheid. Zijn artikel zet aan tot verder nadenken over de randvoorwaarden voor...

We spreken veel over radicaal- en extreemrechts in Nederland, maar zelden met. Nikki Sterkenburg deed dat wel en schreef er Maar dat mag je niet zeggen. De nieuwe generatie radicaal- en extreemrechts in Nederland over. Lex Cachet las het werk vanwege de inhoud met frisse tegenzin, maar prijst het onderzoek en de stijl van Sterkenburg....

Zowel de electorale als de niet-electorale pijler van de democratische rechtsstaat is van levensbelang, maar beide vertonen gebreken en de verhouding tussen de twee is niet in balans. Dat schrijft Ruud Koole in Twee pijlers; het wankele evenwicht in de democratische rechtsstaat, hier besproken door Robbert Coops. Politicoloog Ruud Koole, PvdA-lid van de Eerste Kamer,...

Soms is een reactie even onthullend als de feiten zelf. Eerder schreef ik al over het aanvragen van een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Een recordaantal van 1,2 miljoen organisaties bleek zo’n VOG te vereisen in 2018. De aanvraag van een VOG zit best elegant in elkaar. De toekomstige werkgever moet een aanvraag klaarzetten door aan...

De toeslagenaffaire laat zien dat de menselijke maat de basis moet zijn van de rechtsstaat. Daarom is het zo belangrijk dat rechters altijd de mogelijkheid hebben om de wet zachter toe te passen, stelt adviseur Bart Coster. ‘Zacht recht kan onrecht voorkomen’. Lange tijd stelde de hoogste rechter van Nederland, de Raad van State, de...

De onherstelbare schade die tienduizenden gezinnen hebben opgelopen in de Toeslagenaffaire gaat verder dan financiële nood: die heeft ook betrekking op relaties, gezondheid, onderwijskansen en maatschappelijk toekomstperspectief. Onherstelbaar. Er moet genoegdoening komen voor de ouders. Ruimhartig en sneller dan tot nu toe mogelijk was, stelt Hans Wilmink. Welke schade en gebreken zijn aan het licht...

Stavros Zouridis, hoogleraar bestuurskunde aan Tilburg University en lid van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), reflecteert op de lockdown in Nederland in relatie tot de rechtstaat. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de lessen die we kunnen trekken...

Nooit eerder werd zo langdurig landelijk gebruik gemaakt van GRIP-4 en aanwijzingen van ministers. Opschalen ernaar bleek vrij eenvoudig, afschalen is veel moeilijker. Dit legt dan ook een situatie van verlegenheid bloot. Premier Rutte sprak over een ‘intelligente lockdown’, maar hoe ‘intelligent’ zijn de bestuurlijke verhoudingen eigenlijk gebleken in deze coronacrisis? Peter Verheij maakt enkele...

Ook in de huidige crisistijd is het van groot belang onze rechtsstatelijke cultuur in ere te houden. Tussen overheid en burgers is wederzijds vertrouwen en de beperking van onze vrijheden vindt plaats op basis van rechtsstatelijke spelregels, maar dat is allemaal geen vanzelfsprekendheid.   Het adviesrapport Een sterkere rechtsstaat. Verbinden en beschermen in een pluriforme...

De stikstofaanpak van de overheid is een tijdje terug door de hoogste bestuursrechter afgekeurd. Recenter worstelen bestuurders met de zogenoemde PFAS-chemicaliën. Bij Hans Wilmink gaan ondertussen de alarmbellen af. 'Het is tijd om het rechtsstatelijk besef van bestuurders, politici, burgers en buitenlui te reanimeren.' Het begrip rechtsstaat doet in de eerste plaats denken aan een staatsvorm, het...

Hoe krachtig is onze samenleving, onze rechtsstaat eigenlijk? Volgens Hans Wilmink ligt hij onder vuur, maar kan hij wel een stootje hebben. 'De rechtsstaat heeft weliswaar niet direct overal een antwoord op, maar kan als schokdemper dienen, evenwicht bevorderen en  spanningen en moeilijkheden in begaanbare banen leiden.' We worden deze dagen allemaal in beslag genomen...

In het uitmuntende en diepgravende boek De strijd om de democratie laat een aantal vooraanstaande Nederlandse denkers op basis van voorbeelden zien dat het hoog tijd wordt dat Europa de grenzen van de democratie scherper gaat formuleren. Een recensie door Dave van Ooijen. Er woedt een heus gevecht om de Europese rechtsstaat. Zo startte vier maanden...

De rechtsordening van internationale verhoudingen en het functioneren van democratie en rechtsstaat zijn in het geding. Reden om de schokbestendigheid van de eigen instituties en de samenleving waar mogelijk te versterken. Dat schrijft de Raad van State in zijn jaarverslag over 2016. De grootste schokken in 2016 waren de niet verwachte uitkomst van democratische processen, zoals de Amerikaanse...