Gemeenten

Een groot aantal gemeenten verkeert in financieel zwaar weer. Het is mogelijk dat een nieuw kabinet een deel van de pijn kan verlichten, maar het onderliggende probleem blijft bestaan, schrijven Peter Verheij en Peter Wilms. De belangrijkste taak van een nieuw kabinet is namelijk om voor gemeenten de balans tussen taken, organisatie, bevoegdheden en bekostiging...

Het water staat veel gemeenten aan de lippen. Ondanks economische voorspoed en overschotten op de Rijksbegroting hebben veel gemeenten de afgelopen jaren noodgedwongen bezuinigd of de lasten verhoogd. Het is ‘code rood’, betoogt Peter Verheij. Volgens hem zijn fundamentele aanpassingen aan de financiële verhoudingen nodig om de balans te herstellen. Voor verschillende omstandigheden hanteren we...

Inmiddels is het meer dan tien jaar geleden dat de eerste basisregistratie landelijk te bevragen was. Een belangrijk idee hierachter was, naar Belgisch voorbeeld, dat burgers niet steeds dezelfde vraag zouden krijgen. Dat burgers niet steeds moesten invullen hoe ze heten, waar ze wonen en hoeveel ze verdienen. Hoe zou het zijn als de overheid...

In een serie artikelen gaat platform Overheid op zoek naar de waarde van het programma Startup in Residence (SiR). Vandaag het vijfde artikel: wat waren de ervaringen van startups tijdens SiR? Drie portretten van ondernemers die aan de slag gingen met een van de vraagstukken. In een serie artikelen gaat platform Overheid op zoek naar...

Veel gemeenten hebben de ambitie om in 2030 of 2040 klimaat- of energieneutraal te zijn. Maar wat betekent dit nu eigenlijk? Hoe aannemelijk is het dat gemeenten deze doelstelling behalen met het geformuleerde beleid? Bureau 7TIEN onderzocht deze vragen door het duurzaamheidsbeleid van de 26 Utrechtse gemeenten onder de loep te nemen. De conclusie is...

Het democratische gehalte van de huidige bovenlokale noodverordening laat te wensen over. Burgemeesters kijken dan ook reikhalzend uit naar de noodwet, blijkt uit een recent rapport van het Instituut Fysieke Veiligheid, hier besproken door Lex Cachet. Maar ook met de noodwet wordt het er voor lokale bestuurders de komende tijd niet gemakkelijker op. Met de...

Met het toenemende gebruik van sociale media en het bevorderen van burgerparticipatie is het belangrijk om als gemeente inzichtelijk te krijgen welk deel van de bevolking precies bereikt wordt. Het blijkt dat er variatie is in wie er wordt bereikt, en welke onderwerpen mensen meer of minder aangaan, concluderen onderzoekers van Het Zijlstra Center in...

Het eerste advies waaraan ik als stafmedewerker van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in 2009 mijn bijdrage mocht leveren, ging over het zogenoemde tweebestuurslagenprincipe. Het vierde kabinet-Balkenende had zichzelf ten doel gesteld om bestuurlijke drukte en administratieve lasten te verminderen. Daarom had het dit principe omarmd: over elke taak mochten maximaal twee bestuurslagen...

In Nederland willen we allemaal wonen, werken en recreëren in een aantrekkelijke leefomgeving. En gaan we liever vandaag dan morgen aan de slag met urgente maatschappelijke opgaven zoals woningbouw, klimaatadaptatie en de energietransitie. Maar de leefomgeving in ons kleine en dichtbevolkte land is beperkt. Niet alles kan. We moeten dus kiezen welke ideeën we wel...

Met de recentralisatie van jeugdzorg laat het kabinet zien dat het de problematiek in de jeugdzorg erkent, maar brengt het een oplossing niet dichterbij. Het is best mogelijk dat de jeugdbescherming en jeugdreclassering gebaat zijn bij een meer centrale inbedding, maar voor complexe problematiek bestaat over het algemeen geen simpele oplossing die in structuren te...

Op de Dag van de Stad - die 28 oktober plaatsvond in Den Haag - gingen Paul Depla (burgemeester van Breda) en Mark Frequin (buitengewoon adviseur met als opdracht publiek leiderschap) in gesprek met zo'n twintig burgemeesters, wethouders en directeuren. De centrale vraag: gaan leiderschap en lef hand in hand? Voor je mensen gaan staan, in...

Opnieuw heb ik onze koning er niet over gehoord... over de participatiesamenleving. Is er niets bijzonders over te melden? In zijn eerste Troonrede in 2013 sprak hij uit dat 'de klassieke verzorgingsstaat langzaam verandert in een participatiesamenleving'. Nou, dat leek minder gebaseerd te zijn op feiten, maar meer op verwachting of slechts hoop. Werd er...

Zesentwintig wetten en honderden regelingen maken in 2021 plaats voor de Omgevingswet. En die ene wet gaat uit van het principe ‘ja, mits’. Dat nieuwe uitgangspunt levert misschien nog wel meer winst op dan het opruimen van de oude bureaucratische wirwar van wetten en regelingen, want het daagt gemeenten uit om in eerste instantie mee...

Het is al weer enige tijd geleden dat Arwin van Buuren zijn oratie hield als hoogleraar bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit[1]. Toch is het de moeite waard er hier nog aandacht aan te besteden. ‘Echte’ bestuurskunde kent immers geen houdbaarheidsdatum. Bovendien verscheen recenter - in opdracht van de gemeente Rotterdam - een essay waarin Van...

Sommige professionals in het veld van werk en inkomen slagen er meer dan gemiddeld in om mensen in een kwetsbare positie te helpen. Opvallend genoeg gaat het vaak om ambtenaren die in uiteenlopende functies opereren en/of geen duidelijke functieomschrijving hebben of zich daar niet aan houden. Professionals zonder professie, zou je kunnen zeggen. Kern van hun...

