Transparantie

Politici hebben verschillende afweermechanismen waardoor (soms zeer belangrijke) informatie uit de samenleving hen niet bereikt, stellen Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel. Waarom handelen politici en ook ambtenaren zo? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat belangrijke informatie de politiek wel bereikt? In een reeks artikelen gaan verschillende auteurs op zoek naar antwoorden op...

Trollen, fake news presidenten en een oorlog sterk gebaseerd op beeldvorming en manipulatie van informatie, vanuit een steeds kleiner wordende bubbel van gelijkgestemden, domineren het nieuws. Even inzoomen dus op dit kwalijke fenomeen. Het aantal communicatiemedewerkers, strategisch adviseurs en spindoctors neemt al jaren toe in de ambtelijke wereld. Met als taakstelling: hoe verkoop ik de...

De idee dat er in Den Haag een nieuwe bestuurscultuur moet komen, wordt breed gedeeld. Dat moet dan komen van meer dualisme, meer transparantie met name naar de Kamer en een regering die de Tweede Kamer meer serieus neemt. Maar in de structurele constellatie van ambtelijk apparaat, regering, Kamer en de media verandert niets. Dus...

Een nieuwe bestuurscultuur, meer openheid, ambtelijk vakmanschap: hoognodige wensen en ambities, maar hoe bereiken we die? Mark Frequin maakte een rondgang langs vele ambtelijk leiders en schreef op basis daarvan het Kompas voor publiek leiderschap, hier besproken door Robbert Coops. Vol verwachting wordt uitgekeken naar een nieuw kabinet maar vooral naar de met enig aplomb...

Een transparante overheid beloven, is lekker gemakkelijk. Maar wat komt er in de praktijk van die transparantie terecht? Het is tijd dat we met z'n allen de schouders zetten onder een meer open bestuurscultuur. Een interview met Lousewies van der Laan, directeur van Transparency International en Serv Wiemers, directeur van Open State Foundation. Wil je als...

Nauw contact tussen bedrijfsleven en ministers is niet nieuw, net als de ophef daarover, stellen Caelesta Braun en Bert Fraussen. Ondanks voornemens dit contact transparanter te maken is er tot dusver weinig veranderd. Een deel van de oplossing ligt bij de ambtenarij. Onder de kop ‘Minister legt loper uit voor de CEO’, was het begin...

De mens als groepsdier heeft mooie kanten – saamhorigheid, gezelligheid, solidariteit – maar ook een lelijke: mensen die in een andere groep zitten, krijgen per definitie het nadeel van de twijfel. Als er groepen ontstaan, ontstaat er ook wantrouwen tussen de ene en de andere groep. De lelijkheid zit erin dat het verleidelijk is te...

Meer transparantie, denken we vaak, leidt tot positieve effecten als meer vertrouwen, democratie of keuzevrijheid. En transparantie vatten we vaak op als meer informatie. Je ziet dat mooi als je post krijgt van de overheid. Op de achterkant van een besluit over de kinderopvangtoeslag of de onroerendezaakbelasting staan hele stukken tekst. Dat is de informatie...

Als voormalig controller en jurist jeuken mijn handen zo vlak voor de zomervakantie. Op veel plekken in gemeenteland zie ik dat er anticyclisch moet worden bezuinigd door verkeerde financiële prikkels. Zonder u al te veel te vermoeien met de complexe financiële wereld, noem ik drie simpele voorbeelden waar dit voornamelijk door komt. Het rijk heeft...

Onlangs heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht uiterlijk drie weken voor de komende Provinciale Statenverkiezingen de garantie af te dwingen dat Facebook ‘volledige transparantie geeft over de afzender van politieke advertenties’ (Kamerstukken II 2018/19, 35078, nr 21). De motie past bij een bredere discussie over desinformatie en manipulatie in verkiezingstijd. Die...

Een onderdeel van de doctrine van transparantie is dat de overheid zo veel mogelijk data ontsluit. Maar wat als de burger die data niet begrijpt? Als een boom in een bos omvalt en er is niemand in de buurt die het kan horen... maakt de boom dan wel geluid? Het is een bekend filosofisch raadsel,...

Er is grote behoefte aan een moderne transparantie- en openbaarheidswet. De Wet openbaarheid van bestuur (Wob) is van kracht sinds 1980 en heeft de tand des tijd niet doorstaan. Het lijkt erop dat het initiatiefvoorstel Wet open overheid voorlopig in de ijskast is gezet na een uitgevoerde quick scan. Reden te meer om nieuwe transparantiewetgeving...

In zijn etnografische schets van het informele besluitvormingscircuit rond het Haagse nieuwscentrum Nieuwspoort uit 2010 concludeerde Joris Luyendijk dat de macht in Den Haag bij een handjevol grote belangenorganisaties, een aantal topambtenaren, een aantal journalisten en een enkel Kamerlid ligt. Zijn observaties geven een beeld van publieke besluiten die vooral tot stand komen door wheeling & dealing, achterkamertjespolitiek...

Geloofsgemeenschappen dienen uit zichzelf te reflecteren of ze transparant (genoeg) zijn voor derden. Het gaat daarbij niet alleen om de relatie overheid-geloofsgemeenschappen, maar ook om andere spelers in het maatschappelijke middenveld. Geloofsgemeenschappen, van welke religieuze snit ook, moeten daarom uit de schaduw te treden. Dat betoogt docent Religie, Recht en Samenleving/Kerkrecht en voorzitter van het...

De transparantie-eisen die aan ambtenaren worden gesteld maken het werk van voorzitter van de VOM en DG Bereikbaarheid Mark Frequin (IenM) er niet gemakkelijker op. ‘Als in een Wob-procedure al je mails, sms’en en apps openbaar kunnen worden, kan openheid juist leiden tot terughoudendheid en risicomijdend gedrag.’ Is er dan echt niets meer heilig? Dat...

Eind 2015 zagen twee zogenaamde ‘lobby-schandalen’ het licht: de vermeende invloed van de Nederlandse banken op financiële wetgeving en de veel besproken invloed van de auto-industrie in Europa. De oplossing voor dergelijke schemerige lobbypraktijken wordt vaak gevonden in het transparanter maken van ‘de lobby’. De initiatiefnota van PvdA-Kamerleden Bouwmeester en Oosenbrug Lobby in Daglicht omvat...

Onlangs kondigde Siebe Riedstra, de SG van het ministerie van VenJ, aan dat de hoogste leidinggevenden van het ministerie een leiderschapsprogramma gaan volgen, als onderdeel van 'De Grote Ombuiging' die het departement moet maken naar een open en transparante organisatie. NRC meldde dat de directeuren ‘worden getraind in ‘politiek-bestuurlijke sensitiviteit’, zodat ze gevoelige dossiers beter...

Toen ik voor het eerst hoorde dat appjes en smsjes vallen onder de Wet openbaarheid bestuur (WOB), viel ik van mijn stoel af. ‘Het moet niet gekker worden’, riep ik! Maar Heleen, het juridisch hoofd van mijn ministerie, verzekerde mij dat het echt waar is. Het maakt volgens haar niet uit welke gegevensdrager wordt gebruikt....

Transparantie wordt keer op keer aangedragen als dé oplossing om prestaties van publieke instellingen te verbeteren. Zoals in een recent verzonden kamerbrief van staatssecretaris Sander Dekker (OCW)[1], waarin hij pleit voor meer transparantie in onderwijsdata. Inmiddels is het nodige onderzoek gedaan naar het effect van transparantie op publieke prestaties. Wat blijkt: de relatie is niet...