Lokale overheid

De Nederlandse gemeentepolitiek wordt steeds meer gedomineerd door hoogopgeleiden. Lager opgeleiden zijn daar over het algemeen niet ontevreden over, maar vinden het wel belangrijk dat raadsleden zich ervoor inzetten dat de stem van anderen dan de usual suspects (ouder, man, wit en hoogopgeleid) gehoord worden. Komen hoogopgeleide gemeenteraadsleden op voor lager opgeleide burgers en zo...

Nu veel gemeenten een coalitieakkoord hebben gesloten, is er werk aan de winkel voor het lokaal bestuur. Rob van Engelenburg en Peter van Hoesel hebben verschillende akkoorden onder de loep genomen en zien door het land veel overeenkomstige doelen voor de komende regeerperiode. Rest nog wel de vraag: wat is er nodig om die doelen...

Raadsbrede akkoorden zijn bruikbaar in verband met de politieke versplintering die ook in de gemeentepolitiek steeds verder doorgaat, vinden Peter van Hoesel en Rob van Engelenburg. Maar belangrijker nog is dat ze de kans op beter beleid vergroten. Hoe ziet zo’n raadsbreed akkoord eruit en hoe geef je het vorm?  Eenzijdig samengestelde coalities met dienovereenkomstige...

De Alliantie Burgers Voorschoten (ABV) heeft zich gewaagd aan een bestuurs-effectrapportage (BER) van de raadsperiode 2018-2022, waarin wordt nagegaan wat het gemeentebestuur in die periode tot stand heeft weten te brengen. Daarbij is de alliantie uitgegaan van objectief vast te stellen feiten: aan de ene kant de streefdoelen van de gemeente vertaald in beloften aan...

Wie vandaag de dag kijkt naar de politiek in het algemeen en de kabinetsformatie in het bijzonder zou het niet denken. Maar politiek gaat over besturen. Politiek gaat over de publieke zaak en het algemeen belang. Politiek gaat over compromissen en consensus. En politiek gaat over de verdeling van macht en middelen. Kort en bondig...

Nederland mag een klein land zijn, het is ontzettend divers en pluralistisch. Dat blijkt wel uit het boek van Matthias Declercq over Urk, hier besproken door Lex Cachet. Op het eerste oog lijkt Urk gewoon een oerconservatieve religieuze gemeenschap, maar achter de schermen woedt een nietsontziende strijd om vrijheid. Soms kan je juist door de...

Hoe reageren gemeenten op de coronacrisis, wat is de rol van burgemeesters en hoe zit het met de democratische legitimiteit van besluitvorming in crisistijd? Het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) geeft antwoord op deze vragen in haar nieuwste rapport, hier besproken door Lex Cachet. Elke crisis is anders. En dus stelt elke crisis zijn eigen eisen....

Klaartje Peters, bijzonder hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Maastricht, bespreekt het belang maar ook de bijzonderheden en beperkingen van de lokale democratie, met nadruk op gemeenteraden.  De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) brengt een serie video’s uit, genaamd Special State of Science. In deze video’s gaan hoogleraren bestuurskunde in op de lessen die we kunnen trekken...

Daar zit ik dan achter mijn bureau starend naar het uitzicht vanuit mijn raam en dan weer naar het scherm. Peinzend over hoe de sturingsruimte van gemeenteraden beter kan worden benut rond beleid in het sociaal domein. We hebben al aardig wat gesprekken achter de rug met betrokkenen vanuit verschillende lagen van de lokale democratie;...

Dat er een energietransitie komt, dat is een gegeven. Wat dit concreet behelst, daarover verschillen de meningen, maar de contouren worden steeds duidelijker. Waar nog belangrijke keuzes gemaakt moeten worden, is hoe we het gaan doen en wie er allemaal op welke wijze gaan meeprofiteren. De grootste kans van slagen hebben we in de gebouwde...

Burgemeesters zijn mensen die van mensen houden, een overdaad aan energie hebben en veel willen bereiken. Ook zijn ze verbaal sterk en vinden ze het belangrijk wat anderen van hen vinden. Van de rijksoverheid willen ze meer zorgzaamheid, vooral bij de voorbereiding op het ambt, de uitvoering en na afloop van ambtsbeëindigingen ten gevolge van...

Het doel van de Omgevingswet is simpel. Betere dienstverlening, minder regels en minder complexiteit. Wie is daar nou tegen? Echter, de opgave is groot en complex. Ik zie het filmpje van Monty Pythons 100 meter voor mensen zonder richtingsgevoel al weer op mijn netvlies verschijnen. In deze column licht ik kort 3 aspecten uit, die belangrijk...