Big data, Internet of Things, kunstmatige intelligentie, robotica: nieuwe slimme technologie biedt gemeenten volop kansen om opgaven beter aan te pakken en publieke waarde te vergroten. Het vraagt echter ook om sociale innovatie, zodat medewerkers mee kunnen worden genomen in de veranderingen. In Digitale Transformatie doet  A&O fonds Gemeenten onderzoek naar de mogelijke impact van...

Tijdens de eerste fase van gemeentelijke schuldhulpverlening wordt er te weinig rekening gehouden met de emoties van mensen met schulden. Daardoor haken veel mensen met schulden af en wordt van degenen die zich toch melden slechts 50 procent met een schuldenregeling geholpen. Veel van de deelnemende gemeenten werken procesgericht maar experimenteren met een meer persoonsgerichte...

Er is al veel gezegd en geschreven over alle veranderingen in het lokaal bestuur: meer taken en verantwoordelijkheden, democratische vernieuwing, meer interactie met burgers en bedrijven, andere werkwijzen, financiële kwesties. Maar gemeenten ontberen vaak nog een gedegen kennisbasis om zelf goed strategische onderbouwde keuzes te kunnen maken. Ook is er een dringende noodzaak tot experimenteren,...

Persoonlijk leiderschap is de belangrijkste bron van gezag voor gemeentesecretarissen. Op twee en drie staan betrouwbaarheid en uitgedragen normen en waarden. Als spil in de lokale driehoek kan de secretaris gezag winnen door een betrouwbare partner te zijn voor alle partijen. Hetzelfde geldt voor het uitdragen van normen en waarden. Dat blijkt uit onderzoek van...

Zelforganisatie, wie heeft er geen mening over? Dat de praktijk weerbarstig is, zoveel is inmiddels ook wel duidelijk. Tijd om een ervaringsdeskundige hierover aan de tand te voelen:  Martin Broers, algemeen directeur en gemeentesecretaris van de gemeente Berkelland. Ik ontmoette Martin Broers in de hotelbar van Van der Valk Hengelo – waar de biljartballen ons...

Liesbeth Spies is burgemeester van Alphen aan den Rijn en voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB). ‘Burgemeesters zijn publieke figuren die zeer worden gewaardeerd’, zegt ze. ‘Het gaat om een ambt dat zich meeontwikkelt met de samenleving. Daarom is het goed dat burgemeesters met enige regelmaat in de spiegel kijken: wat zijn we...

Wie dacht dat het burgemeesterschap een saaie baan was, heeft het mis. Als onderzoeker ontmoet ik regelmatig burgemeesters en die vertellen mij de meest spannende verhalen: van op mysterieuze wijze verdwenen ambtsketens tot oprollen van drugsbendes. Het zijn soms Netflixwaardige scenario’s. Burgemeesters zijn vandaag de dag wellicht de meest zichtbare bestuurders die ook nog eens...

Als voormalig controller en jurist jeuken mijn handen zo vlak voor de zomervakantie. Op veel plekken in gemeenteland zie ik dat er anticyclisch moet worden bezuinigd door verkeerde financiële prikkels. Zonder u al te veel te vermoeien met de complexe financiële wereld, noem ik drie simpele voorbeelden waar dit voornamelijk door komt. Het rijk heeft...

Veel gemeenten en ook zorgaanbieders worstelen met de inkoop van zorg (Jeugd en Wmo). Om hen te helpen hebben Frank Bosboom, Leon Klinkers en Ruut van Andel vanuit hun ervaring met het sociaal domein een model ontwikkeld, dat lerend werkt en helpt om bewuster met inkoopprocessen om te gaan. Het is een handreiking waarmee gemeenten...

Heeft u dat de laatste tijd ook vaak? Overleggen waarin goed bedoelende collega’s uitsluitend informatie naar elkaar zenden, niet echt naar elkaar luisteren en elkaar niet helpen naar een gedragen resultaat? Ik wel, erger nog ik werk er vaak zelf aan mee! Ik ben te druk, haak af, laat het lopen, trek het gesprek naar...

Het zou zo maar kunnen dat aan het einde van dit jaar indringende en politiek gevoelige vragen worden gesteld in de gemeenteraad of vergadering van Provinciale Staten over hoe de uiterst ambitieuze Haagse ambities uit het Klimaatakkoord - denk aan het plaatsen van zonne- of windparken - zich verhouden tot de gemeentelijke of provinciale democratie....

In de hit Rigoreus zingt mijn favoriete Nederlandstalige bandje The Scene: 'Voor wie wacht, komt alles steeds te laat.' Dat is op de dienstverlening van alle gemeenten van toepassing. We zijn steeds te laat, want wij wachten. We komen in actie op het moment dat er al een nood of behoefte is, als een inwoner zich...

Het doel van de Omgevingswet is simpel. Betere dienstverlening, minder regels en minder complexiteit. Wie is daar nou tegen? Echter, de opgave is groot en complex. Ik zie het filmpje van Monty Pythons 100 meter voor mensen zonder richtingsgevoel al weer op mijn netvlies verschijnen. In deze column licht ik kort 3 aspecten uit, die belangrijk...

Digitalisering van dienstverlening staat bij een meerderheid van de overheidsorganisaties hoog op de agenda. Volgens 76 procent van de ambtenaren wordt er op het werk veel over dit onderwerp gesproken. Daar staat tegenover dat slechts 43 procent van de overheidsmedewerkers bekend is met de Agenda Digitale Overheid, die juist het contact met en de digitale...

Het verschilt sterk per persoon en per dag hoe regels worden ervaren. Dat concludeert Bernard Bernards van de Universiteit Leiden op basis van onderzoek[1] onder wijkteams in de gemeente Den Haag. Juist omdat het openbaar bestuur spanningen en tegenstrijdigheden met zich meebrengt, is het van belang om publieke professionals te trainen om met deze spanningen...

Van de Nederlanders is 78 procent tevreden over het functioneren van de democratie in ons land. Een kleiner deel (57 procent) heeft vertrouwen in regering en parlement. Er zijn grote verschillen in waardering tussen groepen inwoners. Vooral lager opgeleiden hebben minder vertrouwen in de landelijke politiek dan hoger opgeleiden. Een en ander staat in de Staat...

