Politiek

Mark Bovens (hoogleraar bestuurskunde Universiteit Utrecht) en Anchrit Wille (hoogleraar transities in de Publieke sector, Universiteit Leiden) schreven in 2011 het boek Diplomademocratie (2011). Hun publicatie laat zien dat politiek Den Haag steeds meer gedomineerd wordt door hoger opgeleiden. Myrthe Stijns, projectmanager platform O, sprak met hen over de implicaties van de diplomademocratie en hoe...

Als het in het publieke debat gaat over het gebruik van kennis in beleid, is de toon vaak pessimistisch. Van bestuurders wordt gezegd dat ze niet genoeg naar hun adviseurs luisteren, ze zouden ondanks voorliggende feiten irrationele keuzes maken en rapporten ongelezen in de spreekwoordelijke bureaula laten verdwijnen. Deze teneur kenmerkt niet alleen het publieke...

De renovatie van het Binnenhof blijft alsmaar vertraging oplopen. Door complexe regelgeving en politiek gekonkel dreigt de verbouwing het zoveelste project te worden waar de overheid zich aan vertilt, vrezen Peter Drijver en Robbert Coops. De voortekenen waren al niet gunstig voor de geplande renovatie van het Binnenhof. Gedoe met architecten, onduidelijkheden over de opdrachtgever...

Dat het vertrouwen in de politiek laag is, is al langer bekend. Maar waar gaat dat vertrouwen over? Wordt het wel op de juiste manier gemeten en belangrijker nog, wat zegt het nu eigenlijk dat het vertrouwen laag is? Praatprogramma’s, opiniepeilers en het CBS en SCP presenteren geregeld cijfers over vertrouwen in de politiek. Dat...

Wat erfgoed is staat niet in de sterren geschreven. Wat het is, is wat de provincie zegt dat het is. Daarmee is het bij uitstek politiek, preciezer nog: cultuurpolitiek. Deze politieke definitie is bepalend voor de wijze waarop de provincie sturing van het erfgoeddomein vormgeeft.   In Nederland is cultuurpolitiek echter een weinig gehanteerde term....

Een veel gehoord samenlevingsverwijt jegens Haagse politieke beleidsmakers is dat zij in ivoren torens zitten. Losgezongen van de ‘echte’ mensenwereld. Opgesloten in een institutionele wereld van modellen, ronkend politiek egogedrag, spelletjes en bedroevende analyses. Met een beklemmend onvermogen om aan zelfkritiek te doen. Arm volk dat zucht onder het juk van deze ondraaglijke lichtheid van...

Politieke middenpartijen worden al jarenlang steeds minder populair. Hoe heeft dat zover kunnen komen? Duco Hellema en Margriet van Lith bespreken die vraag in hun boek Dat hadden we nooit moeten doen. De PvdA en de neoliberale revolutie van de jaren negentig, hier besproken door Lex Cachet. In een recente politieke peiling (februari 2022) staat...

Straffen kiezers partijen af als hun politici betrokken zijn in wangedrag? Of bestaat er niet zoiets als slechte publiciteit? In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 organiseert de Vereniging Bestuurskunde (VB) samen met het Kenniscentrum Decentraal Bestuur een serie van 20 korte online colleges (10-15 min.) waarin onderzoekers en praktijkexperts hun licht laten schijnen op uiteenlopende actuele...

De mediastorm rond het verschijnen van het boek Het verraad van Anne Frank heeft weer eens aangetoond hoe makkelijk en (soms) onbedoeld antisemitisme kan worden aangewakkerd, meent Dave van Ooijen. Terwijl een enkele krant nog sprak over notaris Van den Bergh als ‘informant’ of ‘tipgever’, hadden een aantal kranten en nieuwszenders het over ‘de dader’...

Fatsoenlijke politiek: bestaat dat? Recente affaires en huidige parlementaire omgangsvormen doen wellicht vermoeden van niet. Een oefening in zelfkritiek en zelfreflectie kunnen politici en ambtenaren daarom zeker gebruiken, meent Lex Cachet. Als dat zou kunnen. Waar het in de politiek om moet gaan van Uri Rosenthal kan daarbij helpen. De roep om ‘een nieuwe bestuurscultuur’...

De memoires van Jet Bussemaker bieden een boeiend inkijkje in het verschil tussen het hebben en het realiseren van idealen in de politiek, ziet Lex Cachet, maar over andere aspecten van het werk is hij minder enthousiast. ‘De kracht van Bussemaker, haar veelzijdigheid, blijkt in het boek ook haar zwakte.’ In Nederland schrijven ex-bewindslieden meer...