Duurzaamheid is één van de grote thema’s van dit moment. Her en der ontstaan allerlei aanpakken om de planeet zo goed mogelijk door te geven aan onze kinderen. Toch blijven de resultaten achter. Met 6 procent hernieuwbare energie staat Nederland op de één na laatste plaats in Europa; qua CO2-reductie staan we op een weinig...

Van de ruim 1000 gemeenten die we in 1950 hadden zijn er nog maar 380 over. En volgend jaar nog maar 355. In dit tempo raken we de bodem – één enkele gemeente – al in 2051. Misschien gaat er op het laatste moment nog iemand op de rem staan, en krijgt de dalende lijn...

Voor sommige gemeenten is burgerparticipatie nog een onwennig concept. Wij willen naar voren brengen dat ze burgerparticipatie zouden kunnen omarmen als een koninklijke weg naar beter beleid. Eén ding moet daarbij worden vooropgesteld. De meeste gemeenten (en dat geldt ook voor hogere overheden) hebben een bestuurlijke top-down-cultuur ontwikkeld die niet zomaar te veranderen is in...

Burgerparticipatie neemt toe. De afgelopen jaren worden inwoners steeds vaker betrokken bij lokale vraagstukken. Dit zien we het sterkst bij projecten over 'schoon, heel en veilig' in de eigen de wijk, van groenvoorzieningen tot buurtbarbecues. De overheid wil meer loslaten, burgers willen meedoen en de techniek maakt het makkelijker om dit te organiseren. Een win-winsituatie...

Volgens het vlot geschreven boek Er zijn nog 17 miljoen wachtenden voor u. Dertig jaar marktwerking in Nederland, geschreven door de Volkskrant-journalist Sander Heijne, werden er tussen 1989 en 2010 maar liefst 186 Nederlandse overheidsdiensten verzelfstandigd, waaronder NS en ProRail. Nog eens 63 publieke diensten werden in dezelfde periode volledig geprivatiseerd, zoals PTT Post, gemeentelijke woningbouwcorporaties,...

Het zal niet veel journalisten ooit overkomen zijn. Bij de presentatie van een in menig opzicht kritisch boek over de lokale politiek, speechen de nestor van de gemeenteraad, een minister/oud-wethouder en de burgemeester. Het overkwam Mark Hoogstad op 21 februari in Debatcentrum Arminius in Rotterdam. Dries Mosch, Hugo de Jonge en Achmed Aboutaleb namen de...

Op 22 februari aanstaande presenteert de ROB Nieuwe politiek, nieuwe akkoorden. In deze bundel heeft de raad op verzoek van de VNG een inventarisatie gemaakt van vernieuwende college-akkoorden. In de bundel staan de ervaringen van 10 gemeenten centraal die na de verkiezingen van 2014 ervoor kozen hun burgers actief te betrekken bij het opmaken van hun bestuurs-...

De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) pleit voor gemeente-akkoorden, die niet 'grotendeels zijn dichtgetimmerd'. Zogenoemde procesakkoorden, die de samenleving uitnodigen om haar ideeën, kennis, kunde in te zetten ter behartiging van algemene belangen. In Kaag en Braassem hebben ze er ervaring mee. 'De aanleiding voor het onderzoek naar gemeenten-akkoorden komt voort uit het signalement...

In het Markdal in Noord-Brabant hebben bewoners en ondernemers het heft in eigen hand genomen. Verenigd in de Vereniging Markdal duurzaam en vitaal voeren ze zelf de regie bij de ontwikkeling van het gebied. De provincie Noord-Brabant, de gemeenten Breda en Alphen- Chaam en het waterschap Brabantse Delta ondersteunen hen daarbij en zijn bestuurlijk verantwoordelijk....

Lokale politieke partijen bieden de kiezers een nieuwe herkenbaarheid. Nu al vormen ze eenderde van de lokale volksvertegenwoordigingen en de rek is er voorlopig nog niet uit. De landelijke partijen lukt het steeds minder goed om lokaal bestuurlijk en politiek talent aan te spreken, leden te werven en kiezers te overtuigen. Dat is primair een...

Vernieuwen blijkt al te vaak ook ploeteren en moedig doorzetten. Tijdens het DNa-lab hebben wij gezien hoe stroperig vernieuwing kan zijn, ook als er veel steun voor is. Hoewel slechts weinig collega-raadsleden zich keren tegen het principe van bewonersgericht vergaderen, is de praktijk weerbarstig. Gemeenteraden zijn op tal van manieren gehecht aan oude gewoonten. Ook...

‘Kinderen hebben geen idee waar het over gaat, en docenten hebben geen idee hoe ze er les in moeten geven of een goed gesprek over kunnen voeren.' [1] Dit zijn de woorden van hoogleraar pedagogiek Micha de Winter, die al jarenlang pleit voor opleiding en opvoeding in ‘democratisch burgerschap’. Praten over de aard van democratie,...