Het beeld van de lokale politiek als politiek dorp en als een wereld waar men elkaar kent, op elkaar let en eigen gebruiken en rituelen heeft, is nog steeds toepasbaar. Dat stellen onderzoekers van de Universiteit van Tilburg in een studie naar de voorbereiding van de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. De onderzoekers hebben gekeken naar de...

De nieuwjaarstoespraken van commissarissen van de Koning en burgemeesters brengen niet alleen de beste wensen voor het nieuwe jaar over. Ze dienen ook als instrument voor politieke agendering. Historicus Boudewijn Steur maakte een analyse van de onderwerpen die aan bod komen. In het tweede deel van deze analyse aandacht voor thema's als regionale samenwerking, het klimaat...

Burgemeester Wobine Buijs-Glaudemans van de gemeente Oss is uitgeroepen tot de Beste Lokale Bestuurder van 2018. Volgens de stemmers is zij ‘betrokken, daadkrachtig én empatisch'. In totaal lieten meer dan 12.000 mensen weten wie zij de beste bestuurder van 2018 vinden. Behalve de Beste Lokale Bestuurder werden ook drie andere prijzen uitgereikt. Zo werd wethouder...

Moet het rijk de regie nemen bij volkshuisvesting? Ik heb bij het rijk gewerkt, toen die regie daar werd uitgeoefend; ik twijfel of ik die vraag positief zou beantwoorden. Het rijk is niet zo geweldig als regisseur. De eerste vragen komen op bij herlezing van het verhaal van Louis Plas over 'de Nieuwe Wijkaanpak'. Het...

De gemeente Amsterdam maakte de afgelopen jaren een transformatie door op het gebied van IT en security. ‘ Mijn functie bestond vijf jaar geleden nog niet binnen deze stad,’ zegt Chief Information Security Officer Marco van Beek. ‘Dat is nu niet meer voor te stellen.’ Hoe maakte Amsterdam de transitie van ‘decentrale IT’ naar centraal...

Hoe beleven ambtenaren hun werk? Dat is de centrale vraag in een onderzoek dat platform O samen met Publiek Denken en het Ambtenarenpanel uitvoert. Aan bod komt onder andere of en hoe organisaties inspelen op de behoeftes van medewerkers door een werkomgeving te bieden waarin ze zich veilig voelen en vitaal blijven. Belangrijk daarbij is...

SchuldenlabNL is een inclusief publiek-privaat platform dat succesvolle lokale projecten en gamechangers rondom armoede- en schuldenproblematiek op wil schalen. Het doel is om kwetsbare groepen blijvend ’uit de ellende’ halen. De interesse bij gemeenten en andere betrokken partijen is groot. Vandaag wordt het platform gelanceerd in Madurodam in Den Haag. Armoede en schulden krijgen momenteel...

De Nationale ombudsman, Reinier van Zutphen, geeft lokale overheden vier speerpunten mee voor klachtbehandeling in onder meer het sociaal domein. Het rapport Vier speerpunten voor klachtbehandeling bij gemeenten vormt daarmee een verdere uitwerking van de visie op professionele klachtbehandeling die de ombudsman in maart 2018 publiceerde. Aanleiding voor het rapport is het instellen van een...

De nominaties voor de Publiek Denken Top 100 van het Jaar 2018 zijn bekend. Welke ambtenaar maakt kans om Beste Ambtenaar te worden en volgtde winnaar van vorig jaar Hedzer Pathuis op? Stemmen kan op de website van Publiek Denken tot en met woensdag 31 oktober 18.00 uur. Ook is het mogelijk om via Facebook,...

Wat hebben aardbevingen, rioleringen en telemetrie met elkaar  te maken? Voor Boudewijn van Baal, adviseur bij de gemeente Eemsmond is dat duidelijk. De ondergrondse infrastructuur, en dan vooral rioleringen, wordt gemonitord door middel van telemetrie. En omdat de gemeente Eemsmond een van de gemeenten in het aardbevingsgebied is, vroeg hij zich af wat de consequenties...

Fouten in registraties verspreiden zich door gegevensuitwisseling als een olievlek over (overheids)organisaties, correctie van de gevolgen echter niet. Vaak is ook niet te overzien welke gevolgen een verkeerde registratie heeft bij andere overheden. In een serie van zes artikelen gaat Arjan Widlak van de Kafka Brigade in op de situatie van Saskia, die door dit...

Bij het opstellen van het nieuwe Klimaatakkoord staan twee ambities centraal: 49 procent CO2-reductie in 2030 en klimaatneutraliteit (dat wil zeggen geen uitstoot van broeikasgassen) in 2050. Niet alleen de rijksoverheid heeft de ambitie om klimaatverandering tegen te gaan, ook gemeenten stellen ambities en plannen op. Wij constateren dat de ambities van de helft van...

Sociaal ondernemerschap groeit fors in Nederland. Helaas blijkt uit recent onderzoek dat het beleid van lokale overheden voor deze ondernemingen een van de belangrijkste hindernissen voor verdere groei en ontwikkeling. Wat zijn precies de knelpunten en hoe kunnen gemeenten die oplossen? Adviesbureau PwC besloot in samenwerking met onderzoeksbureau Social Enterprise NL, de Vereniging van Gemeentesecretarissen,...

Bewoners die het beheer van een sporthal, het schoonmaken van een marktplein schoonmaken of de herinrichting van een straat overnemen van hun gemeente. Het kan allemaal met het recht om de overheid uit te dagen, oftewel het Right to Challenge. Het instrument lijkt logisch te passen in de hedendaagse participatiesamenleving. Tegelijkertijd is het recht om...

Het zal niet veel journalisten ooit overkomen zijn. Bij de presentatie van een in menig opzicht kritisch boek over de lokale politiek, speechen de nestor van de gemeenteraad, een minister/oud-wethouder en de burgemeester. Het overkwam Mark Hoogstad op 21 februari in Debatcentrum Arminius in Rotterdam. Dries Mosch, Hugo de Jonge en Achmed Aboutaleb namen de...