In de politieke arena en op sociale media vliegen de drogredenen je om de oren. Maar hoe herken je deze en hoe wapen je je ertegen? Dave van Ooijen bespreekt Drogredenen herkennen en weerleggen van Paula Steenwinkel. Een leuk en leerzaam werk dat je voldoende middelen geeft om drogredenen te weerleggen, aldus Van Ooijen. In...

Het deels biografische en deels autobiografische Haagse jaren. De politieke memoires van Ruud Lubbers schetst een interessante inkijk in de carrière van Ruud Lubbers, meent Lex Cachet, die het werk bespreekt op platform O. Het werk heeft bij vlagen een verbazingwekkend hoge actualiteitswaarde. Ruud Lubbers – minister van Economische Zaken in het kabinet Den Uyl...

Het Nederlandse debat over een nieuwe bestuurscultuur zou baat hebben bij de eeuwenoude lessen over macht van Niccolò Machiavelli, stelt Dave van Ooijen. Hij bespreekt het boek Machiavelli’s lef. Levensfilosofie voor de vrije mens*, geschreven door de Vlaamse filosofe Tinneke Beeckman, en verbindt Machiavelli’s kernideeën aan de hedendaagse politiek.   In de discussies in de...

De omgang met de Europese geschiedenis heeft directe gevolgen voor de hedendaagse politieke verhoudingen binnen de Europese Unie. De Europese geheugenpolitiek is gebaseerd op angst voor een terugkeer naar het verleden, betoogt Teun Janssen. Nederland is zich daar onvoldoende van bewust, wat negatieve gevolgen heeft voor onze politieke slagkracht in de Europese Raad. Vrijdagochtend liep...

Tijdens de coronacrisis zijn honderden extra communicatieadviseurs ingezet om de boodschap van het kabinet goed over het voetlicht te brengen. We constateren echter dat deze miljoeneninvestering niet tot een gewenst resultaat heeft geleid en dat de taal van de overheid niet meer aansluit bij de taal van de ‘gewone burger’. Overheidsspotjes zijn van een bedenkelijk...

Nog altijd is de herinnering aan Hans van Mierlo, een bevlogen politicus die streefde naar grootschalige verandering, springlevend. Lex Cachet bespreekt Hans van Mierlo. Een wonderbaarlijk politicus, geschreven door Hubert Smeets. Een lijvige biografie, met enkele wonderlijke keuzes. Hans van Mierlo, grondlegger van D66, was een bijzondere man. Een lijvige biografie ten volle waard. Of...

Hans Wiegel speelde een grote rol in een tijd van vergaande maatschappelijke en politieke veranderingen. Die rol onderschatten we nog weleens, stelt Lex Cachet. Cachet bespreekt op platform O de biografie van Hans Wiegel, geschreven door Pieter Sijpersma. Dat Mark Rutte in het voorjaar van 2021 al tien jaar minister-president is, heeft hij aan velen...

Er is weinig vertrouwen in de politiek en inwoners zien de overheid als een logge, inefficiënte organisatie. Dat stelt Maarten Koningsveld in Democratie in crisis, hier besproken door Robbert Coops. De politieke crisis komt voort uit grote technologische en maatschappelijke veranderingen waarop de overheid onvoldoende heeft geparticipeerd. Tijdens de coronacrisis en in het kielzog daarvan...

In augustus 2020 overleed Arthur Docters van Leeuwen, jarenlang een gewaardeerd topambtenaar en bovendien een markante persoonlijkheid. Jozias van Aartsen en Roel Bekker bespreken de nalatenschap van Docters van Leeuwen en reflecteren op het ambtelijk vakmanschap. ‘Het uitgesproken karakter van Docters van Leeuwen staat in schril contrast met de ambtelijke schuchterheid van tegenwoordig.’ Arthur Docters...

Nu de verkiezingen voor de Tweede Kamer in aantocht zijn wenden politici zich weer actief tot de burger. Na de verkiezingen trekken zij zich echter snel terug in bestuurlijke achterkamers, stellen Peter van Hoesel en Rob van Engelenburg. Voldoet het huidige democratische systeem nog wel, in een samenleving waarin burgers en overheid in min of...

Joop den Uyl: je was voor hem of je was tegen hem. Ook na al die jaren blijft de oud-premier een fascinerende figuur, ziet Lex Cachet, die op platform O de meest recente biografie over Den Uyl bespreekt. Ik ben geen aanhanger van de stelling dat vroeger alles beter was. Volgens mij is die stelling...

Je gaat in de politiek omdat je wilt dat het inhoudelijke verhaal met nuance wordt verteld. En vervolgens merk je dat quotes voor de media belangrijker zijn. Madeleine van Toorenburg blikt in een webinar terug op haar dilemma's in politiek leiderschap. Ze stapte ruim dertien jaar geleden over van directeur van een jeugdinrichting naar de...