Elon Musk slaat met Tesla Model 3 de testfase over en gaat direct in productie. Kan dat? Hoe onveilig is dat? Zoiets zou vijf jaar geleden ondenkbaar zijn. Is het voortdurend in bèta-versie opleveren het nieuwe normaal? Niet alleen Jan van Ginkel wijdde hier recent een column aan, ook tijdens de recente i-dialoogtafels kwam het ter...

'Is de minister bekend met het bericht dat in gemeente X andere voorzieningen worden aangeboden dan in gemeente Y?' De vraag is vaak een prelude op de vervolgvraag wat de minister voornemens is daar aan te doen. Het is een fictief voorbeeld, maar wel herkenbaar. Taken worden gedecentraliseerd naar gemeenten, maar op nationaal niveau blijft...

In de gemeente Leeuwarden worden continue initiatieven genomen op het terrein van groen en stadslandbouw, sociale en sportieve activiteiten, zorg, cultuur, veiligheid, verfraaiing leefomgeving, recreatie. In het kader van Culturele Hoofdstad van Europa 2018 zijn daar nog ruim 700 culturele initiatieven bijgekomen. Hoe draagt de gemeentelijke organisatie bij aan hun succes? Verkiezing Beste Overheidsorganisatie Vanaf...

De beslissing van Groot-Brittannië om uit de EU te treden heeft waarschijnlijk belangrijke gevolgen voor de lokale overheid. De effecten op de middellange termijn worden nog steeds bestudeerd maar op sommige gebieden begint de impact van een Brexit inmiddels duidelijk te worden. Dit commentaar gaat in op deze impact en wat eraan vooraf ging. Het...

Buitenland, voor veel mensen letterlijk een ver-van-mijn-bedshow. Iets waar je in het lokaal bestuur niet mee te maken hebt, of op zijn best heel weinig. En dat zit dan doorgaans in de hoek van goede doelen-projecten of de opgeheven vinger van de mensenrechten. Ik mag namens de VGS de vertegenwoordiger zijn in de commissie Buitenland...

Het lokale bestuur is de aflopen tien jaar getransformeerd van toeschouwer tot samenwerkingspartner van politie en justitie in de strijd tegen georganiseerde criminaliteit. Onder de noemer ‘bestuurlijke aanpak’ is een instrumentarium ontwikkeld ter preventie en verstoring van zware criminaliteit. Dit alles vanuit de overtuiging dat het gemeentebestuur over relevante informatie en interventiemogelijkheden beschikt. De lokale...

De stand van de Nederlandse economie is een optelsom van verschillende factoren. De marktsector speelt hierin een prominente rol en de overheid schept daarbij, mede via de Europese Unie, de macro-economische kaders. Minder bekend is de rol van de overheid als eigenstandige actor binnen de economie. BZK heeft deze rol samen met het CBS[1] in...

Ik heb wel zin in de toekomst. Al weet ik niet precies hoe die eruit ziet. We zullen in elk geval niet snel terugkeren naar een overzichtelijke wereld, waarin we gemoedelijk en met wat reflectie communiceren. Waarin leiders van robuuste zuilen een vaste achterban en legitimiteit hebben. Waarin raadsleden notabelen zijn, in wier handen wij...

Het bezoek van koning Willem-Alexander aan de Haagse Markt op woensdag 23 maart, de dag na de aanslagen in Brussel, was al maanden gepland, geheel passend binnen de sociale agenda van het koningspaar. De koning, zo was de boodschap, stond midden in de samenleving en droeg het belang van ‘ons allemaal en allemaal samen’ daarbij...

Voelen lokale overheden zich nog verantwoordelijk voor voorzieningen voor actieve cultuurparticipatie? Het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) onderzocht dit in Achtkarspelen, Alphen a/d Rijn, Hardenberg, Houten, Nuenen en Venlo. Gemeenten blijven lokale culturele voorzieningen belangrijk vinden, vooral voor de leefbaarheid en sociale cohesie. Zij trekken er nog steeds geld voor uit, maar wel minder dan...

De Deense wetenschapper Bernt Flyvbjerg pleit voor een benadering waarin ervaring, leren van fouten en situationeel gedrag bestuurders in staat stellen een goed en wijs bestuurder te worden. Bestuurskundig onderzoek moet zich veel meer richten op waarden en op contexten waarin die waarden betekenis krijgen. Deze omwenteling behoort tot de grote vragen die bestuurskundigen zich in...

Het vluchtelingvraagstuk doet een groot beroep op de flexibiliteit van de overheid. Hoe komen we van een uitgedaagde naar een uitdagende overheid? Hoe zorgen we voor een uitdaging aan al die mensen die boos en bang zijn, aan degenen die naïef zijn, aan de vluchtelingen zelf, aan ons allemaal om niet bij de pakken neer...