Ontbijt jij graag iedere dag hetzelfde? De kans is groot van wel. Neem je altijd dezelfde route naar je werk? Check. En heb je een vaste kant van het bed? Het merendeel van de mensen beantwoordt bovenstaande vragen met ‘ja’. We houden nu eenmaal ontzettend van vaste patronen. Verandering is lastig, spannend en soms gewoonweg...

Vandaag verschijnt Nieuwe politiek, nieuwe akkoorden. In deze bundel brengt de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) een aantal  alternatieve voor het sluiten van college-akkoorden in kaart. De ervaringen van 10 gemeenten staan centraal die na de verkiezingen van 2014 ervoor kozen hun burgers actief te betrekken bij het opmaken van hun bestuurs- en of beleidsakkoord....

Op 22 februari aanstaande presenteert de ROB Nieuwe politiek, nieuwe akkoorden. In deze bundel heeft de raad op verzoek van de VNG een inventarisatie gemaakt van vernieuwende college-akkoorden. In de bundel staan de ervaringen van 10 gemeenten centraal die na de verkiezingen van 2014 ervoor kozen hun burgers actief te betrekken bij het opmaken van hun bestuurs-...

De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) pleit voor gemeente-akkoorden, die niet 'grotendeels zijn dichtgetimmerd'. Zogenoemde procesakkoorden, die de samenleving uitnodigen om haar ideeën, kennis, kunde in te zetten ter behartiging van algemene belangen. In Kaag en Braassem hebben ze er ervaring mee. 'De aanleiding voor het onderzoek naar gemeenten-akkoorden komt voort uit het signalement...

In het Markdal in Noord-Brabant hebben bewoners en ondernemers het heft in eigen hand genomen. Verenigd in de Vereniging Markdal duurzaam en vitaal voeren ze zelf de regie bij de ontwikkeling van het gebied. De provincie Noord-Brabant, de gemeenten Breda en Alphen- Chaam en het waterschap Brabantse Delta ondersteunen hen daarbij en zijn bestuurlijk verantwoordelijk....

Het Huis van Thorbecke is ontworpen in een andere tijd. Het traditionele beeld, waarbij er een verdieping is voor rijk, een voor de provincies en een voor de gemeenten sluit niet meer aan bij de samenleving. Is het tijd voor een ingrijpende verbouwing van het Huis van Thorbecke of is een opknapbeurt en een nieuwe...

Op 24 november was de Ambtenaar 2.0 dag in de Kromhoutkazerne in Utrecht. Secretaris-generaal van Defensie Wim Geerts gaf bij de opening aan dat Defensie zoekt naar partnerschappen met andere overheden. Dat ze continu in verandering en beweging zijn, responsive to change om te overleven. Defensie staat open voor alles, mensen en ideeën. Ze willen verbindingen leggen die goed zijn...

Op 17 november heeft de Democratic Challenge de website  ikverfrisdelokaledemocratie.nl gelanceerd. Doel van de website is om (potentiële) gemeenteraadsleden en anderen uit te dagen zich uit te spreken voor de vernieuwing van de lokale democratie. Dat kunnen ze doen door tien beloften te ondertekenen. Deze beloften zijn: Ik wil experimenteren met de raadsvergaderingen om burgers meer...

Lokale politieke partijen bieden de kiezers een nieuwe herkenbaarheid. Nu al vormen ze eenderde van de lokale volksvertegenwoordigingen en de rek is er voorlopig nog niet uit. De landelijke partijen lukt het steeds minder goed om lokaal bestuurlijk en politiek talent aan te spreken, leden te werven en kiezers te overtuigen. Dat is primair een...

Een onderdeel van de doctrine van transparantie is dat de overheid zo veel mogelijk data ontsluit. Maar wat als de burger die data niet begrijpt? Als een boom in een bos omvalt en er is niemand in de buurt die het kan horen... maakt de boom dan wel geluid? Het is een bekend filosofisch raadsel,...

One man can make a difference. Iedereen kan een steen verleggen, iets nalaten, iets nuttigs doen. En dat hoeft niet per se iets groots en meeslepends te zijn. In mijn achterhoofd lonkt nog steeds dat kleine meisje dat Cliniclown wilde worden. Zal ik te oud zijn voor een tijdje ontwikkelingswerk? En dat idee om langs...

'Ik weet nooit wat ik moet zeggen tijdens een netwerkbijeenkomst of buurtbarbecue. Hoe doe jij dat,' vroeg een collega laatst aan me. Als ik niets te zeggen heb, stel ik altijd een vraag, want ik vind het leuk om te horen wat andere mensen te vertellen hebben. En ik vind het ook grappig om de...

De staatscommissie die in opdracht van minister Plasterk van BZK onderzoek doet naar de noodzaak van veranderingen in het parlementaire stelsel en de parlementaire democratie, heeft vanmiddag in Nieuwspoort in Den Haag verslag gedaan van de eerste fase van haar werkzaamheden. Volgens voorzitter Johan Remkes van  de staatscommissie parlementair stelsel is er van een legitimiteitscrisis...

De kop van dit artikel is het antwoord van een gemeentesecretaris op de vraag: wat heb je nodig om meer aandacht te besteden aan je eigen duurzame inzetbaarheid? Duurzame inzetbaarheid is al zo’n 20 jaar een terugkerend onderwerp in gemeenten. Een beetje uitgekauwd lijkt wel, want er zijn urgentere politieke en maatschappelijke kwesties, die altijd...

De bestuurlijke verhoudingen tussen het rijk, decentrale overheden en schoolbesturen moeten opnieuw tegen het licht worden gehouden omwille van betere samenwerking bij decentraal onderwijs- en jongerenbeleid. De rijksoverheid  dient  vanuit haar stelselverantwoordelijkheid hierover een dialoog te organiseren. Dat stelt de Onderwijsraad in Decentraal onderwijsbeleid bij de tijd. Volgens de raad zijn er drie redenen om...