De Black Box Democratie, geschreven door Dilara Bilgiç, is een boek dat aanzet tot denken over het functioneren van het bestaande stelsel, maar schiet uiteindelijk toch tekort, betoogt Dave van Ooijen. In het huidig politieke systeem profileren politici zich vaak ten koste van andere politici om op te vallen. Niet het argumenteren, maar het debatteren...

Mark Bovens, hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit van Utrecht, bespreekt de rol en betekenis van politieke verantwoording tijdens en na crises en plaatst daarmee de COVID-19-crisis in politiek perspectief. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de lessen die...

Er komt toch een onafhankelijk onderzoek naar de kabinetsaanpak van de coronacrisis. Dit is tegen de zin van kabinet en in het bijzonder van minister Hugo de Jonge, die geen behoefte heeft aan onafhankelijke mee kijkers. Om eerlijk te zijn begrijp ik dat wel. In het licht van zijn politieke ambities om CDA-lijsttrekker te worden,...

We kunnen enkele kritische observaties ontlenen aan de Covid-19 crisis op het gebied van samenwerking, capaciteit, logistiek, politiek en beeldvorming. Mirko Noordegraaf identificeert lessen die we kunnen trekken wat publieke professionals betreft. ‘Professionaliteit lijkt technisch, maar publieke professionaliteit is in vele opzichten politiek.’ Met de uitbraak van het coronavirus staat de overheid voor een ongekend...

Roel in ‘t Veld, emeritus hoogleraar Bestuurskunde aan diverse universiteiten en een van de grondleggers van de Nederlandse bestuurskunde, analyseert de werking van de kennisdemocratie, te midden van complexiteit en onvoorspelbaarheid. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de...

Uri Rosenthal, emeritus-hoogleraar bestuurskunde en voormalig minister van Buitenlandse Zaken, bespreekt de politieke facetten van Covid-19. De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de lessen die we kunnen trekken uit de Covid-19-crisis. Rosenthal laat zien dat de oproep van...

De provincie Noord-Holland zoekt een rolmodel voor vrouwen in de politiek. Wie verdient de Ribbius Peletier-penning dit jaar? Devika Partiman, jurylid en de winnares van 2019, breekt een lans voor betere representatie in de politiek. Een jaar geleden hoorde ik de naam Anna Elisabeth (Liesbeth) Ribbius Peletier voor het eerst, toen ik de Ribbius Peletier-penning...

De intensieve samenwerking van (top)ambtenaren met ministers heb ik eerder beschreven als samen op een tandem zitten. In mijn boek Met ministers op de tandem, heb ik vermeld dat de minister het stuur in handen heeft en de ambtenaar stevig moet trappen. Maar in mijn gespreksronde over publiek leiderschap kreeg ik de vraag of ik...

Het vriend/vijand-denken heeft met de komst van Trump een nieuwe dimensie gekregen. Om de haverklap beschuldigt hij (binnenlandse) tegenstanders ervan ‘vijand’, ‘verrader’ of ‘spion’ te zijn. Ook in Europa en Nederland worden politieke tegenstanders soms als vijand van het volk neergezet. Waar komt dit fenomeen vandaan? Een van de denkers die geprobeerd heeft de grondbeginselen...

De meeste voorstellen om het lobbyproces te reguleren richten zich op meer transparantie, maar aan de daadwerkelijke toegankelijkheid ervan voor alle spelers wordt niet of nauwelijks aandacht besteed. Onderzoekers Bert Fraussen en Caelesta Braun pleiten om die reden voor meer aandacht voor een gelijker speelveld tussen de verschillende maatschappelijke groepen. Een dergelijke, inclusieve benadering van...

Wantrouwen, verdeeldheid en cynisme. Ons politieke systeem piept, kraakt en zucht erbij. Vaak voelt het zelfs alsof het faalt. Nu het nieuwe jaar begint, is dat een mooi ijkpunt om de roerige toestand van de politiek eens nader onder de loep te nemen. Een kruitvat van botsende ideeën. Alsof in 2018 de politiek daar meer...

Fouten in registraties verspreiden zich door gegevensuitwisseling als een olievlek over (overheids)organisaties, correctie van de gevolgen echter niet. Vaak is ook niet te overzien welke gevolgen een verkeerde registratie heeft bij andere overheden. In een serie van zes artikelen gaat Arjan Widlak van de Kafka Brigade in op de situatie van Saskia, die door dit...

Hoewel de reacties op de voorbije verkiezingen in Nederland en Frankrijk anders doen vermoeden, is het populisme nog steeds aan een electorale opmars bezig. Wilders en Le Pen behaalden niet de overwinning waar zij op hoopten, maar het aandeel populistische kiezers nam wel toe. Het populistische geluid is niet meer weg te denken uit het...