In grote delen van Nederland is de vraag naar woningen zeer groot. Een belangrijk deel van die nieuwe woningen wordt ontwikkeld op binnenstedelijke locaties. Die zijn niet makkelijk te realiseren. Zeker niet als daar ook hoge ambities rond energie, klimaat en gezondheid aan worden gekoppeld. Het vraagt om stevige beleidskeuzes, slimme financiële arrangementen en een...

Uniek is de functie van griffier binnen de overheid niet, er zijn meer adviseursfuncties binnen een vergelijkbaar politiek-bestuurlijk krachtenveld. Wel bijzonder is de werkgever van de griffier, de gemeenteraad. Het eigen werkgeverschap krijgt in de meeste gemeenteraden onvoldoende aandacht. Jammer voor de griffiers, maar vooral zonde voor de raden zelf. Ze doen zichzelf tekort als...

‘I stumbled out of bed I got ready for the struggle I smoked a cigarette And I tightened up my gut I said this can't be me Must be my double And I can't forget, I can't forget I can't forget but I don't remember what.’ Thomas parkeert zijn Trabant op de laatste vrije parkeerplek...

Het uur van de waarheid… Kunnen gemeenten leveren? was de uitdagende titel van het rapport van BDO over de verandercapaciteiten bij gemeenten. In nieuwsberichten werd het al wat stelliger: ‘Gemeenten missen leiderschap om succesvol te kunnen veranderen’. BDO onderzocht of gemeenten in staat zijn om de veelheid aan veranderingen die op gemeenten zijn afgekomen (en nog...

De samenleving verandert. En dus verandert de overheid mee. Maar gaat dat eigenlijk wel snel genoeg? Nee, zegt Jan van Ginkel. Over de winkelhaak van transformeren en ambtenaren in spagaat. We vragen nogal wat van ambtenaren tegenwoordig. Niet alleen moedigen we ze aan om zich in het horizontale vlak, in en met de samenleving, te...

De Amerikaanse psycholoog Maslow zei het al: veiligheid is een menselijke basisbehoefte. Na onderdak, lucht, water, voedsel en seks willen we onszelf veilig weten. In de moderne Westerse wereld doen we dat met structuren en regels. Op die manier sluiten we risico’s uit en wanen we ons veilig(er). Maar het beperkt ons ook in onze...

Emmen. Het verhaal van een gemeente die met vallen en opstaan, vanuit wisselende posities, zo nu en dan als koploper dan weer als observerende middenmoter, ervaringen opdoet bij het veranderen van het sociaal domein. Het rijk heeft in 2015 de omvangrijke stelselwijziging, de decentralisaties, ingezet. Reden daarvoor was dat gemeenten geacht worden de ondersteuning voor...

‘Driekwart van de kiezers voelt zich nergens meer thuis.’ Hans legt de krant even neer. Door het keukenraam ziet hij een eekhoorntje de oude spar inschieten. ‘Driekwart. Hoeveel mensen in Apeldoorn zouden dat zijn?’ ‘Hans, drink je koffie op, hij wordt koud,’ Mieke loopt met een berg witte lakens in haar armen de keuken in....

Als de kinderen in de sportleeftijd komen, ziet een aantal vaders in Amsterdam-West de bui al hangen: twee keer per week met de auto naar het Amsterdamse bos (voor wie de situatie niet kent: ver weg!) om daar de kinderen te laten hockeyen. Een paar vaders neemt het initiatief voor een nieuwe hockeyvereniging die op...

Niet eerder had ik het verband tussen spiegelneuronen en bewonersparticipatie gelegd. Dat verband ontstond dankzij een DNa-Lab, waarin een bevlogen wijkambtenaar zijn queeste op tafel legde om nieuwe bewoners te betrekken bij de vernieuwing van de wijk. Op enig moment tijdens dit gesprek, realiseerden wij ons dat de gebruikelijke deelnemers aan de avonden in tal...

In het sociaal domein moet er nog veel gebeuren. Toch pleiten de deelnemers aan de Publiek Denken Dialoogtafel Sociaal domein voor rust en ruimte. ‘Alleen dan kunnen de ontwikkelingen van de afgelopen jaren goed landen.’ Hoe komen we van transitie naar transformatie? Dat is volgens moderator Eric de Kruik de centrale vraag van de dialoogtafel...

Het is een heldere vrijdagmiddag. In de lichtblauwe lucht drijven kleine witte wolken voorbij. Achter de grote ramen in de witte kamer kunt u Amersfoort in de herfst zien liggen; rode bomen, het gouden haantje op de kerk, een man die de bladeren in zijn tuin aanveegt achter een houten poort waar ‘Heimwee’ boven staat. In...

Een datalek zette in april 2016 de gemeente Amersfoort op scherp. Sindsdien investeert de gemeente flink in het op orde krijgen van haar privacybeleid. Systemen worden aangepast, organisatorische maatregelen genomen en er wordt gewerkt aan het privacy- en informatieveiligheidsbewustzijn van medewerkers. Onze gemeente zit in de kopgroep als het gaat om het volgen van de...

Vernieuwen blijkt al te vaak ook ploeteren en moedig doorzetten. Tijdens het DNa-lab hebben wij gezien hoe stroperig vernieuwing kan zijn, ook als er veel steun voor is. Hoewel slechts weinig collega-raadsleden zich keren tegen het principe van bewonersgericht vergaderen, is de praktijk weerbarstig. Gemeenteraden zijn op tal van manieren gehecht aan oude gewoonten. Ook...

Samenwerken. Op ambtelijk niveau, zoals dat in nette bewoordingen heet, werken we eigenlijk al veel samen, zonder regels, verwachtingen en voorwaarden. Gewoon elkaar even bellen, ontmoeten tijdens congressen en bijeenkomsten, afspreken, mailen en vooral delen. Althans dat zie ik om me heen. En zelf doe ik ook niet anders. Nee, dan de politiek. Nou ben ik zelf...

Er wordt regelmatig geklaagd dat het gemeentelijke landschap van digitale dienstverlening zo versnipperd en divers is. En eerlijk is eerlijk, dat is ergens wel een terechte observatie. Bovendien is het aannemelijk dat we daardoor kansen laten liggen om onze dienstverlening efficiënter en eenduidiger in te richten. Tegelijkertijd zit er ook een positieve kant aan deze...

Soms heb ik een productieve week, die te denken geeft. Ik zat aan bij een gesprek over verandering in het sociaal domein en een bewindspersoon wilde met mij spreken. In beide bijeenkomsten zaten een paar leerzame confrontaties. Het 'zondig reformisme' was een begrip van Den Uyl. Door zijn afkomst kende hij het besef van zondigheid....

Alsof je in de spiegel kijkt en je haar niet goed zit. En je ook geen kammetje in de buurt hebt. Zo verging het me bij het lezen van de studie van BDO over de verandercapaciteit van gemeenten. In het BDO-rapport Het uur van de waarheid... wordt verslag gedaan van hun onderzoek naar de mate...

Een datalek vraagt om crisismanagement, leerden ze bij de gemeente Medemblik. Daar moet je mee omgaan zoals met een grote brand. Gemeentesecretaris Wouter Slob en afdelingshoofd Strategie en Organisatie Niels Ooijevaar vertellen wat er gebeurde na een datalek bij hun gemeente. Een reconstructie. Eenduidig inzicht in informatieveiligheid Dit artikel is de eerste  van een serie...

In nogal wat begrotingen en bedrijfsplannen van vooral gemeenten worden hoge ambities geformuleerd op het gebied van dienstverlening en service. We treffen vaak ronkende teksten aan om tot 'een kwalitatief hoogwaardige, efficiënte en innovatieve dienstverlening' te komen. Hoe men deze ambitie vervolgens wil vertalen naar de praktijk blijft meestal in nevelen gehuld. Dat is niet...

'Is de minister bekend met het bericht dat in gemeente X andere voorzieningen worden aangeboden dan in gemeente Y?' De vraag is vaak een prelude op de vervolgvraag wat de minister voornemens is daar aan te doen. Het is een fictief voorbeeld, maar wel herkenbaar. Taken worden gedecentraliseerd naar gemeenten, maar op nationaal niveau blijft...

In de Randstad en enkele aantrekkelijke steden daarbuiten is de druk op de woningmarkt problematisch aan het worden. De roep om nieuwe woningen 'in de wei' te ontwikkelen wordt luider. Bouwen moeten we zeker, maar liever op de binnenstedelijke locaties. Dat heeft eigenlijk alleen maar voordelen. Vanzelf gaat het niet, zo stelt ook het Manifest...

De discussie over de direct gekozen burgemeester is helemaal terug van weg geweest. Dat u dat misschien niet heeft opgemerkt, heeft alles te maken met de wijze waarop de discussie deze keer wordt gevoerd: voorzichtig, vooral niet te snel en deels in besloten fora. Trigger voor deze nieuwe ronde in de discussie vormt een initiatief...

Stel dat je een gemeentelijke organisatie van de grond af mocht opbouwen. Hoe zou die er dan uitzien? Dat is de +1-gemeente. Een organisatie die past bij deze tijd en is voorbereid op de toekomst, met een klantgedreven dienstverlening en efficiënte bedrijfsvoering die optimaal gebruikmaken van digitale mogelijkheden. Waar de menselijke maat leidend is. Een...

De verantwoordelijkheden van gemeenten voor de ondersteuning van kwetsbare mensen zijn met de decentralisaties in het sociale domein (zorg, werk en jeugdhulp) sterk toegenomen. Dat leidt tot nieuwe uitdagingen: hoe zorg je als gemeente dat zoveel mogelijk mensen zolang mogelijk gezond blijven en actief deel blijven nemen aan de samenleving? Op een aantal plekken in...

Er is veel veranderd voor de gemeente Midden-Delfland. Niet alleen is de rol van de overheid in de ontstane netwerksamenleving sterk gewijzigd. Ook heeft de gemeente zich verbonden aan de Cittaslowwaarden (zie cursief). Al deze ingrijpende ontwikkelingen hebben gevolgen. Ook voor ons medewerkers en hoe we ons werk (moeten) doen. Hoe spelen we hierop in?...

Ambtenaren innoveren met behulp van data hun publieke diensten. Dat werd duidelijk uit mijn vorige artikel. Hierbij is het belangrijk om het innovatiedenken te integreren in gemeentelijke processen. Wat is dan de kern van het innovatiedenken voor de gemeente? In dit artikel werk ik de sleutelprocessen rond datagedreven publieke innovatie uit: Start met een heldere...

Objectiviteit en rationaliteit worden gezien als basiscompetenties voor ambtenaren en vormen het fundament van onafhankelijke advisering. Maar, waarschuwt Pascale Georgopoulou, als het wantrouwen ten aanzien van feiten groeit, staat onafhankelijke advisering onder druk. Ook meningen moeten hun waarheidsgehalte bewijzen. Tijdens een sollicitatiegesprek als griffier kreeg ik de vraag of ik er problemen mee zou hebben...

De invoering van de Omgevingswet is een enorme verandering. Het is veel meer dan een nieuw, juridisch instrumentarium, want de wet vraagt om een andere, dynamische manier van werken in samenspel met een groot aantal actoren. Die complexiteit vat je niet in stappenplannen en blauwdrukken en dat moet je ook niet willen. Beter is het...

Wat hebben de februariramp van 1953, de Bijlmerramp, de cafébrand in Volendam, de vuurwerkramp in Enschede en het neerstorten van MH17 met elkaar gemeen? Zo op het eerste gezicht weinig of niets. Wie wat beter kijkt, ziet toch overeenkomsten. Het zijn relatief grote incidenten, met dito aantallen slachtoffers en materiële schade. Het zijn ook gebeurtenissen...

Lokale focus en schaalvergroting. Dat zijn de trends in het openbaar bestuur van de afgelopen tien jaar. Lokale partijen doen het goed en leveren zelfs de meeste wethouders. Taken zijn vanuit het rijk gedecentraliseerd naar gemeenten en tegelijkertijd zijn er steeds meer grote steden en minder gemeenten. Dat blijkt uit de Staat van het Bestuur 2016...