Het politieke klimaat is milder dan het was. ‘Eén aspect is vrijwel uit onze politiek verdwenen: de woede.’ Dat is inderdaad een rake observatie van Tom Jan Meeuws in de NRC van 15 juli. Den Haag is na de verkiezingen niet boos meer, dus mag de delegatie van de ChristenUnie twee dagen vrijaf voor een...

Politiek en theater delen een lange gezamenlijke historie. Al in de Griekse oudheid was het theater dé plek waar maatschappelijke misstanden aan de kaak werd gesteld. Ongelijkheid, armoede, klassenstrijd, schrikbewind… Menig politieke omwenteling is begonnen in het theater. Bekend is het voorbeeld van de opera La Muette de Portici van Daniel Auber. Een opvoering in...

Trump verlaagt de belasting voor de werkgevers, zodat die meer banen kunnen scheppen voor de ontslagen arbeiders. Die arbeiders komen uit de verouderde industrie. Ook voor zieken en gehandicapten, die Obamacare en voedselbonnen kwijt raken, moeten er banen komen. Het kost ons geen moeite de wreedheid en hypocrisie daarvan in te zien. Het beleid berooft...

De beschouwingen van Tom-Jan Meeus in het NRC over ons politieke gedoe zijn vaak informatief en verhelderend. Vorig weekend las ik een mooie beschouwing over de benoeming van Tjeenk Willink als informateur, die dicht bij mijn visie staat. Het punt waar Meeus over struikelt is de verhouding tussen de politiek en de bureaucratie. De politiek...

Televisieseries als House of Cards beïnvloeden onze beelden van het functioneren van de politiek en van politici. House of Cards toont een uiterst cynisch kijkje in de handel en wandel van Amerikaanse politici, maar dat is niet per se onrealistisch. Op 22 februari 2016 was de straat naar de Smithsonian Gallery of Portraits in Washington...

Hoe is de verhouding tussen ambtenaar en politicus? De vraag is in tijden van het formeren van een nieuwe coalitie vaak een actuele: de reflex van bezuinigen of verzelfstandigen hangt in de lucht. Er zijn dikke boeken over geschreven. De ambtenaar is de dienaar van de politicus. Maar willoos is hij niet. De politicus bepaalt...

Amsterdam is de grootste stad van het land. En dan zou je mogen verwachten dat de bestuurskwaliteit daar ook op orde is. Politieke partijen hebben een royaal arsenaal aan hoog opgeleide en creatieve leden om uit te putten voor raadsleden en bestuurders en het ambtelijk apparaat is groot en hoog ingeschaald. Toch kom je er...

Vandaag zijn er Tweede Kamerverkiezingen. Dan kiest Nederland weer een nieuwe volksvertegenwoordiging. Maar, daarna begint het pas. Dan starten de onderhandelingen over de kabinetsformatie. In tegenstelling tot landen zoals Denemarken kost dit in Nederland weken of, waarschijnlijker, maanden. Het bestaan van een kabinet wordt vaak als vanzelfsprekend aangenomen - er is een kabinet. In dit...

Aandacht is het nieuwe goud is een indrukwekkend en alarmerend boek over de opkomst van een bedrijfstak die een eeuw geleden nog amper bestond: de handel in aandacht. Niet alleen commerciële bedrijven, maar ook overheden en de politiek maken in toenemende mate gebruik van moderne mediastrategieën om aandacht te genereren. Donald Trump, die vanaf het...

In september pleitten vijf grote bedrijven, in hun kielzog meer dan 40 bedrijven, in de Volkskrant voor het creëren van een ministerpost voor economie, klimaat en energie voor meer samenhang in het beleid om zodoende echt vaart te maken met de energietransitie [1]. Ook was er recent een discussie of we als Nederland beter gediend...

Wat maakt politici populair? De eerste keer dat Thijs Hannaart, auteur van het boek Kies mij, als je meer invloed wilt hebben, over deze vraag begon na te denken was tijdens een lezing van filosoof Bas Haring. Haring hield tijdens die lezing een vurig betoog over neuropolitiek en verwees daarbij naar marketeers die in hersenscanners onderzoek...

Het gaat in de politiek minder om de inhoud en meer om de persoonlijke geloofwaardigheid. Door een diepgeworteld wantrouwen in politici is er grote behoefte aan mensen die wél te vertrouwen zijn. Politici moeten daarom hun kiezers zien te overtuigen van hun oprechtheid. Dit resulteert in gemaakte spontaniteit en berekenende eerlijkheid en ondergraaft juist het...