Onderzoeker van het Zijlstra Center Vinitha Siebers heeft de gemeenten Zeist en IJsselstein een jaar lang gevolgd om te zien hoe zij ‘participatie’ vorm geven in hun dagelijkse praktijk (lees ook Participatie en democratie in gemeenten). Welke werkwijzen ontwikkelen ze en welke invulling geven ze aan hun rol in de participatiesamenleving? Over Zeist maakte ze...

Zoals iedereen weet zijn mannen veel beter in zoeken dan vrouwen. Als ik de boter in de koelkast niet kan vinden dan haal ik de hele koelkast leeg, zet alles keurig op een rijtje terug en stel vast dat de boter op is. Ik roep dan stellig: ‘De boter is op!’ Mijn echtgenote opent vervolgens...

Burgerparticipatie, participatiesamenleving of participatieve democratie staan bij veel gemeenten hoog op de politieke agenda. Raad, college en ambtelijke organisatie zetten zich in om burgers een rol te geven in het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken (bijvoorbeeld bezuinigingen, veiligheidsissues en zorg) (Horlick-Jones, Rowe & Walls, 2007). Burgerparticipatie kan tevens de sociale cohesie, steun van burgers, veiligheid en...

De titel doet iets anders vermoeden. Digitale denkers aan het werk gaat niet over het werk van grote innovatieve denkers in het digitale tijdperk, zoals Steve Jobs en Mark Zuckerberg, of over de digitale pioniers van deze tijd, zoals Alexander Klöpping van Blendle. Digitale denkers aan het werk van Joris Merks-Benjaminsen gaat over al die...

Ook in 1946 hielden bestuurders zich al bezig met de bestuurlijke schaal van gemeenten. Een artikel uit de eerste jaargang van Bestuurswetenschappen in 1946 gaat uitgebreid in op de noodzaak om in te grijpen. Ter gelegenheid van het 70-jarig bestaan van Bestuurswetenschappen in 2016 is in het jubileumnummer (2016/4) redactioneel aandacht besteed aan de mannen (en...

Bestuurlijke en democratische hervormingen komen in Nederland maar moeilijk van de grond (Schrijver 2015). De WRR noemt Nederland in dit opzicht zelfs ‘institutioneel conservatief’ (WRR 2012). Ter gelegenheid van het 70-jarig bestaan van Bestuurswetenschappen in 2016 is in het jubileumnummer (2016/4) redactioneel aandacht besteed aan de mannen (en een vrouw) van het eerste uur. Een...

Het is aannemelijk dat in deze globaliserende wereld netwerken, allianties en platforms de toekomst hebben en mensen en hun samenwerkingsverbanden daar vrij in willen bewegen. Tegelijkertijd zien we dat grote groepen mensen op zoek zijn naar vormen van geborgdheid en zekerheid, als het niet anders kan dan maar door een statelijk orgaan. Zijn zij op...

Rond de 70 procent van beleid en regelgeving vanuit de EU heeft gevolgen voor regio’s en gemeenten. Europa kan dus niet zonder gemeenten en gemeenten kunnen niet zonder Europa. Jantine Kriens bracht dit voorjaar samen met een delegatie van leden van VNG-commissies een bezoek aan Brussel. ‘Om te leren hoe we het Brusselse in Nederland...

Je kunt me niet blijer maken. Maandagochtend, stapels werk, volle inbox en ik zie um al staan: UITNODIGING Projectgroep Bladibla. Wat een ellende. Ik ben geloof ik geen vergadertype. Een bila of trila gaat nog net, maar zodra we qua aantal kunnen klaverjassen trek ik het niet. Het begint al bij binnenkomst. Negen van de tien...

Soms vraag ik me af waarom ik het zo leuk vind om ambtenaar te zijn. Laatst was ik bij een lezing van een vooraanstaand leraar van een bijzonder goed voorgeschreven opleiding. 'Veranderingen in een organisatie duren 5 jaar', oreerde hij. 'In 1980', dacht ik dat hij daarna zou zeggen. Maar dat zei hij niet. En toen ik...

Ook dit jaar was weer de verkiezing van de Slimste Binnenstad van Nederland, een onderscheiding voor steden die door inzet van technologie en het delen van gegevens werken aan maatschappelijke opgaven. De winnaars van 2016 waren Zwolle in de categorie ‘Slimste Visie 2016’ en Nijmegen in de categorie ‘Slimste Project 2016’. De jury constateerde een...

Buitenland, voor veel mensen letterlijk een ver-van-mijn-bedshow. Iets waar je in het lokaal bestuur niet mee te maken hebt, of op zijn best heel weinig. En dat zit dan doorgaans in de hoek van goede doelen-projecten of de opgeheven vinger van de mensenrechten. Ik mag namens de VGS de vertegenwoordiger zijn in de commissie Buitenland...

Tegenwoordig zijn verbonden partijen niet meer weg te denken uit het publieke domein. In onze complexe netwerksamenleving hebben organisaties elkaar nodig om de benodigde kennis en expertise samen te brengen en in te zetten om maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Deze constatering laat onverlet dat er vraagtekens kunnen worden geplaatst bij de huidige manier waarop...

Het huidige politieke bestuur opereert vooral vanuit verticale, hiërarchische verhoudingen, die passen bij klassieke overheidstaken. Politici moeten de illusie van een ‘cockpit Den Haag’ van waaruit de Nederlandse samenleving zou worden bestuurd, loslaten. In plaats daarvan dient betere en intensievere samenwerking centraal te staan, ook binnen de overheid. Hierdoor verandert niet alleen de verantwoordelijkheid van...

Sinds ik me een tijdje in de onderwijssector en de zorg- en welzijnssector begeef, valt me iets op. Het blijkt heel lastig om de kloof tussen theorie (opleiding) en de praktijk (het werk) te dichten voor beroepsgerichte opleidingen, zoals in opleidingen tot leraar, (wijk)verpleegkundige, verzorgende, pedagogisch werker etcetera. Terwijl het in zowel onderwijs als zorg...

Europa heeft gemeenten nodig om te weten wat er decentraal speelt. Omgekeerd willen gemeenten graag in Brussel aan tafel omdat de uitvoering van veel EU-regels op hun bordje ligt. De VNG organiseerde daarom dit voorjaar een ‘VNG Visit’. Het doel: de banden met Brussel aanhalen. Aan het bezoek ging heel wat geregel vooraf, vertellen organisatoren...

De gemeentelijke overheid creëert omstandigheden voor maximaal ‘geluk’ en ‘zelfstandigheid’ van de individuele burger. Dat betekent ‘spelregels’ maken en handhaven, openbare voorzieningen maken en beheren, stimuleren van de samenleving met subsidies en zorgen voor een vangnet voor burgers die het niet zelfstandig redden. Onze medewerkers bereiden het gemeentebeleid voor, leggen het ter besluitvorming voor aan...

Naar aanleiding van de resolutie ‘Informatieveiligheid’ (2013) is in 2014 besloten om voor de gemeenten Culemborg, Geldermalsen en Tiel een CISO (Chief Information Security Officer) aan te stellen om informatieveiligheid naar een hoger niveau te tillen. Die CISO ben ik en vanaf die tijd ben ik voortvarend aan de slag gegaan met informatieveiligheid. Een belangrijk...

Datagedreven werken en sturen verandert de overheid van een inerte in een alerte organisatie, stelt Jan van Ginkel, gemeentesecretaris in Zaanstad. 'Mijn wens is dat data worden gebruikt voor het versterken van de kracht van lokale gemeenschappen.' Big data, data-analyse, datagedreven werken en sturen… er wordt veel over gesproken maar het is zeker geen hype,...

Gemeenten zijn voor hun inkomsten sterk afhankelijk van het rijk. Zij hebben in de afgelopen 20 jaar veel taken erbij gekregen, maar hun financiële ruimte is hetzelfde gebleven. De Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv) wil deze situatie ter discussie stellen en schetst een nieuwe denkrichting voor de bekostiging van gemeentelijke taken. Als de landelijke...

In 2010 zijn de voormalige stadsdelen Geuzenveld/Slotermeer, Slotervaart en Osdorp samengevoegd in het stadsdeel Amsterdam Nieuw-West. Dit stadsdeel kende tot voor kort veel problemen, zoals leegstand, een hoge werkeloosheid, integratieproblemen en veel criminaliteit. In een eerste interview op platform O vertelt de voorzitter van de bestuurscommissie van Nieuw-West, Achmed Baâdoud, hoe deze problemen worden aangepakt....

In 2010 zijn de stadsdelen Geuzenveld/Slotermeer, Slotervaart en Osdorp samengevoegd in het stadsdeel Amsterdam Nieuw-West. Dit stadsdeel kende tot voor kort veel problemen, zoals leegstand, een hoge werkeloosheid, integratieproblemen en criminaliteit. De voorzitter van de bestuurscommissie van Amsterdam Nieuw-West, Achmed Baâdoud, vertelt hoe deze problemen worden aangepakt. Een interview in twee delen. Amsterdam Nieuw-West stond...

Een bewoonster klaagt over een grote plas water voor haar deur. De medewerker buitendienst van de gemeente Lansingerland moet uitleggen dat de gemeente dat niet meer gaat verhelpen. Een collega gaat juist met een inwoonster in een rolstoel de winkelstraat door om vast te stellen waar de afritten missen. Het zijn enkele van de werkzaamheden...

O-Verstappen: zo klinkt de nieuwe reclame van Ziggo waarin onze nieuwe nationale snelheidsmaniak Max Verstappen vooral het advies geeft om leunend achterover te gaan zitten terwijl alles voor je geregeld wordt. Een mooi beeld van de staat van de datagedreven overheid. Terwijl de datarevolutie om ons heen grijpt, lijkt het wel of de overheid links...

Het resultaat liegt er niet om. SeinstravandeLaar onderzocht, in opdracht van BZK, de motieven, doelen en effecten van ambtelijke fusies. Hun rapport is analytisch sterk, op thematiek volledig en in conclusies overtuigend. Voorheen moesten voor- en tegenstanders van ambtelijke fusies hun opvattingen baseren op hun ervaring met één of enkele ambtelijke fusies. Nu ligt er...

Het Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT) heeft een jaar lang onderzoek gedaan bij vier Nederlandse gemeenten - Utrecht, Groningen, Hoorn en Oldebroek - over de vraag hoe zij zichzelf intern organiseren om met veranderde verhoudingen tussen (gemeentelijke) overheid, inwoners, bedrijven en initiatieven om te gaan. Vanuit een open perspectief bekeek DRIFT niet alleen de...

Rondom de zin en onzin van open data gonst het van de misverstanden. Zoals vliegen dansen om een open wond, zo cirkelen vele meningen hun rondjes over de vraag wat je allemaal toch wel zou moeten met open data. Ik roer graag een beetje in die wond om haar open te houden. Ook als knipoog...

Decentralisatie van beleid bij een gelijktijdige verlaging van financiële middelen belooft weinig goeds. De nationale overheid vraagt wel erg veel van het vermogen van gemeenten om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. Dat concludeert Wouter Jans in het proefschrift Policy Innovation in Dutch Municipalities. Jans is donderdag 10 december gepromoveerd aan de faculty of Behavioural...

Sinds de blog van Jan van Ginkel over zijn wegroestende open data gebruik ik zijn verhaal in veel van mijn gesprekken en toespraken over open data. Zijn blog biedt mij een mooie kapstok voor een genuanceerd verhaal over de effecten en waarde van open data. Allereerst volop complimenten aan de gemeente Schiedam. Het opendata-portaal van Schiedam...

Sinds 1 januari 2015 hebben gemeenten in Nederland nieuwe taken gekregen op het gebied van zorg, participatie en jeugd. In de praktijk blijken veel gemeenten te klein om deze taken effectief en efficiënt uit te voeren. Daarom zoeken zij vaak samenwerking met elkaar, in regionale netwerken. Ook vanuit de rijksoverheid worden regionale netwerken gestimuleerd. Het...